مختصر شرح البردة لجلال الدين الخجندي (ت. 802 هـ) دراسةً وتحقيقاً
Ahmet b. Muhammed el-Hucendî'ye ait 'Muhtasaru Şerhi'l-Bürde adlı eserin tahkik ve incelemesi
- Tez No: 931260
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM İBRAHİMOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Arap Edebiyatı, şiir, Muhtasar, şerh, Bürde, Hucendî, Tahkik, Arabic Literature. Poetry. Muhtasar. Sharh. Al-Burda. Al-Khajandi. Investigation
- Yıl: 2025
- Dil: Arapça
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 112
Özet
Bu çalışma, Hicri 9. yüzyıl alimlerinden olan Celâleddin el-Hucendi‟nin (ö. 802) Muhtasar şerhu‟l-Bürde adlı eserinin incelenmesine ve tahkikine odaklanmaktadır. Eser, Busiri‟nin (ö. 696) Bürde Kasidesini açıklamaktadır. Bahsi geçen kaside, basit bahrinde yazılmış olup 162 beyitten oluşmaktadır ve Peygamber Efendimiz‟in (sav) övgüsünü konu edinmektedir. Kasidenin adı, şairin geçirdiği felç olayıyla ilişkilendirilmiştir. şair, hastalığından şifa bulmak umuduyla bu kasideyi yazmış, rüyasında Peygamber Efendimiz‟in (sav) üzerine bir bürde (hırka) attığını görmüş ve uyandığında iyileştiğini fark etmiştir. Bu olay, kasidenin şslam dünyasında geniş bir yankı uyandırmasına ve şairlerin bu tarzda eserler yazmasına, şarihlerin ise kasidedeki anlam ve ifadeleri açıklamasına vesile olmuştur. Celâleddin el-Hucendi‟nin, Tayyibü‟l-Habib adlı büyük şerhinden seçerek hazırladığı bu özet, Medine-i Münevvere‟de Ravza-i şerif‟te talebelerine dikte ettirilmiştir. Bu eser, diğer şerhlerden geri kalmayan bir öneme sahiptir. Müellif, şerhi tasavvufi ifadelerden ve metni uzatan işaretlerden arındırmış; bunun yerine dil, nahiv, sarf, belağat ve benzeri ilimlere odaklanmıştır. şerhini, kasidenin sırasına göre beyitleri ele alarak dilsel bir açıklama sunmuş, ardından anlam inceliklerini açıklamış ve çeşitli şer„î ve Arap diliyle ilgili faydalı bilgiler aktarmıştır. Araştırmacı, el yazmasının tahkikinde bilimsel yöntemleri, Hucendi‟nin biyografisini ve ilmi yönlerini incelerken ise betimleyici tarihî yöntemi kullanmıştır. Eserin müellife aidiyetini kesinleştirdikten sonra şu sonuçlara ulaşılmıştır: şarih, garip kelimelerin anlamlarını açıklamaya özen göstermiş, sarf ilmini anlam üzerindeki etkileriyle ele almış ve belağat ile bağlamın anlam üzerindeki rolüne dikkat çekmiştir. şairin, hitaptan üçüncü şahıs diline, zamirden açık ifadeye geçişlerinde güttüğü belağat amacını açıklamış, ayrıca tasvir ve benzetmelerin estetik yönleriyle amaçlarını ortaya koymuştur. şarih, farklı bilgi dallarından faydalanmış; özellikle Farsça bilgisiyle kasideyi dil, sarf, nahiv, beyan, tefsir, kelam ve tabiat bilimleri gibi çeşitli düzeylerde şerh etmiştir. Bunun yanı sıra kasidenin tasavvufi havasından etkilenmiş, şerhine tasavvufun uzlet, gece ibadeti, hasret, gözyaşı ve zikir gibi kavramlarını dâhil etmiştir. Kasidede geçen Peygamber Efendimiz‟in (sav) hayatı, mucizeleri ve özellikleriyle ilgili işaretleri, şbn Hişam‟ın ve Salihî‟nin siyer kitaplarıyla Tirmizî‟nin şemail-i Nebisi ve Kadı şyaz‟ın şifasi gibi eserlerden yararlanarak açıklamaya çalışmıştır. şerhin üslubunda secili ifadeler ve edebi süslemeler, dönemin yazım tarzına uygun şekilde öne çıkmıştır. Ancak şarihin, bazı mevzu hadislere yer vermesi ve kasidedeki, Peygamber Efendimiz‟in (sav) övgüsünde şslamî ölçülere uymayan bazı mübalağaları eleştirmemesi eleştirilebilir bir durum olarak belirtilmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis is concerned with studying and investigating the manuscript of“Mukhtasar Sharh al-Burdah”by the scholar Jalal al-Din al-Khujandi (d. 802 AH), one of the scholars of the ninth century AH, who explained the poem“al-Burdah”by alBusiri (d. 696 AH), which is a poem composed in the basit meter, and consists of 162 verses, and its subject is praising the noble Messenger, may God bless him and grant him peace. The name of the poem is associated with the incident of paralysis that paralyzed the poet, so he composed this poem praising the Prophet, may God bless him and grant him peace, and beseeching and seeking his intercession to cure him of his illness. He saw the Prophet as if he had thrown a cloak over him, so he woke up from his sleep healthy. This poem spread and became famous in the Islamic world at that time, and poets flocked to it, composing in its style, and commentators extracted the pearls of meanings and words from it. This brief Explanation, which Al-Jalal AlKhujandi selected from his great