Alfanümerik sözcük yapma yolu ve alfanümerik sözcükler
Alphanumeric word making and alphanumeric words
- Tez No: 931212
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÜNAL KALAYCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Batman Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 174
Özet
Dil, zamanın şartlarına uyum sağlayan esnek bir iletişim aracıdır. Hızla gelişen bilim ve teknoloji, yeni nesne ve kavramların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu yeni nesne ve kavramları karşılamak için çeşitli kelime yapma yollarına başvurulmaktadır. Yeni sözcük yapma, doğal olarak her dilin kendi yapı ve olanakları çerçevesinde gerçekleştirilmektedir. Türkçe, yapı bakımından eklemeli diller grubunun sondan eklemeli diller alt sınıfında yer almaktadır. Türkçede ihtiyaç duyulan sözcüklerin yapımında en yoğun kullanılan iki yol, sözcük türetme ve birleştirmedir. Türetme yolu da aslında birleştirme mantığına dayanmaktadır. Sözcük yaparken farklı biçim birimleri birleştirilerek yeni yapılar oluşturulmaktadır. Geleneksel birleştirme modellemeleri, sözcük + ek ve sözcük + sözcük birleşimi şeklindedir. Karma yöntemi denilen sözcüklerin bazı bölümlerinin birleştirilmesi biçiminde [(ak)ıllı + (bil)et > akbil, arge > (ar)aştırma + (ge)liştirme vb.], başharfleştirme yolu denilen sözcüklerin baş harflerinin birleştirilmesi biçiminde (Türkiye Otomobil Girişim Grubu >TOGG, Toplumsal Olaylara Müdahale Aracı >TOMA vb.) yapılan birleştirmeler vardır. Alfanümerik yapılar harflerin ve sayıların birleştirilmesiyle oluşturulur. Bir nesne ve kavrama karşılık kullanılan bu yapılar, birer anlam birimi olarak kullanılmaktır. Bu dil yapıları; harf + sayı, sayı + harf, sözcük + sayı, sayı + sözcük, sayı + ek biçimleriyle karşımıza çıkabilmektedir. Bu sözcüksel yapılar, çeşitli ad türlerinde (kişi adı, ürün adı, marka adı, kurum adı, terim vb.) kullanılabilmektedir. Söz gelimi İSO 9000 belgesi söz varlığı bir kalite standardını ifade ederken 3D gözlük üç boyutlu gösteren teknolojik bir gözlüğü, K2 Dağı dünyanın en yüksek ikinci dağını, B12 vitamini bir biyokimya terimini karşılamaktadır. Alfanümerik adların ortaya çıkmasında üretilen ürünlerin çeşitliliğinin isim bulmakta zorluklara neden olması, bilişimde güvenlik sorunlarının önüne geçme çabası, marka adı yapımında yerleşik algı ve yargıların pazarlamaya etkisi; hızlı, kısa ve etkili isimlendirme isteği gibi sebepler sıralanabilir. Konuşma ve yazı dilinde kısaltma eğilimi de bu yapıların oluşumunda etkili olmuştur. Kısaltılan sözcükler harflerle karakterize edilebilmekte, sayılar da nesne veya kavramın bir yönüne işaret edebilmektedir. Alfanümerik dil yapılarının dilde kullanılması ve bazı alfanümerik yapıların sözlüklere de girmiş olması bu yapıların sözlükselleşebileceğini göstermektedir. Geleneksel sözcük yapısı görünümüne uymayan bu dilsel yapılar biçim bilimi açısından dikkate değerdir. Bu çalışmayla alfanümerik dil yapıları, söz varlığı olarak ele alınmış ve alfanümerik sözcük yapımının alan yazınında tartışılması amaçlanmıştır. Ayrıca bu dilsel yapılar üzerinde ileride yapılacak dil bilimsel çalışmalar için teorik bir zemin oluşturularak modern dil bilimi çalışmalarına katkıda bulunulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Language is a flexible means of communication that adapts to the conditions of its time. The rapid development of science and technology leads to the emergence of new objects and concepts. Various word-formation methods are employed to address these new objects and concepts. Word formation naturally takes place within the structural framework and possibilities of each language. Turkish, in terms of its structure, belongs to the group of agglutinative languages, specifically to the subgroup of suffixing languages. In Turkish, the most commonly used methods for creating necessary words are derivation and compounding. Derivation, in essence, also relies on the principle of compounding, where different morphemes are combined to create new structures. Traditional compounding models include word + suffix and word + word combinations. There are also combinations formed through methods such as partial word merging, referred to as hybrid methods, where parts of words are combined (e.g., akıllı + bilet > akbil, arge > araştırma + geliştirme). Another method involves the merging of initials, known as acronymization (e.g., Türkiye Otomobil Girişim Grubu > TOGG, Toplumsal Olaylara Müdahale Aracı > TOMA). Alphanumeric structures are created by combining letters and numbers. These structures serve as semantic units corresponding to specific objects or concepts. Such linguistic formations may include letter + number, number + letter, word + number, number + word, or number + suffix combinations. These lexical structures can be used in various types of names, such as personal names, product names, brand names, institution names, and terms. For instance, the ISO 9000 certificate represents a quality standard, 3D glasses refer to technology that provides three-dimensional viewing, Mount K2 denotes the second-highest mountain in the world, and Vitamin B12 is a term in biochemistry. The emergence of alphanumeric names can be attributed to factors such as the difficulty of naming an increasingly diverse range of products, efforts to prevent security issues in information technology, the influence of established perceptions and judgments on brand naming in marketing, and the desire for fast, concise, and effective naming. The tendency toward abbreviation in spoken and written language has also contributed to the formation of these structures. Abbreviated words can be characterized by letters, while numbers may indicate a specific aspect of the object or concept. The use of alphanumeric linguistic structures in language and the inclusion of some alphanumeric forms in dictionaries suggest that these structures have the potential to become lexicalized. These linguistic forms, which deviate from the traditional appearance of word structures, are noteworthy from a morphological perspective. This study examines alphanumeric linguistic structures as a part of the lexicon and aims to discuss alphanumeric word formation within the scope of the literature. Additionally, it seeks to provide a theoretical foundation for future linguistic studies on these structures, thereby contributing to modern linguistic research.
Benzer Tezler
- Kimlik doğrulamada yeni bir yaklaşım
Developing a new approach for authentication
REZA FARZANEH
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolGazi Üniversitesiİleri Teknolojiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEREF SAĞIROĞLU
- Nesnelerin ağı: Çizge tabanlı bağlantılı veri görselleştirme ve sosyal ağ analizi uygulamaları
Network of things: Graph based linked data virtualization and social network analysis applications
CEM TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul ÜniversitesiEnformatik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVİNÇ GÜLSEÇEN
- Yapay kas kullanılarak örümcek robot tasarımı
Design of a spider robot by using artifical muscle
KADİR SABANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiSelçuk ÜniversitesiElektrik-Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. SAADETDİN HERDEM
- Analysis of customer feedback replied to an airlines support account via Twitter with natural language processing methods
Bir havayolu şirketinin destek hesabına Twitter üzerinden iletilen müşteri geri bildirimlerinin doğal dil işleme yöntemleri ile analizi
TOLGA KURTULUŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
İstatistikYıldız Teknik Üniversitesiİstatistik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERHAN ÇENE
- Computer aided structural modelling of buildings and interactive data preparation for structural analysis packages
Başlık çevirisi yok
NİHAN ÜNAY(KOÇ)