Kadın okul müdürlerinin maternalist liderlik davranışları ile öğretmenlerin bağlamsal performansına ilişkin öğretmen ve müdür görüşleri
The views of teachers and female school principals on the relationship between maternalistic leadership behaviors of school principals and contextual performance of teachers
- Tez No: 929014
- Danışmanlar: PROF. DR. İNAYET AYDIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 207
Özet
Bu araştırmanın amacı Ege bölgesi Aydın, İzmir, Manisa illerinde kamu okullarında görev yapan kadın okul müdürleri ile öğretmenlerin görüşlerine dayalı olarak kadın okul müdürlerinin maternalist liderlik davranışı ile öğretmenlerin bağlamsal performansının ilişkisini saptamaktır. Araştırma karma araştırma desenlerinden keşfedici sıralı desen ile gerçekleştirilmiştir. Bu doğrultuda öncelikle yapının keşfedilmesi amacıyla nitel yöntem kullanılmış, okul müdürleri ve öğretmenlerle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Ardından kadın okul müdürleri ve öğretmenlerin maternalist liderlik ve bağlamsal performansa ilişkin görüşlerinin belirlenmesi için nicel veriler toplanmıştır. Araştırmanın nitel aşamasında araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın nicel aşama örneklemini Ege bölgesi Aydın, İzmir, Manisa illerindeki kamu okullarında görev yapan 206 kadın okul müdürü ile 402 öğretmen oluşturmaktadır. Örneklemin seçiminde tabakalı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Katılımcıların ölçek maddelerine verdiği yanıtları değerlendirmek için aritmetik ortalama ve standart sapma kullanılmış; değişkenlere göre farklılık olup olmadığının tespit edilmesinde ise t-testi, tek yönlü varyans analizi, Kruskal-Wallis h testi analizi uygulanmıştır. Maternalist liderlik ve bağlamsal performansa yönelik kadın okul müdürü ve öğretmen görüşleri arasındaki ilişkinin düzeyi ve yönünün belirlenmesi için Pearson korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Araştırmanın nitel boyutu, Aydın, İzmir, Aydın illerinde görev yapan 10 kadın okul müdürü ve 10 öğretmenden oluşmaktadır. Çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmış ve nitel veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Kadın okul müdürü ve öğretmen görüşlerine göre okul müdürleri en fazla yardımseverlik, en az müdahaleci-otoriter davranışlar sergilemektedir. Cinsiyet değişkenine göre kadın okul müdürlerinin maternalist liderlik davranışlarına ilişkin öğretmen görüşleri anlamlı bir farklılık göstermektedir. Erkek öğretmenler kadın öğretmenlere göre okul müdürlerinin daha fazla yardımsever liderler olduğunu ifade etmektedir. 11-15 yıl kıdeme sahip öğretmenlerin kadın okul müdürlerini daha müdahaleci ve otoriter algıladıkları görülmektedir. Ortaokullarda görev yapan öğretmenler kadın okul müdürlerini daha fazla koruyucu ve sahiplenici olarak algılarken liselerde görev yapan öğretmenler okul müdürlerini daha otoriter ve müdahaleci olarak değerlendirmektedir. Kadın okul müdürü ve öğretmenlere göre maternalist liderlik davranışları kişilik özellikleri, yetiştirilme tarzı, empati kurabilme ve anaç olma gibi kişisel faktörler nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Bağlamsal performansa ilişkin kadın okul müdürleri ve öğretmen görüşlerine göre okullarda en fazla işbirliği sergilenmektedir. Erkek öğretmenler kadın öğretmenlere göre daha fazla işbirliği yapma eğilimindedir. Lisansüstü dereceye sahip kadın okul müdürlerine göre öğretmenlerin işbirlikçi davranışları ve okulun hedeflerini destekleme duyarlılığı lisans mezunu olan okul müdürlerine kıyasla daha yüksektir. 6-10 yıl kıdeme sahip öğretmenler daha fazla işbirliği yapma eğilimindeyken; 11-15 yıl ve 16-20 yıl kıdeme sahip öğretmenlerin işbirlikçi davranışları azalmaktadır. Anaokulu öğretmenleri diğer okul türlerinde görev yapan öğretmenlere göre daha fazla okulun hedeflerini destekleme, inisiyatif alma ve gönüllü davranışlar sergileme eğilimi göstermektedir. Kadın okul müdürlerinin koruyucu-sahiplenici davranışları arttıkça öğretmenlerin işbirlikçi davranışları, okulun hedeflerini destekleme duyarlılığı, inisiyatif alma ve gönüllülük davranışları artmaktadır. Kadın okul müdürleri müdahaleci ve otoriter liderlik tarzını benimsediklerinde öğretmenlerin işbirlikçi davranışları ve okulun hedeflerini destekleme duyarlılığı azalmaktadır.
