Mikrotarih yaklaşımı temelinde bir aktivist çevirmen incelemesi: Alâeddin Şenel
A microhistorical analysis of an activist translator: Alâeddin Şenel
- Tez No: 929876
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NESLİHAN DEMEZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çeviribilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 162
Özet
Bu çalışmada mikrotarih metodolojisi çeviri tarihine uyarlanarak bir aktivist çevirmen incelemesine girişilmiş; yapılan vaka analizi üzerinden çevirinin ideolojik aktivizm adına nasıl kullanılabileceği sorgulanmıştır. Özne olarak Türkiye'de sosyalist dünya görüşünün en bilindik savunucularından ziyade“aşağıdan tarih”anlayışına uygun olarak“sıradan”bir aktivist çevirmen olarak tanımladığımız Alâeddin Şenel seçilmiş; Şenel'in çevirmenliğine doğrudan etki eden tüm yaşam detayları yoğun betimlemeye tabi tutulmuş, ardından doktora tezi de dâhil olmak üzere telif eserleri titizlikle incelenerek genel aktivist kimliğinin sınırları çizilmiştir. Sosyalist dünya görüşünü çeviri yoluyla nasıl yaygınlaştırmaya çalıştığını soruşturmak içinse çevirdiği kitapların hem bir üst analizi hem de metinsel incelemesi yapılmıştır. Tezin sonunda iki kategoride bir dizi sonuca ulaşılmıştır. İlk olarak Alâeddin Şenel'in genel aktivist kimliği ile çevirmen portresi arasında bire bir örtüşme söz konusudur. Kendisini sosyalist olarak tanımlayan ve bu ideolojiyi yaymayı akademik amaçlarının önüne koyduğunu belirten Şenel'in çeviri yoluyla Türk okura tanıtmak istediği yazarlar da büyük oranda benzer niteliklere sahip kişilerdir. Şenel telif eserlerinde geçmişi ve toplumları sınıf eşitsizliği, emek, sermaye ve sömürü gibi temalar üzerinden ele almıştır. Türkçeye kazandırdığı kitapların içeriği de ağırlıklı olarak bu temaları içermektedir. Bu da Şenel'in söylemleriyle desteklendiği üzere, çevirilerin tesadüfen seçilmediğini, belirli bir amaç doğrultusunda yapıldığını ortaya koymaktadır. Şenel'e dair bulgularımıza ek olarak, sosyalizm Türkiye'de hiçbir zaman ana akım bir ideoloji olmamasına rağmen destekçileri edilgen kalmamış, farklı mücadele yöntemlerine ek olarak Şenel örneğinde de gözlemlendiği üzere çeviri yoluyla da bir cephe açtıkları görülmüştür. Bunun dışında çevirinin yalnızca metne ilişkin bir işlevinin olmadığı, politik bir güce de sahip olduğu bu çalışma yoluyla bir kez daha vurgulanmıştır.
Özet (Çeviri)
This study adapts the methods of microhistory to the history of translation and analyses an activist translator as a case study to question how translation can be used for ideological activism. Alâeddin Şenel, whom we have defined as an“ordinary”activist translator was selected for analysis in accordance with the“history from below”approach, instead of the most prominent advocates of the socialist worldview in Turkey. To investigate how he tried to disseminate his socialist worldview through translation, both a meta-analysis and a textual analysis of the books he translated were conducted. In conclusion, there is a complete overlap between the general activist identity of Şenel and his portrait as a translator. As a self-defined socialist, Şenel asserted that the promotion of this ideology superseded his academic aspirations. This ideological alignment is reflected in his selection of authors for translation, many of whom exhibit analogous qualities. In his other works, Şenel addressed the past and societies through themes such as class inequality, labour, capital and exploitation. The content of the books he translated primarily encompasses these themes. This thematic parallelism suggests that the translations were not arbitrary selections but rather made with a deliberate purpose in mind. In addition to the findings of Şenel, it is evident that socialism, despite its historical absence as a mainstream ideology in Turkey, has not remained passive amongst its supporters. As seen in the case of Şenel, these supporters have also opened a front through translation. This study also underscores the notion that translation possesses not only an inherent function within the text itself but also a political dimension.
Benzer Tezler
- Diasporanın sembolik sermayesi: Atina'da yaşayan İstanbullu Rumların aile fotoğrafları
The symbolic capital of the diaspora: Family photographs of the Rum Istanbulites of Athens
CEREN ACUN
Doktora
Türkçe
2021
AntropolojiGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ Ö. MURAD ÖZDEMİR
- Tribal banditry in Ottoman Ayntab (1690-1730)
Osmanlı Ayntab'ında aşiret eşkıyalığı (1690-1730)
MUHSİN SOYUDOĞAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2005
Antropolojiİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. OKTAY ÖZEL
- Türkiye'de Ermeni olmak: son yüzyılda Papazyan ailesi üzerine bir mikrotarih çalışması
Being an Armenian in Turkey: A microhistorical study on the Papazyan family in the last century
ÖYKÜ GÜRPINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
SosyolojiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞÜKRÜ ASLAN
- 'Türkçe bilmez tercüman': İstanbul'daki Amerika Birleşik Devletleri Elçiliği Baştercümanı John Porter Brown (1814–1872)
'Don't know Turkish dragoman': First Dragoman of the U.S. Legation in Istanbul John Porter Brown (1814–1872)
ELİF HUNTÜRK YAVUZ
Doktora
Türkçe
2025
Mütercim-TercümanlıkAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GİRAY FİDAN
- Tarih öğretimi açısından sözlü tarih yazımı: Karaca Ahmet Dergahı örneği
Oral history orthography in terms of instruction of history: An example of Dervish content Karaca Ahmet
GÜLSÜM KUMRU
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
TarihMarmara ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA AKSOY