Negatif dışsallıkların içselleştirilmesinde kamusal çözümler: Türkiye örneği
Public solutions in internalizing negative externalities: The case of Türkiye
- Tez No: 930399
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET NİYAZİ ÖZKER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Maliye, Finance
- Anahtar Kelimeler: Piyasa Başarısızlıkları, Dışsallıklar, Negatif Dışsallıklar, Kamusal Çözümler, Türkiye, Market Failures, Externalities, Negative Externalities, Public Solutions, Türkiye
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maliye Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 213
Özet
Piyasanın başarısızlığa uğradığı konuların başında dışsallıklar gelmektedir. Bir ekonomik birimin üretim veya tüketim faaliyetinin başka bir ekonomik birimi olumsuz yönde etkilemesi sonucunda ortaya çıkan negatif dışsallıkların ortadan kaldırılması, kamu ekonomisi için oldukça önemlidir. Bu yüzden günlük hayatta daha çok çevresel etki şeklinde karşılaştığımız negatif dışsallıklar; vergi, sübvansiyon, emisyon, harç ve doğrudan kontrol gibi maliye politikası araçlarının kullanılmasıyla içselleştirilmeye çalışılmaktadır. Bu çalışmada Türkiye'de çevre kirliliğinin önlenmesine, azaltılmasına ve giderilmesine yönelik uygulanmakta olan politikalar, 2014-2024 dönemini kapsayan sayısal verilerin de çalışmaya dahil edilmesiyle detaylı bir şekilde incelenmiştir. Ayrıca çalışmada, Türkiye ile benzer özellikleri taşıyan seçilmiş OECD ülkelerinde uygulanan politikalara ait sayısal ve sözel verilerin kullanılmasıyla karşılaştırmaya da yer verilmiştir. Çalışmanın sonucunda negatif dışsallıkları içselleştirmek için Türkiye'de daha çok vergi aracının kullanıldığına, ancak vergilerin çevreye yönelik sosyal amaç kapsamında değil, bütçeye gelir sağlama olarak mali amaç doğrultusunda alındığı ortaya çıkmıştır. Ülkemizde kamu ekonomisi tarafından yürütülen diğer faaliyetlerin ise (çevresel) negatif dışsallıklar açısından yetersiz kaldığı ve düzenlenmesi gerektiği görüşüne ulaşılmıştır. Bu noktada çalışmanın yapılma amacı da, negatif dışsallıkları içselleştirmek için Türkiye'de uygulanmakta olan politikaları; amaçları, kapsamları ve etkinlikleri açısından detaylı bir şekilde incelemek ve değerlendirmek; sonrasında ise birey, toplum ve çevre sağlığının korunması ve iyileştirilmesi konusunda yapılabilecek faaliyetleri ortaya koymaktır.
Özet (Çeviri)
Externalities are at the top of the issues where the market fails. The elimination of negative externalities as a result of the production or consumption activity of one economic unit adversely affecting another economic unit is very important for the public economy. Therefore, the negative externalities we encounter in daily life in the form of more environmental effects; It is tried to be internalized by using fiscal policy tools such as taxes, subsidies, emissions, fees and direct control. In this study, the policies implemented for the prevention, reduction and elimination of environmental pollution in Türkiye were examined in detail with the inclusion of numerical data covering the period 2014-2024. In addition, the study includes comparison with the use of numerical and verbal data on policies implemented in selected OECD countries with similar characteristics to Türkiye. As a result of the study, it was revealed that more tax instruments were used in Türkiye to internalize negative externalities, but that the taxes were not taken within the scope of the social purpose for the environment, but in line with the financial purpose as income provision to the budget. The opinion has been reached that other activities carried out by the public economy in our country are insufficient in terms of (environmental) negative externalities and should be regulated. At this point, the aim of the study is to internalize the negative externalities, the policies that are being implemented in Türkiye; examine and evaluate in detail their purpose, scope and effectiveness; Afterwards, it is to reveal the activities that can be done in the field of protecting and improving the health of the individual, society and the environment.
Benzer Tezler
- Çevre sorunlarının önlenmesinde çevre vergilerinin rolü
The role of environmental taxes in preventing environmental problems
BURAK TÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MaliyeSivas Cumhuriyet ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELÇUK BUYRUKOĞLU
- Negatif arz dışsallıklarının içselleştirilmesinde hükümet dışı kuruluşların rolü: Greenpeace örneği
The role of non-governmental organizations on internalization of negative externalities: Example of Greenpeace
OĞUZHAN KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
MaliyeDokuz Eylül ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZGÜR SARAÇ
- Negatif dışsallıkların önlenmesinde çevresel vergiler: Türkiye ve seçilmiş ülkelerdeki uygulamaların karşılaştırmalı analizi'
Environmental taxes on the prevention of negative externalities: A comparative analysis of applications in Turkey and selected countries'
MUKADDES ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MaliyeManisa Celal Bayar ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜL KAYALIDERE
- Yeşil binaları yaygınlaştırabilecek davranışsal maliye yaklaşımları
Behavioural public finance approches that popularize green buildings
CEMRE PEKER
- Kentiçi ulaşım sonucu oluşan negatif dışsallıklar ve önleme yolları
Negative externalities of urban transportation and the ways of prevention
SERKAN BENK