Özet (Çeviri)
The aim of this research is to determine the relationship between maternalistic leadership behaviors of female school principals and the contextual performance of teachers, based on the views of female school principals and teachers working in public schools in the Aegean region, specifically in the provinces of Aydın, İzmir, and Manisa. The research was conducted using a sequential exploratory design, a mixed research methodology. Initially, qualitative methods were employed to explore the structure, involving interviews with school principals and teachers. Subsequently, quantitative data were collected to ascertain the views of female school principals and teachers regarding maternalist leadership and contextual performance. In the qualitative phase of the study, a semi-structured interview form prepared by the researcher was utilized. The quantitative sample of the research consisted of 206 female school principals and 402 teachers from public schools in Aydın, İzmir, and Manisa provinces. Stratified sampling was used to select the sample. To evaluate the responses given by participants to the scale items, arithmetic mean and standard deviation were employed; t-tests, one-way ANOVA, and Kruskal-Wallis H test analyses were applied to identify differences based on variables. The level and direction of the relationship between the views of female school principals and teachers regarding maternalistic leadership and contextual performance were determined using Pearson correlation coefficients. The qualitative dimension of the study included 10 female school principals and 10 teachers from Aydın, İzmir, and Manisa provinces. Purposive sampling was used to determine the study group, and qualitative data were analyzed using content analysis methods. According to the views of female school principals and teachers, principals exhibit the most helpfulness and the least authoritarian-interventionist behaviors. There is a significant difference in teachers' perceptions regarding the maternalistic leadership behaviors of female principals based on the gender variable. Male teachers express that principals are more helpful leaders compared to female teachers. Teachers with 11-15 years of seniority perceive female principals as more interventionist and authoritarian. Teachers in middle schools view female principals as more protective and possessive, while those in high schools evaluate them as more authoritarian and interventionist. Female principals and teachers agree that maternalistic leadership behaviors arise from personal factors such as personality traits, upbringing style, empathy, and maternal instincts. In terms of contextual performance, the most collaboration is observed in schools according to the views of female principals and teachers. Male teachers are more inclined to collaborate than female teachers. Teachers under female principals with postgraduate degrees show higher collaborative behaviors and sensitivity to supporting school goals compared to those under principals with undergraduate degrees. Teachers with 6-10 years of seniority are more inclined to collaborate, while those with 11-15 and 16-20 years of seniority exhibit decreased collaborative behaviors. Preschool teachers are more likely to support school goals, take initiative, and exhibit voluntary behaviors compared to teachers in other school types. As female principals' protective-possessive behaviors increase, teachers' collaborative behaviors, sensitivity to supporting school goals, taking initiative, and volunteering also increase. When female principals adopt an interventionist and authoritarian leadership style, teachers' collaborative behaviors and sensitivity to supporting school goals decrease.
Benzer Tezler
- Okul yöneticilerinin paternalist liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık, okul kültürü ve örgütsel sessizlik yaşama düzeyleri arasındaki ilişki ve bazı değişkenlere göre incelenmesi
The Relationship between school administrators' paternalistic leadership behaviors and teachers' organizational commitment, school culture and organizational silence levels and investigation according to some variables
AZMİ SÖNMEZ
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECATİ CEMALOĞLU
- Okul yöneticilerinin liderlik davranışları ile psikolojik danışmanların örgütsel narsisizmleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Study of the relation between leadership behaviors of school administrators and organizational narcissisms of psychological counselors
EFE SALİHOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİH CAMADAN
- Kadın okul müdürlerinin liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki
The relationship between the leadership behaviors of female school principals and teachers' organizational cynicism attitudes
AYŞE UÇAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimKastamonu ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERGÜN RECEPOĞLU
- Kadın ve erkek okul müdürlerinin fraktal liderlik uygulamalarının karşılaştırmalı bir analizi (Mbale, Uganda)
A comparative analysis of the fractal leadership practices of male and female school principals(Mbale, Uganda)
MUHAMMADI BISASO SSALI
Doktora
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEFİKA ŞULE ERÇETİN
- Kadın okul yöneticilerinin kullandıkları örgütsel güç kaynakları ve yönetici yeterlikleri üzerine ilişkisel bir çalışma
A correlational study on the organisational power sources and administrative competencies used by female school principals
SULTAN İNCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AKİF KÖSE