Bir lügat kitabının kıraat ve tefsir kavramlarına kaynaklık değeri -El-Okyânûsü'l-muhît örneğinde-
The value of a dictionary book as a source for the concepts of definition and interpretation -In the example of El-Okyânûsü'l-muhît-
- Tez No: 929180
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ÜNAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 119
Özet
Kıraat ilminin konusu Kur'an kelimelerinin telaffuzudur. Amacı ise; Allah'ın kelâmı olan Kur'an'ın tahrifattan korunması ve hatalardan uzak tutularak okunmasıdır. Amacı, Kur'an'daki kapalı manaları izah ederek onun manalarının anlaşılmasını sağlamak olan tefsir ilminin konusu ise Kur'an'ın anlaşılmasını hedefleyen yöntem ve tekniklerdir. Kıraat ve tefsir alimleri, muhatapların Kur'an'ı hatasız okuyabilmesi, manasını anlayabilmesi ve Kur'an kavramalarının anlaşılması için önemli çalışmalar ortaya koymuşlardır. Bu çalışmalar kimi zaman salt lügat düzeyinde kavramsal çalışmalar şeklinde olmuş, kimi zaman da anlaşılmasında güçlük çekilen durumlarda tefsir ilminin bilgi ve yöntemlerinden istifade edilmiştir. Tarihî süreç içerisinde gelişen, özellikle Arap dilini muhafaza amacı ile başlayan lügat çalışmaları esnasında dilbilimciler de Kur'an'a temel başvuru kaynağı olarak müracaat etmişlerdir. Karşılıklı ihtiyaçtan doğan bu münasebet dilbilimcilerle kıraat ve tefsir alimlerini iş birliği yapmaya sevk etmiştir. Netice itibarıyla dilciler kelimelerini Kur'an ile destekleyip zenginleştirirken, İslam alimleri de hem lafız hem de tilavet çeşitliliği ve Kur'an'ın anlaşılması, hatadan korunması noktasında dilbilimsel çalışmalara başvurmuşlardır. Bu çalışma ile Osmanlı Türkçesinin önemli eserlerinden biri olan ve Mütercim Âsım Efendi tarafından tercüme edilen Okyânûsu'l-basît fî tercemeti kâmûsu'l-muhît adlı sözlüğündeki kıraat ve tefsir kavramlarını ele alış biçimi incelenmiştir. Mütercim Asım Efendi tercüme sözlüğünde, klasik Arap lügat geleneğinden yararlanarak, kıraat ve tefsir kavramları hem literal hem de teknik anlamda açıklamalar sunmaktadır. Tezimizde öncelikle Mütercim Asım Efendi'nin hayatı, ilmî kişiliği ve eserleri tanıtılmış; daha sonra genelde lügatlerin ilim dallarına, özelde ise Âsım Efendi'nin Kâmûsu'l-muhît isimli sözlüğünün kıraat ve tefsir ilmine kaynaklık değeri incelenmiştir. Kavramlardan örnekler verilerek bahsi geçen lügatın kavramları açıklama tarzı araştırılmıştır. Sonuç olarak, Kâmûsu'l-muhît tercümesinin, kıraat ve tefsir ve tecvîd ilimlerinin dilsel temellerinin anlaşılmasında rol oynadığı vurgulanmış ve bu eserin ilgili ilimlere kaynaklık değeri öne çıkarılmıştır. Çalışma, İslâmî ilimlerde dilsel çalışmaların önemini bir kez daha ortaya koyarak, bu alanlardaki yeni yaklaşımlar için bir öneri sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
The subject of the science of Qira'at is the pronunciation of the words of the Qur'an. Its aim is to protect the Qur'an, the word of Allah, from distortion and ensure it is read free from errors. On the other hand, the science of Tafsir, which aims to explain the hidden meanings of the Qur'an, focuses on the methods and techniques aimed at understanding the Qur'an. Scholars of Qira'at and Tafsir have made significant efforts to ensure that the Qur'an is read correctly, its meanings are understood, and its concepts are comprehended by the audience. These efforts have sometimes been conceptual studies at the level of vocabulary, and at other times, the knowledge and methods of