commentary called“Tayyib Al-Habib,”and dictated to his students in the honorable garden in Medina, is no less important than the rest of the commentaries. The author freed the commentary from Sufi phrases and allusions that made the commentary too long. The author kept what pertained to language, grammar, morphology, rhetoric, and other sciences. He also adopted a method based on mentioning the verse that needed to be explained according to the order of the poem, even if he differed in the order of some verses. Then he explains it linguistically, then extracts the precious meanings from it, and after that he diversifies the benefits between the religious sciences and the Arabic sciences. The researcher followed the scientific method in investigating the manuscripts, and the descriptive historical method in studying the autobiography and scientific biography of Imam Al-Khujandi. After proving the book‟s attribution to its author, the study came out with a set of results, including: the commentator‟s keenness to clarify the meanings of strange words, and his interest in the science of morphology in clarifying its effect on the meaning. He also paid attention to rhetoric and the significance of the context, so he would point out the poet‟s transition from address to absence, and from the implicit to the explicit, and he would clarify the rhetorical purpose of that. He also stopped at the images and similes and explained their aesthetics and purposes, and benefited from his culture and diverse knowledge, and his knowledge of the Persian language in explaining the poem, so he moved in explaining it between several levels such as language, morphology, grammar, rhetoric, interpretation, theology, and natural sciences, influenced by the Sufi atmosphere of the poem, so he spread in the explanation many meanings related to the method of the Sufis, seclusion and staying up late, longing, shedding tears, remembrance, and other things, and he IX tried to explain the references contained in the poem about the biography of the Noble Prophet, his miracles and his characteristics, drawing from his reading of the books of biography such as: the biography of Ibn Hisham, the biography of Al-Salihi, and from the books of characteristics, such as: the characteristics of the Prophet by Al-Tirmidhi, and Al-Shifa by Judge Iyad, and his style was dominated by rhyme and rhetorical embellishments, which is a characteristic of writing in his era, and what is to be added to the commentator is his citing of fabricated hadiths, as well as his failure to comment on some of the exaggerations that came in the poem Al-Burda that contradict the prophetic method The correct way to express one's feelings in praise.
Benzer Tezler
- حَدَقُ العُيُونِ في شَرْحِ مُخْتَصَرِ القُدُورِي لعَبْدِ الأوّلِ بن حُسين بن حَسَن بن حامد الرُّومِيّ (من أول كتاب البيوع إلى نهاية كتاب المُساقاة) تحقيق ودراسةAbdulevvel B. Hâmid'in Hadakü'l-'Uyûn Fî Şerhi Muhtasari'l-Kudûrî adlı eserindeki muamelât bölümünün edisyon kritiği
Edition critic of muamelât (transactions) part of Hadakü'l-'Uyûn Fî Şerhi̇ Muhtasari̇'l-Küdûrî, work of Abdulevvel B. Hâmi̇d
AHMET YASEKİ
Yüksek Lisans
Arapça
2019
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İHSAN AKAY
- المنهج الأصولي للإمام قاسم بن قُطْلُوْبَغَا في كتابه شرح مختصر المنار
Şerhu Muhtahari'l-Menâr adlı kitabında Kāsım b. Kutluboğa'nın usül anlayışı
ASSIM RAHEEM MOHAMMED
Doktora
Arapça
2024
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KHALED DERSHWI
- تحقيق حاشية على حاشية الخطائي على المختصر في شرح تلخيص المفتاح لعبدالله بن شهاب اليزدي
El-Hattâi'nin Abdullah Bin Şihab el-Yezidî'nin, el-Muhtesar fî Şerhi't-Telhis eserine hâşiyesi üzerine el-Yezidî'nin hâşiyesi, araştırma, tahkik
MOHAMMED ABDULELAH JEDI
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BEKİR YILDIRIM
- شرح النقاية مختصر الوقاية للعلامة قاسم بن قطلوبغا(ت 879هـ)من بداية كتاب البيوع إلى كتاب القسمةدراسة وتحقيقاً
Kasım B. Kutluboğa'nın Şerhu'n-nikaye isimli eserinin tahkiki (Kitabu'l-buyu' ve Kasame arası)
MOHAMMED MAHMOOD ALI ALOBAIDI
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HANAN AKKO
- مختصر شرح ابن هشام لقصيدة بانت سعاد لمحمد بن مصطفى حميد الكفوي، المعروف بآقكرماني (ت. 1014ه)دراسةً وتحقيقًا
İbn Hişam'ın Bânet Süâd kasidesi şerhine akırkermâni diye bilinen Muhammed Mustafa el- Kefevî'nin muhtasarı, araştırma ve tahkik
BASHEER HASHIM ABDULWAHID
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HANAN AKKO