Geri Dön

Türkiye'de sağlık sektöründe (tıp bilimleri) araştırma-geliştirme (AR-Ge) faaliyetlerinin gelişimi ve bunların bilim politikası açısından değerlendirilmesi

Başlık çevirisi mevcut değil.

  1. Tez No: 92882
  2. Yazar: NEJLA CAN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ERGUN TÜRKCAN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Ekonomi, Economics
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2000
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 255

Özet

ÖZET Günümüzde, ülkelerin kalkınma düzeyleri, bilimde, bilimsel araştırma ve geliştirmede (Ar-Ge), bunu ticari yeniliğe dönüştürmedeki başarılarıyla ölçülmektedir. Kalkınmada önemli faktörlerden biri olan bilim ve teknolojide ilerleme, dünyadaki güç dengelerini de belirlemektedir. Bilim ve teknoloji çalışmalarına ve bunun en önemli girdisi olan Ar-Ge faaliyetlerine daha çok yatırım yapan ülkeler, bugün dünyada daha fazla söz sahibi olmaktadır. Ar-Ge faaliyetleri;“toplum, kültür ve insan bilgisini de içeren bilimsel ve teknik bilgi birikimini artırmak amacıyla sistematik bir temele dayalı olarak yürütülen ve bu bilgi birikimini yeni uygulamalarda kullanmak için yapılan düzenli yaratıcı çabalar”olarak tanımlanmaktadır. Ar-Ge faaliyetlerinin yürütülmesi için sistemin girdi faktörleri arasında; bilgi ve altyapının yanı sıra, Ar-Ge harcamalarının GSMH içindeki payı, Ar-Ge faaliyetlerinde çalışan araştırmacı personel sayısı ve bunun iktisaden faal nüfusa oranı önemli parametrelerdir. Bu girdi faktörleri ile işlemeye başlayan sistemden, çıktı olarak; yeni mamul, yarı mamul, endüstriyel hizmet, eğitim, patent ve bilimsel yayınlar elde edilmektedir. Bugün teknolojik üretimin %95'i gelişmiş ülkelerin elinde bulunmaktadır. Buna karşılık, dünya nüfusunun %70'ini oluşturan gelişme yolundaki ülkelerin, Ar-Ge faaliyetleri içindeki payı en fazla %5'dir. Gelişmiş ülkelerin bilim ve teknoloji alanında yaptıkları Ar-Ge harcamaları GSMH'nın yaklaşık %2-3'ünü alırken, gelişmekte olan ülkelerde bu oran %0.2-0.3 civarında kalmaktadır. Gelişmiş ülkelerde iktisaden faal onbin nüfusa düşen araştırmacı sayısı 110-120 arasında değişirken, gelişmekte olan ülkelerde bu sayı en fazla 40'dır. Ar-Ge faaliyetlerinin geliştirilmesi yoluyla birbirleriyle rekabet eden gelişmiş ülkelerden; AB'ne üye olan ülkeler GSMH'nın %2- 2,5'lik kısmını Ar-Ge faaliyetlerine ayırırken, ABD ve Japonya'da bu pay %3'e çıkmaktadır. Ar-Ge faaliyetlerinin önemli çıktı parametrelerinden olan patent başvurularında AB (%30.8) ilk sırada yer almakta, bunu Japonya (%19.2) ve ABD (%10.5) takip etmektedir. Ar-Ge faaliyetlerinin çıktılarından biri olan bilimsel yayın sayısında, ABD ilk sırayı almakta olup, bunu ingiltere, Japonya ve Almanya izlemektedir. Türkiye'nin Ar-Ge faaliyetlerindeki temel göstergeleri, eşik değerin altında olup, azgelişmiş ülkelerin durumunu yansıtmaktadır. Türkiye'de iktisaden faal onbin