Gelenekten Cumhuriyetin başkentine uzanan yolculuk: Karagöz ve Ankara
A journey from tradition to the capital of the Republic: Karagöz and Ankara
- Tez No: 932336
- Danışmanlar: DOÇ. DR. DİLEK TÜRKYILMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Sahne ve Görüntü Sanatları, Folklore, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halkbilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 205
Özet
Karagöz sanatının ortaya çıkış tarihi ve kökenine ilişkin farklı tezler olsa da XVII. yüzyıl itibarıyla Osmanlı Döneminde kesin biçimini aldığı anlaşılmaktadır. Mekânsal açıdan Osmanlı Devleti'nin başkentlerinde sırasıyla Bursa, Edirne (Kırkkilise/Kırklareli) ve İstanbul şehirleriyle özdeşleşen Karagöz sanatı, değişip dönüşerek günümüz Türk halk tiyatrosunun değeri hâline gelmiştir. Karagöz'ün Anadolu'ya yayılmasında rol oynayan ve Karagöz sanatıyla mekânsal bağı olan diğer bir şehirse Ankara'dır.“Gelenekten Cumhuriyetin Başkentine Uzanan Yolculuk: Karagöz ve Ankara”adlı bu çalışma kapsamında; Karagöz sanatı mekân bağlamında Ankara merkezinde değerlendirilmektedir. Karagöz'ün Ankara'daki varlığı, bu şehirden hareketle Anadolu'ya nasıl yayıldığı ve Cumhuriyet'in Karagöz sanatına etkileri bu tezin çıkış noktasını oluşturmaktadır. Karagöz sanatıyla Cumhuriyetin başkenti Ankara şehri arasındaki ilişkiden hareketle ortaya çıkan bu çalışma beş bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın konusu, amacı, önemi ve yönteminin yer aldığı giriş bölümünün ardından ikinci bölümde ayinden oyuna gölge oyunun ortaya çıkış süreci değerlendirilmiş; çalışmanın üçüncü bölümündeyse Türklerde gölge oyunundan Karagöz sanatına evrilen süreç ele alınmıştır. Karagöz sanatıyla Ankara halkının tanışması; Karagöz geleneğinin bu şehirdeki temellerini atan Hayâlî Küçük Ali (Muhittin Sevilen) ve sonrasında Küçük Ali'nin oluşturduğu geleneği sürdüren sanatçılarla Ankara'da Karagöz sanatının günümüzdeki Somut Olmayan Kültürel Miras taşıyıcıları dördüncü bölümde değerlendirilmiştir. Ayrıca, Ankara ve Karagöz sanatı bağlamındaki halkbilimi yazıları, müzeler ve dernekler de dördüncü bölümün kapsamında ele alınarak Ankara ve Karagöz sanatı arasındaki bağ somutlaştırılmıştır. Çalışmanın beşinci bölümünü oluşturan sonuç bölümündeyse ayinden oyuna ve gölge oyununa evrilen süreçlerle Osmanlı Devleti'nin başkentlerinde gelişimini tamamlayan Karagöz sanatının; Cumhuriyet Döneminin başkenti olan Ankara temasıyla daha geniş kitlelere ulaşarak Anadolu'ya yayılan kadim bir sanat olduğu gösterilmiştir.
Özet (Çeviri)
Although there are various theories regarding the date and origin of Karagöz art, it is widely accepted that it attained its definitive form during the Ottoman period, beginning in the 17th century. Karagöz art, which is closely associated with the Ottoman capitals of Bursa, Edirne (Kırkkilise/Kırklareli) and Istanbul, has evolved into a significant element of contemporary Turkish folk theatre. Another city that played a role in the spread of Karagöz in Anatolia and holds a spatial connection to the art is Ankara. This study, entitled“A Journey from Tradition to the Capital of the Republic: Karagöz and Ankara”evaluates Karagöz art in the context of its presence in central Ankara. The focus is on the presence of Karagöz in Ankara, its spread from this city throughout Anatolia, and the influence of the Republic on the art form these serve as the starting points of the thesis. The study, which explores the relationship between Karagöz art and the city of Ankara, the capital of the Republic, is structured into five parts. The first part introduces the subject, purpose, significance, and methodology. The second part explores the emergence of shadow play, tracing its development from ritual to performance. The third part examines how shadow play evolved into Karagöz art among the Turks. The fourth part focuses on the introduction of Karagöz art to the people of Ankara, highlighting the contributions of Hayâlî Küçük Ali (Muhittin Sevilen), who established the Karagöz tradition in the city, as well as the artists who continued his legacy and the current intangible heritage bearers of Karagöz in Ankara. Additionally, this section discusses folklore writings, museums, and associations related to both Ankara and Karagöz, further concretizing their connection. The final section, the conclusion, demonstrates that Karagöz art having matured in the Ottoman capitals through processes evolving from ritual to play and shadow theatre is an ancient art form that spread throughout Anatolia. In the Republic period, it reached broader audiences, with Ankara as a central theme and catalyst in this cultural journey.
Benzer Tezler
- Housing the modern nation: The transformation of residential architecture in Ankara during the 1920s
Modern ulusu barındırmak: Ankara'da konut mimarisinin 1920'lerdeki dönüşümü
DENİZ AVCI HOSANLI
Doktora
İngilizce
2018
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TOMRİS ELVAN ALTAN
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e İstanbul'da Latin Katolik yapıları
Latin Catholic buildings in Istanbul (From Tanzimat to Republican era)
SEZİM SEZER SEVİNÇ
Doktora
Türkçe
1997
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMRA GERMANER
- An urban node in the ritual landscape of byzantine constantinople: The church of St John the Baptist of the Stoudios Monastery
Bizans Konstantinopolis'inin ritüelistik peyzajinda kentsel bir düğüm noktası: Stoudios Manastırı Vaftizci Yahya Kilisesi
DİLARA BURCU GİRİTLİOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PELİN YONCACI ARSLAN
- Architecture and politics 'Building modern Ankara'
Mimarlık ve politika 'modern Ankara'yı inşa etmek'
AYÇA ÖZMEN
Yüksek Lisans
İngilizce
2009
MimarlıkPolitecnico di MilanoMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALESSANDRO DE MAGISTRIS
- Causes and effects of urban transformation processes on the cultural heritage in Hacı Bayram area, Ulus
Ulus, Hacı Bayram Mahallesi'ndeki kentsel dönüşüm süreçlerinin nedenleri ve kültürel miras üzerine etkileri
MERVE DEMİRÖZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NERİMAN ŞAHİN GÜÇHAN