Adaptif piyasa hipotezinin kriz dönemleri için Türk finansal piyasalarında analizi
Analysis of the adaptive market hypothesis in Turkish financial markets during periods of crisis
- Tez No: 931807
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TUNCAY TURAN TURABOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Adaptif Piyasa Hipotezi, Piyasa Etkinliği, Finansal Krizler, Kayan Pencere Regresyonu, Adaptive Market Hypothesis, Market Efficiency, Financial Crises, Rolling Window Regression
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
Bu çalışma, Türk finansal piyasalarında Adaptif Piyasa Hipotezinin kriz dönemleri perspektifinden geçerliliğini ampirik olarak incelemektedir. Araştırmada, 1990-2024 dönemini kapsayan geniş bir veri seti üzerinden BİST 100, altın, USD/TRY, bakır, brent petrol fiyatları ve tahvil faiz oranları kullanılarak piyasa etkinliğini analiz etmek amacıyla Augmented Dickey-Fuller, Phillips-Perron, Lee-Strazicich ve RALS-LM testleri ile kayan pencere regresyonu analizleri gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulguları, Türk finansal piyasalarının kriz dönemlerinde tam etkin olmadığını, ancak kriz sonrası dönemde yatırımcıların öğrenme ve adaptasyon süreçleriyle piyasa koşullarına uyum sağladığını göstermektedir. Zayıf formda etkinliğin ihlali, BİST 100, altın, USD/TRY ve brent petrol piyasalarında geçmiş fiyat hareketlerinin gelecekteki fiyatlara sistematik bir etki yapabildiğini ortaya koymaktadır. Buna karşılık, tahvil faiz oranlarının durağan olmaması, faiz piyasasında fiyat hareketlerinin daha rastgele ve piyasa etkinliğine daha yakın olduğunu işaret etmektedir. Özellikle 2001 Bankacılık Krizi, 2008 Küresel Finans Krizi ve 2018 Döviz Krizi gibi önemli dönemlerde, piyasa dinamiklerinde bilgi asimetrisi, aşırı volatilite ve irrasyonel fiyatlama davranışlarının arttığı gözlemlenmiştir. Ancak kriz sonrası dönemlerde piyasa davranışlarının daha dengeli ve rasyonel bir yapıya evrildiği, bu süreçte piyasa etkinliğinin kademeli olarak yeniden tesis edildiği belirlenmiştir. Kayan pencere regresyonu analizi, piyasa etkinliğinin zamana bağlı olarak değişkenlik gösterdiğini ve bu değişimin özellikle kriz dönemlerinde belirginleştiğini ortaya koymaktadır. BİST 100, döviz ve emtia piyasalarında kriz dönemlerinde gözlemlenen düşük etkinlik seviyelerinin, kriz sonrası dönemde yatırımcıların piyasa bilgisine adaptasyonuyla iyileştiği tespit edilmiştir. Altın ve tahvil piyasaları ise kriz dönemlerinde daha istikrarlı bir yapıya sahip olmakla birlikte, altının güvenli liman işlevi dolayısıyla spekülatif fiyat hareketlerine maruz kaldığı anlaşılmaktadır. Çalışma, Türk finansal piyasalarının kriz dönemlerindeki adaptasyon süreçlerini analiz ederek APH'nin öngördüğü dinamik piyasa yapısını desteklemekte ve finansal krizlerin piyasa etkinliği üzerindeki etkilerini ortaya koymaktadır. Kriz dönemlerinde piyasa etkinliğinin bozulmasına rağmen, yatırımcıların bilgi asimetrisi ve belirsizlik koşullarına uyum sağladığı, kriz sonrası süreçte piyasa dinamiklerinin daha dengeli bir yapıya geçtiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulgular, finansal piyasalardaki etkinlik anlayışına evrimsel bir perspektif sunan APH'nin Türk piyasalarında geçerli olduğunu göstermektedir
Özet (Çeviri)