nüfusa düşen Ar-Ge personeli 7,5 olup, GSMH içinde Ar-Ge faaliyetlerinin payı %0.5'dir. Bu göstergeler, ülkede bilimsel ve teknolojik Ar-Ge faaliyetlerine ayrılan parasal ve insangücü kaynaklarının anlamlı sonuçlar almaya yetmeyecek kadar küçük olduğunu yansıtmaktadır.236 Türkiye'de, bilim ve teknolojide diğer önemli temel eksiklik; bilim ve teknoloji politikasının olmaması değil, var olan politika gereklerinin, sistemsel bir yaklaşım, süreklilik, siyasi ya da toplumun ilgili bütün katmanlarına mal edilebilmiş bir kararlılık içinde ve tam bir bütün halinde hayata geçirilememesidir. Türkiye'de Ar-Ge harcamalarının sektörel dağılımında, yaklaşık %65'lık payla ilk sırayı yükseköğretim sektörü almakta, bunu %20-25'lik payla ticari sektör ve %10'luk payla kamu sektörü takip etmektedir. Gelişmiş ülkelerde ise; toplam Ar-Ge harcamaları içinde ticari kesimin payı %60-70, yükseköğretimin payı %13-25 ve kamu kesiminin payı %5,5'dir. Türkiye'de yapılan patent müracaatları içinde, ülke dışında yaşayan kişilere ait başvuruların oranı %90 iken, ülkede yaşayanlara ait başvuruların oranı ancak %9.'dur. Ar-Ge faaliyetlerinde diğer önemli bir gösterge olan, uluslararası bilimsel yayın sayısında, Türkiye, 1986 yılında dünya sıralamasında 44. sırada iken, 1990 yılında 40. sıraya, 1998 yılında 27. ve 1999 yılında 25. sıraya yükselmiştir. Türkiye'de sağlık sektöründe Ar-Ge faaliyetleri, Sağlık Bakanlığı, Refik Saydam Hıfzssıhha Merkezi Başkanlığı, üniversitelere bağlı tıp fakülteleri ile TÜBİTAK olmak üzere, kamu, üniversite ve ticari kesim tarafından yürütülmektedir. Sağlık Ar-Ge harcamalarının sektörel dağılımında, %60'lık payla yükseköğretim kesimi ilk sırada yer almakta, %10'luk payla kamu kesimi ikinci sırada ve %3'lük payla ticari kesim üçüncü sırada yer almaktadır. Sağlık Ar-Ge faaliyetlerinde çalışan araştırmacı insangücünün %30'u yükseköğretim kesiminde istihdam edilmektedir. Sağlık sektöründe (tıp bilimleri) Ar-Ge faaliyeti olarak kabul edilen ve“tıbbi tedaviye yönelik”araştırmalar olan“tıp doktorlarının hazırladığı uzmanlık tezleri”ile ülkede yaşanan hastalıklar arasındaki ilişki ekonometrik çalışmayla sınanmıştır. Analiz sonucunda; tıp doktorlarının hazırladığı“tıpta uzmanlık tezleri”ile“hastalıklar”arasında doğrusal, ancak zayıf bir ilişkinin olduğu ortaya çıkmıştır. Uzmanlık tez konularının belirlenmesinde, hastalık faktörünün etkisi en fazla %49 olarak bulunmuştur. Sadece üniversite hastanelerinde hazırlanan tezleri en fazla 'TÜBİTAK teşviklerinin, tüm eğitim hastanelerinde hazırlanan tezleri ise“hastalıktan dolayı hastanede yatılan gün sayısı”nın etkilediği görülmüştür. Ayrıca, DPT destekleri ve TÜBİTAK teşviklerinin belirlenmesinde hastalıkların etkisi en fazla %50 çıkmıştır. Sağlık sektöründe“tıbbi tedaviye yönelik”araştırma faaliyeti olarak kabul edilen“tıpta uzmanlık tezleri”nin hastalık ve ülke sağlık sorunlarıyla ilişkisini ortaya koymaya