Tafsir have been used in cases where understanding was difficult. Throughout history, during the development of lexicography, which initially began with the aim of preserving the Arabic language, linguists have also referred to the Qur'an as a fundamental source. This mutual need has led linguists, Qira'at, and Tafsir scholars to collaborate. As a result, while linguists supported and enriched their vocabulary with the Qur'an, Islamic scholars also turned to linguistic studies in order to preserve the correct recitation and understanding of the Qur'an, as well as its various readings. This study examines how the concepts of Qira'at and Tafsir are treated in the dictionary Okyânûsu'l-Basît fî Tercemeti Kâmûsu'l-Muhît, one of the important works of Ottoman Turkish, translated by Muteercim Âsım Efendi. In his translated dictionary, Mutercim Âsım Efendi, using the classical Arabic lexicographical tradition, provides explanations of the terms Qira'at and Tafsir both literally and technically. In this thesis, the life, scholarly personality, and works of Muteercim Âsım Efendi are introduced first, followed by an examination of the contribution of his dictionary, Kâmûsu'l-Muhît, to the fields of Qira'at and Tafsir. The style of explanation of the terms in the dictionary is researched, providing examples of the concepts. As a result, the thesis emphasizes the role of Kâmûsu'l-Muhît in understanding the linguistic foundations of Qira'at, Tafsir, and Tajwid sciences, highlighting its value as a source for these disciplines. The study underscores the importance of linguistic studies in Islamic sciences and suggests new approaches for further research in these fields.
Benzer Tezler
- سور،ة المؤمنين من حاشية عرب زاده (ت: 685ه) على تفسير البيضاوي دراسةً وتحقيقًا
Mu'minûn Sûresi özelinde Arapzâde'nin Beydâvî tefsîri üzerine yazdığı Hâşiye'sinin tahkik ve analizi
IMAD RAHEEM LATEEF LATEEF
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULHEKİM AĞIRBAŞ
- Beydavi'nin tefsir ' Fatiha ve Bakara suresinin başlangıçı ' haşiyesi
تعليقات على الفاتحة وأوائل البقرة على تفسير البيضاوي للشيخ إسماعيل مفيد بن علي العطار، المعروف بمفيد الرومي)دراسة وتحقيق
ABDULALEEM ABDULLAH DHAIBAN AL OGAIDI
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KUTAİBA FARHAT
- Mehmet Atâ bey'in İktitâf adlı ders kitabının Türk dili ve edebiyatı eğitimi açısından analizi
The analyze of school book İktitaf by Mehmet Atâ from the point of Turkish language and literature
SEZAVER ÇAPCI SİPAHİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. METİN KAYAHAN ÖZGÜL
- Piyade Sınıfına Mahsus Dâhiliyye ve Seferiyyeden Mevâdd-i Mücmeleyi Hâvî Ma'lûmât ve Terbiye-i Askeriyye kitabının transkripsiyonu ve değerlendirmesi
Piyade Sınıfına Mahsus Dâhiliyye ve Seferiyyeden Mevâdd-i Mücmeleyi Hâvî Ma?lûmât ve Terbiye-i Askeriyye book and review transcription
ABDULLAH BAYINDIR
- Azerbaycan Dilinin Sinonimler Lügati adlı sözlüğün Kiril harflerinden Latin harflerine aktarılarak Türkiye Türkçesine çevirisinin yapılması
To translate Turkey Turkish of Azerbaijan Language Synonym Dictionary named dictionary, by transfering from Cyrilli'c letters to Latin alphabet
ESRA ÇAKIROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM ETHEM ÖZKAN
- Türkiye'de Arapça öğretimi açısından 'Ebced' adlı serinin değerlendirilmesi
Evaluation of the series 'Abjad' in terms of teaching Arabic in Turkey
TUNAHAN SAĞLAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALİL UYSAL