This study empirically examines the validity of the Adaptive Market Hypothesis (AMH) in the context of crisis periods within Turkish financial markets. Utilizing a comprehensive dataset covering the period from 1990 to 2024, the research analyzes market efficiency through the application of Augmented Dickey-Fuller, Phillips-Perron, Lee-Strazicich, and RALS-LM tests, as well as rolling window regression analyses, focusing on BIST 100, gold, USD/TRY exchange rates, copper, Brent crude oil prices, and bond yields. The findings indicate that Turkish financial markets are not fully efficient during crises; however, investors adapt to changing market conditions through learning and adjustment processes in post-crisis periods. The violation of weak-form efficiency is evidenced by systematic effects of past price movements on future prices in the BIST 100, gold, USD/TRY, and Brent oil markets. Conversely, the non-stationarity of bond yields suggests that price movements in the bond market are more random and closer to weak-form efficiency. Notably, during major crises such as the 2001 Banking Crisis, the 2008 Global Financial Crisis, and the 2018 Currency Crisis, market dynamics were characterized by heightened information asymmetry, excessive volatility, and irrational pricing behaviors. However, in the aftermath of these crises, market behavior evolved toward a more balanced and rational structure, with efficiency gradually restored. The rolling window regression analysis demonstrates that market efficiency is a time-varying phenomenon, with significant deviations during crises. Following these periods, efficiency improves as investors adapt to market information. In contrast to the instability observed in BIST 100, foreign exchange, and commodity markets during crises, gold and bond markets exhibited more stability, with gold serving as a safe-haven asset and experiencing speculative price movements. This study underscores the dynamic nature of market efficiency by analyzing adaptation processes during crises, thereby supporting the APH's framework. Despite disruptions in market efficiency during crises, investors adjust to asymmetric information and uncertainty, restoring equilibrium in the post-crisis phase. These findings affirm the applicability of APH to Turkish financial markets, particularly during periods of economic distress.
Benzer Tezler
- Küresel finansal kriz dönemlerinde adaptif piyasa hipotezinin pay piyasalarında test edilmesi: Borsa Istanbul endeksleri üzerine bir uygulama
Testing the adaptive market hypothesis in equity markets in global financial crisis periods: An application on Borsa İstanbul indices
SERMET DOĞAN
- Investigation of time-varying market efficiency in Islamic Cooperation Countries: Comparison of global financial crisis and COVID-19 periods
İslam İşbirliği Teşkilatı'na üye ülkelerde zamanla değişen piyasa etkinliğinin incelenmesi: Küresel finansal kriz ile COVID-19 dönemlerinin karşılaştırılması
MUHAMMAD REHAN
Doktora
İngilizce
2024
İşletmeTokat Gaziosmanpaşa Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİHRİBAN COŞKUN ARSLAN
DR. ÖĞR. ÜYESİ SELİM GÜNGÖR
- Adaptif piyasa hipotezinin Borsa İstanbul sektör endekslerinde test edilmesi
Testing the adaptive market hypothesis in Borsa Istanbul sector indices
OKAN ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
İşletmeHasan Kalyoncu Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YUNUS KILIÇ
- Pay piyasalarında etkin piyasa hipotezi ile adaptif piyasa hipotezinin karşılaştırılması: D8 ülkeleri üzerine bir uygulama
A comparison of the efficient market hypothesis and the adaptive market hypothesis in equity markets; an application on D8 countries
ELİF KUYTAN BUDAK
- Adaptif piyasa hipotezi bağlamında gizli Markov modeli yaklaşımı: Borsa İstanbul örneği
A hidden Markov model approach in the context of adaptive market hypothesis: An evidence from Borsa İstanbul
HASAN ARDA BURHAN
Doktora
Türkçe
2018
EkonometriKütahya Dumlupınar ÜniversitesiEkonometri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EYLEM ACAR