yönelik yapılan anket çalışması sonucunda; tez konularının belirlenmesinde en etkili faktörün“ilgi duyulan ve merak edilen konular”olduğu anlaşılmıştır. Bunu takiben sırasıyla,“tez danışmanının237 önerileri”ve“dünya tıp literatüründe popüler olan konular”en etkili faktörler olarak karşımıza çıkmıştır. Tez konusu seçiminde, hastalık ve hasta yoğunluğunun dikkate alınması dördüncü sırada yer almıştır. Ankette hastalık/hasta yoğunluğunun tez konusunu belirleme etkisinde yığılma yüzdesi %50-55 arasında çıkmıştır. Tez konusu belirlenirken, teşvik faktörünü dikkate alanlar toplamın sadece %4.7'dir. Bu sonucun yansıması, tez çalışmasında destek alanların %18.4 gibi düşük bir oranda kalmasında görülmüştür. Alınan desteklerin %90'ı ilaç firmalarından, %10'u üniversite fonu ve TÜBİTAK'tandır. Araştırmalarda en fazla destek, çalışılan kurumdan sağlanmıştır. Elde edilen sonuçlar, Türkiye'nin genel yapısal özellikleri içinde, bilim ve teknoloji politikaları kapsamında, Ar-Ge faaliyetleriyle birlikte incelenip değerlendirildiğinde; Bu bulgunun ülke gerçeklerini yansıttığı söylenebilir. Çünkü, ülkede bilimsel araştırmalara gerekli önem verilmemekte, ülkenin öncelikli sorunları belirlenip, buna yönelik ulusal politikalar oluşturulamamaktadır. Yapılan düzenlemelerin bir çoğu ise, siyasi niyet eksikliğinden dolayı uygulanamamaktadır. Bilim ve teknoloji ile buna bağlı Ar-Ge faaliyetleri, kalkınmada önem taşıyan faktörlerden biridir. Çünkü, kalkınma üretebilmeye, üretebilmek ise üretmesini bilmeye bağlıdır. Kalkınma gayreti içinde olan Türkiye bu gerçeği çok iyi bilmek zorundadır. Bilim ve teknolojide ilerleme zor bir yolculuktur ve Türkiye'ye ait bu konudaki göstergeler parlak bir tablo vermemektedir. Türkiye'nin Ar-Ge faaliyetlerine ayırdığı mali kaynak, araştırmacı personel sayısı yetersizdir. Mal ve hizmet üretimine yönelik faaliyette bulunan kamu ve ticari kesim kuruluşlarında Ar-Ge faaliyetleri yeterince kurumsallaşamamış ve bu alanda gerekli motivasyon sağlanamamıştır. Bunun sonucunda, yeni ürün, üretim prosesi, yerli patent başvuruları ve bilimsel yayınlar yetersiz kalmıştır. Türkiye, gerçek anlamda ulusal Ar-Ge sistemi oluşturmalıdır. Çünkü, günümüzün ve geleceğin yeni ve ileri teknolojilerini anlayıp değerlendirmek dahi, asgari düzeyde Ar-Ge faaliyeti gerektirmektedir. Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) ilişkilerinde gelinen“Gümrük Birliği”ve“aday üye ülke statüsü”noktasında, bilim ve teknoloji alanındaki işbirliğinin daha da artırılması ve Türkiye'nin Ar-Ge faaliyetlerine ivme kazandırması beklenmektedir. Teknolojik yarışta geri kalmamak, ekonomik ve sosyal kalkınma düzeyini yükseltmek için teknolojik alanda gerekli atılımları en kısa sürede gerçekleştirmek gerekmektedir. Bilgi çağına geçiş sürecinin yaşandığı günümüzde, Türkiye, bilimi, araştırmayı ve teknolojiyi ülkenin geleceği olarak görmek ve gereken önemi vermek zorundadır.

