Çağdaş yapıların fiziksel kimliği: İstanbul örneğinde bir değerlendirme dizgesi önerisi
Physical identity of contemporary buildings: A proposal for an assessment system in the case of İstanbul
- Tez No: 932826
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FERİDE PINAR ARABACIOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 166
Özet
Uluslararası ticaret ve kültürel alışverişin ana üsleri olarak küresel(-leşen) kentlerde, özellikle sembolik nitelikler barındırma ümidiyle başka yerlerde verimliliği kanıtlanmış mimari biçimleri tekrar etme, öykünme eğilimleri görülmektedir. Bu durum; kentsel mekânda benzer siluetler, kimliksiz yapılar, tepeden inme yaklaşımların ortaya çıkmasına sebep olabilmekte ve sıklıkla eleştiriye açık şekilde sorgulanmaktadırlar. Çalışma, küresel ölçekte olağanüstü bir çeşitlilik ve yenilik ile şekillenen çağdaş yapıları ve kent ile kurdukları etkileşimi merkeze almaktadır. Dönemsel dinamiklere göre değişen mimari paradigmalar, karakteristik nitelikleriyle irdelenmekte ve kronolojik olarak mimari değişimin izlerinin takip edilmesi sağlanmaktadır. Antroposen çağda kentsel mekânda pek çok dönüşüm yaşanmaktadır. Post-postmodern dönem olarak genellenen bu süre; hızlı kentleşme dinamikleri, küresel ekonomik konjonktür, sağlıklı ve sürdürülebilir çevreler yaratma talepleriyle“arada olanı açığa çıkaran”çoğulcu ve melez bir kavramsal paradigma önerisi olarak metamodernizm, mimarlık literatürüne; yapının bağlamı, biçimi ve programını kapsayacak tanımlamalarıyla uyarlanmaktadır. Küresel ve yerel değerlerin harmanlandığı bu yaklaşımda; fark edilebilir, kolay imgelenebilir, barındırdığı çeşitli mimari programları ile toplumsal kabulde sembolik değeri yüksek yapılar ortaya çıktığı görülmektedir. Kimlik, bir kişi ya da objeyi özgün nitelikleriyle açığa çıkartan tanımlamadır. Çalışmada, çağdaş yapıların fiziksel kimlik değerlendirmesi için kavramsal çerçeve yardımıyla iki aşamalı bir dizge kurgulanmakta ve İstanbul örneğinde bir alan çalışması ile test edilmektedir. 1. Aşama ile çağdaş yapıya ait somut görsel bilgileri; 2. Aşama ile de görsel biçimin algısının anlamsal verileri anket sorgulamasıyla ortaya konmaktadır. Dizge, çağdaş yapılarda sembol olma yönelimine ait önerilerin derlendiği bir çıkarım yapılmasını da mümkün kılmaktadır. Araştırma tekniği, hipotezin yeniden düzenlenmesine fırsat tanımıştır. Buna göre; stratejik bir konuma yerleşmiş, görünüş temsili imgesel değeriyle uyumlu, çevresel bağlamın etkisiyle etrafıyla süreklilik sağlayan ve nitelikli mimari elemanlarla inşa edilmiş çağdaş yapıların, özgün olarak algılanma potansiyellerinin de yüksek olduğudur. Çalışma, çağdaş yapının fiziksel kimliğinin yapılandırılmış bir değerlendirme dizgesi üzerinden hem niceliksel hem niteliksel özelliklerinin bağlam, içerik ve anlam boyutları ile çözümlenmesini sağlamaktadır. Yapının ayırt edici fiziksel mimari öğelerinin yanında duyularla algılanan anlamsal değerinin öznel yargılarla oluşan fiziksel kimlik tanımlamalarının deşifre edilmesi ve sembol yapı özellikleri kazanabilmeleri için öneriler geliştirilmektedir.
Özet (Çeviri)
As primary hubs of international trade and cultural exchange, global(-izing) cities often exhibit a tendency to replicate and emulate architectural forms that have proven efficient elsewhere, particularly in the hope of embodying symbolic qualities. This phenomenon can lead to the emergence of similar urban silhouettes, a loss of identity, and top-down approaches, which are frequently questioned and criticized. The study focuses on contemporary buildings that have been shaped by an extraordinary diversity and innovation on a global scale and their interaction with the city. Architectural paradigms, which evolve according to periodic dynamics, are examined through their characteristic features, allowing for the chronological tracing of architectural transformations. The Anthropocene era has brought significant changes to urban spaces. Defined as the post-postmodern period, this era—shaped by rapid urbanization, global economic shifts, and the demand for healthy and sustainable environments—introduces metamodernism as a pluralistic and hybrid conceptual paradigm. In architectural literature, metamodernism is adapted to be defined upon building's context, form, and program. In this approach, where global and local values are intertwined, easily recognizable, visually distinctive, socially accepted, and highly symbolic buildings emerge with the diverse architectural programs they incorporate. Identity is the concept that defines a person or object's unique qualities. This study develops a two-phase system for assessing the physical identity of contemporary buildings, tested through a field study in Istanbul. In the first phase, tangible visual data of contemporary buildings are examined; in the second phase, the subjective perception of visual forms is evaluated through questionnaires. This system provides insights into the symbolic potential of contemporary buildings. The research method allows for the reformulation of the hypothesis, suggesting that contemporary buildings that are situated in a strategic location, have an appearance representation aligned with their imageability, ensure continuity with their surroundings through environmental context, and are constructed with distinguished architectural elements have a high potential to be perceived as authentic. Additionally, recommendations are made to enhance their symbolic qualities.
Benzer Tezler
- Bursa Gölyazı bölgesine ait yapısal özelliklerin belgelenmesi ve incelenmesi
Documentation and investigation of constructional characteristics belong to Bursa Gölyazı region
KÜBRA KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. SEDEN ACUN ÖZGÜNLER
- Müze bahçelerinin alternatif açık alan olarak kullanılmasının kentsel yaşam üzerindeki etkileri: İstanbul örneği
The effects of using museum gardens as an alternative open space on urban life: Istanbul case
DAMLA ERENLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL EREN KÜRKÇÜOĞLU
- The transformative role of digital art in public space: an experimental study on Haydarpaşa silos
Dijital sanatın kamusal mekanda dönüştürücü rolü: Haydarpaşa siloları üzerine deneysel bir inceleme
GÜLAY DİDİR
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL EREN KÜRKÇÜOĞLU
- Turizm yapılarında (özelde tatil köylerinde) kimlik sorunu
The Identity problem in tourism facilities (in especially holiday villages)
Ş. GÜLİN TOSUN
- Computational design of space-adaptive structures for post-disaster sheltering
Afet sonrası barınma için uzam-uyarlanabilir yapıların hesaplamalı tasarımı
FURKAN BERKE ÇİLESİZOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OĞUZ CEM ÇELİK