Gaziantep/Tahtaköprü Barajı Kurtarma Kazılarından ele geçen iskeletlerin dental analizi
Dental analysis of skeletons from Gaziantep/Tahtaköprü dam rescue excavations
- Tez No: 930777
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL ÖZER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Antropoloji, Anthropology
- Anahtar Kelimeler: Diş ve Çene Patolojileri, Beslenme, Besin Hazırlama Teknikleri, Orta Çağ, Anadolu, Gelişimsel Defektler, Tooth and Jaw Lesions, Nutrition, Food Preparation Techniques, Middle Ages, Anatolia, Developmental Defects
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Antropoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Paleoantropoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 217
Özet
Eski insan topluluklarının çene ve diş hastalıklarının çalışılmasıyla, bu insanların beslenmeleri, besin hazırlama teknikleri, ağız hijyeni, gelişimsel stres dönemleri gibi geçmiş toplulukların yaşamlarını yeniden yapılandırmaya yönelik oldukça önemli sonuçlar elde edilmektedir. Çalışmanın materyalini oluşturan Hamaç Orta Çağ iskeletleri çene ve diş hastalıkları açısından incelenerek, Orta Çağ'da yaşadığı bölgede oldukça az bilinen eski insan topluluklarının verilerine katkı sağlanmaya çalışılmıştır. Osteoarkeolojik ve tahribatsız yöntemler kullanılarak, analiz edilen çene ve diş patolojileri sonucu toplulukta gözlenen diş çürüğü ve diş çürüğüne bağlı gelişen periapikal lezyon ve ölüm öncesi diş kayıpları yoğun tarımsal gıdalarla beslendiğini, diş aşınma derecelerinin oldukça hafif düzeyde kalması tüketilen besinlerin hazırlık aşamasında iyi öğütüldüğünü göstermektedir. Diş taşı çağdaşı olan topluluklarla kıyaslandığında oldukça düşük oranlarda kalmıştır ancak diş taşının etiyolojisine bakıldığında diş taşı oluşumuna sebep olan faktörler için çok daha detaylı analizler yapılması gerektiği açıktır. Çene ve diş hastalıkları açısından cinsiyetlere göre anlamlı farklılıklar gözlenmemiştir. Bu durum topluluktaki bireylerin özellikle beslenmesinde cinsiyete dayalı sosyal eşitsizlik olmadığını düşündürmektedir. Yaşa bağlı olarak artan bakteri kökenli lezyonlar ve aşınma arasındaki ilişki beklendik şekilde yaşa bağlı olarak artma ve şiddetlenme eğilimindedir. Mine kusurları kapsamında bakıldığında mine hipoplazisi de yaşa bağlı olarak artma eğilimindedir. Bu durum, özellikle bebek ve çocuklarda ölüm sıklığıyla ilişkili olabilir. 1-2 ve 3-4 yaşlarında bebek-çocuk ölümleri artmaktadır. Hayatta kalan bireylerde gözlenen veriler doğrultusunda da topluluktaki stres dönemlerinin 4,5-4,9 yaş aralığında arttığını görmekteyiz. Bu durum bebeklerin katı gıdaya geçişiyle muhtemelen besin kalitesindeki düşüşe bağlı olarak yetersiz beslenmenin bağışıklık sistemlerini zayıflatmasıyla açıklanabilir. Aynı zamanda hipoplazilerin oluştuğu yaş aralığına bakıldığında çocukların yaşadığı çevrede sosyalleşmesi, daha hareketli ve meraklı oldukları yaş aralığını işaret etmektedir. Yani yaşadığı çevredeki hijyenik olmayan ortamlara doğrudan temas etmeleri de bu durumu tetikleyen faktörlerden olmalıdır.
Özet (Çeviri)
By studying the jaw and dental diseases of ancient human communities, very important results are obtained to reconstruct the lives of past communities, such as their diet, food preparation techniques, oral hygiene, and developmental stress periods. The medieval skeletons of Hamaç, which constitute the material of the study, were analyzed in terms of jaw and dental lesions, and an attempt was made to contribute to the data on the ancient human communities living in the medieval period, which are little known in the region. As a result of the lesions analyzed by using osteoarchaeological and non-destructive methods, dental caries, periapical lesions due to dental caries and pre-mortem tooth loss indicate that the community was fed with intensive agricultural foods, and the fact that the degree of tooth abrasion was very light indicates that the food consumed was well ground during the preparation phase. Dental calculus remained at very low rates compared to contemporary populations, but when the etiology of dental calculus is examined, it is clear that much more detailed analysis is required for the factors that cause dental calculus formation. No significant gender differences were observed in terms of jaw and dental lesions. This suggests that there is no gender-based social inequality in the diet of individuals in the community. As expected, the relationship between bacterial lesions and wear tends to increase and intensify with age. In terms of enamel defects, enamel hypoplasia also tends to increase with age. This may be related to the frequency of mortality, especially in infants and children. Infant and child mortality increases at 1-2 and 3-4 years of age. In line with the data observed in the survivors, we see that the stress periods in the community increase between the ages of 4.5-4.9 years. This can be explained by the transition of infants to solid food and the weakening of their immune systems by malnutrition, possibly due to a decrease in food quality. At the same time, when we look at the age range in which hypoplasia occurs, it points to the age range in which children are socialized in their environment and are more active and curious. In other words, direct contact with unhygienic environments in their environment should be one of the factors that trigger this condition.
Benzer Tezler
- Tahtaköprü barajı ve çevresi (İslahiye-Gaziantep) florası
The flora of Tahtaköprü dam and its environment
ŞEREF ÇAKIR
- Effect on levels of plasma paraoxonase activity, high density lipoprotein and malondialdehide of bellis in cyprinus carpio
Sazan balığında bellis'in plazma paraoksonaz aktivitesi, yüksek dansiteli lipoprotein ve malondialdehit seviyeleri üzerine etkisi
AKRAM MUDHER KAREEM ALJBORI
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
BiyokimyaGaziantep ÜniversitesiBiyokimya Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HACİ AHMET DEVECİ
- Klorprifos-etil'in cyprinus carpio (l.1758)'da total oksidan/total antioksidan seviyelerine etkisinin araştırılması
Investigation of the effects of chlorpyrifos-ethyl on total oxidant/total antioxidant status in cyprinus carpio (l. 1758)
ERCAN AYATA
- Gaziantep ili kuş (Classis:Aves) türlerinin sistematiği ve ekolojisi
Systematics and ecology of bird species of Gaziantep province (Classis:Aves)
HASAN HÜSEYİN CEMALİ TOPRAK
- Effect on levels of plasma total oxidant/antioxidant and total sialic acid of bellis in cyprinus carpio (l. 1758)
Cyprınus carpıo (l. 1758)'da bellis'in plazma total oksıdan/antıoksidan kapasite ve sialik asit üzerindeki etkisi
OMAR MAHMOOD MOHAMMED MOHAMMED
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
BiyokimyaGaziantep ÜniversitesiBiyokimya Bilimi ve Teknolojisi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HACİ AHMET DEVECİ