Özet (Çeviri)

SUMMARY Development level of countries nowadays is measured by their achievement in science, scientific research and experimental development (R&D) and their capability of converting these into commercial innovations. Improvements in science & technology which are important factors in development level have also determining role over the balance of power in the world. Countries making investment more than others in studies carried out on science & technology and R&D activities, that are the most important input of this studies, are in the position enabling them to speak more in the world. Research and experimental development (R&D) are defined as“comprise regular creative work undertaken on a systematic basis in order to increase the stock of scientific and technical knowledge including also the knowledge of society, culture and humanity and the use of this stock of knowledge to devise new applications.”Among the factors used by a system for carrying out research and development activities, share of research and development expenses in gross national product (GNP) in addition to knowledge & infrastructure, the number of people working in these activities and the proportion of it in the economically active population are important parameters. New products, semi-products, industrial services and scientific publications, training and patent are obtained as an output from the system running by these input factors above mentioned. Today, %95 of the total production of technology belongs to the developed countries. The share of the developing countries which consist of 70% of the world population, however, is 5% at most in R&D activities. While the scientific and technological research and development expenses of developed countries are 2 to 3 % of their gross national product, the same ratio is around 0.2 to 0.3 % in developing countries. In developed countries, the number of researchers per 10.000 people varies between 110-120 while the same ratio in the developing countries is up to 40. Among the developed countries competing with each other in the field of improving research and development activities, EU countries reserve 2-2.5 % of their gross national product (GNP) for R&D activities while in the USA and Japan this share increases to 3 %. EU countries take the first place in patent applications which is an important output parameter of research and development activities with 30.8 %, and are followed by Japan (19.2 %) and the USA (10.5 %). As to the number of the scientific publications which is another important output of research and development activities, The USA reaches the highest level and it is followed by England, Japan and Germany.239 Basic indicators of Turkey in the field of R&D activities are under the threshold valve by reflecting the status of underdeveloped countries. The number of staff working in R&D activities for every 10.000 employee is only 7.5 in Turkey and the share of these activities in gross national product is 0.5 %. These indicators reflect that financial and human resources reserved for scientific and technological R&D activities in the country are insufficiently low for obtaining significant results. Another important absence in Turkey for science & technology is not the lack of a policy for science & technology but the lack of success in the realisation of current policy requirements through a systemic approach, continuity and in a way of decisiveness of acquiring it to the political or other relevant layer of the society as a whole. In Turkey, higher education institutions is in the first place with the share of around 65%, followed by commercial sector by 20-25% and public sector by 10% in distribution of R&D expenses for all sectors. In developed countries, however, the share of the commercial sector is 60-70%, that of higher education institutions is 13% and that of public sector's 5,5% for R&D expenses. Among patent applications in Turkey the ratio of foreign applications is 90% while the ratio of domestic applications is only 9%. According to the number of international scientific publications which are another important indicators on research and development activities, Turkey has the 44th place in the world in 1986, 40th place in 1990 and gradually increasing its place to 27th in 1998 and 25th in 1999. Research and development activities within the health sector of Turkey are carried out by Ministry of Health, Refik Saydam Hygiene Centre, Medicine Faculties, TÜBİTAK and other public university, and commercial institutions. Regarding distribution of health research and development expenses for all sectors, higher education institutions holds the first place by 60%, public service holds the second place by 10% and the commercial sector has the third place with a share of 3%. In R&D expenses for health, 30% of the researchers are employed in the higher education institutions. The relationship between the“specialist thesis prepared by medical doctors”, which are researches on“medical treatment”and also accepted as research and development activities, and the diseases encountered in the country was tested by an econometrically prepared study. As a result of this analysis, a direct but weak relationship was found between“thesis of specialisation in medicine”prepared by medical doctors and“diseases”. The effect of disease factor in determining the subject of specialist thesis was found 49 % at most. Thesis prepared in the university hospitals only were effected by“TÜBİTAK incitement funds”and thesis prepared in all of the training hospitals were seen to be effected by“the number of stay days because of disease”. Furthermore, the effects of diseases in determining240 DPT support funds and TÜBİTAK incitement funds were found to be maximum 50%. As a result of the inquiry study aiming at describing the relationship between the health problems of the country and the“thesis of specialisation in medicine”which are accepted as“researches with medical treatment objectives”in health sector; most effective factor in determining the subject of thesis were seen to be“the subjects of interest and curiosity”. The other subsequent important factors in determining the subject of thesis in order are the“proposals of consultant for thesis”and“ the popular subjects in the world medical literature”. Disease and the patient density took the fourth place in selecting the subject of thesis. Accumulation percentage of the effect of disease/patient density in determining the selection of subject was defined around 50-51%. The number of the people who take the incitement funds into consideration in the determination of the subject of thesis is only 4.7 % of total. The reflection of this result is easily seen by the low ratio of 18.4% who had financial support with their thesis. 90% of all supports acquired were obtained from drug companies and 10% from university funds and TÜBİTAK. Maximum support were supplied from the institution which the researches work for. When the obtained results were studied and evaluated together with the research and development activities in the light of general structural properties of Turkey and within the scope of science and technology policies, it can be said that such a result reflects the realities of the country. The reason can be explained as the lack of necessary interest for the scientific researches in the country, the insufficiency in defining essential problems and the introduction of new national policies regarding them. Moreover, most of the regulations designed are not being put into practice because of the lack of political intent. Science and technology and relevant R&D activities have a vital role in development because development level is closely related to production ability and this also is based on having the knowledge of how to product. As a developing country Turkey should be in full consciousness of this fact. Making progress in science and technology is a hard travel and all indicators of Turkey in this area do not reflect a brilliant panorama. The amount of resources allocated for R&D activities and the number of researchers in Turkey do not meet the needs of the country. R&D activities In public and private sector's institutions functioning on production of good and services do not have the necessary institutional formation and motivation to realise it. This has caused new product, production process, domestic patent applications and scientific publications to be insufficient. Turkey has to establish a real national R&D system, because even good understanding and evaluation of new and advanced technologies of nowadays and the future requires a minimum level of research and241 development activity. Turkey is supposed to improve the corporation in the field of science and technology, and accelerate its R&D activities in the point of“customs Union”and“Candidate for membership”with EU. In order not to stay back in the technological race and raise the level of economical and social development, Turkey has to make necessary attempts in the technological field as soon as possible and form her national Research Development system in the real sense. On these days of transitional period for information age, Turkey has to admit science, scientific research and technological improvements as the future of country and carry out its policies according to its due importance. Xi

Benzer Tezler

  1. Tez No

    228715

    Türkiye sağlık sektöründe rekabet stratejileri: Hastaneler üzerine bir araştırma

    Competition strategies in turkey health sector: A study on hospitals

    MAHMUT AKBOLAT

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    HastanelerSakarya Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. RECAİ COŞKUN

  2. Tez No

    440734

    Sağlıkla ilgili bölümleri olan özel liselerin mevcut sorunlarına yönelik öğrenci ve öğretmen görüşleri

    The specific health related parts from existing problems the student and teacher feedback

    GÖKÇE KAP

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. DEMET ZAFER GÜNEŞ

  3. Tez No

    213016

    Coğrafi bilgi sistemlerinde sağlık uygulamaları: Afyonkarahisar örneği

    Health applications with GIS: Afyonkarahisar case

    LEVENT ÖZGÜR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    Jeodezi ve FotogrametriAfyon Kocatepe Üniversitesi

    Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. SAFFET ERDOĞAN

  4. Tez No

    563695

    İngiliz yarış atlarında metakarpal kemik lezyonlarının radyografik olarak incelenmesi

    Radiographic investigation of metacarpal bone lesions of thoroughbred racehorses

    ANIL KARAMAZI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Veteriner HekimliğiAnkara Üniversitesi

    Cerrahi (Veterinerlik) Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALİ BUMİN

  5. Tez No

    623844

    Sağlık turizmi kapsamında estetik uygulamalar üzerine bir araştırma: İstanbul ili Bakırköy ilçesi örneği

    A study on the scope of health tourism for aesthetic applications on Bakirkoy district of Istanbul province sample

    GÜLAY TAMER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Sağlık Kurumları Yönetimiİstanbul Gelişim Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SELMA KARATEPE

Geri Dön