Özel eğitim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde acil durum ve afet bilincine ilişkin farkındalıklarının geliştirilmesi
Developing special education students' awareness about emergency and disaster in social studies course
- Tez No: 933558
- Danışmanlar: PROF. DR. UFUK KARAKUŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Bilgiler Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 244
Özet
Temel eğitim sistemi içerisinde yer alan derslerin tamamı bütün öğrenciler için önemlidir. Bu dersler içerisinde yer alan sosyal bilgiler dersinde amaçlanan kazanımlarla öğrenme süreci içinde öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor becerileri desteklenmektedir. Sosyal bilgiler dersinde işlenen konulardan bir temel afet bilincinin geliştirilmesidir. Afet bilinci eğitiminin ana teması, yeterli seviyede afet bilincine sahip olmak ve afetlere karşı hazırlıklı olmaktır. Afet bilinci eğitimiyle bireyler afetlere hazırlıklı olur ve afetlere müdahale etme konusunda eğitilirler. Sosyal bilgiler dersinin tanımı ve sosyal bilgiler öğretim programının özel amaçları incelendiğinde, zihinsel yetersizliğe sahip öğrenciler için beceriler, değerler, afet bilincini içeren kazanımlar ve bireyin her yönüyle gelişimi açısından önemli bir ders olduğu görülmektedir. Bu bağlamda mevcut araştırmada, hafif düzeyde zihinsel yetersizliğe sahip özel eğitim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde acil durum ve afet bilincine ilişkin farkındalıklarının geliştirilmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan eylem araştırması modeli kullanılmıştır. Araştırmanın uygulaması 2023-2024 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Ankara'da bir devlet okulunun özel eğitim sınıfında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan, okuma-yazma bilen ve bir öğrenci dışında ek rahatsızlığı/engeli bulunmayan sekiz özel eğitim öğrencisi, velileri ve sınıf öğretmenleri (özel eğitim öğretmenleri) oluşturmaktadır. Araştırmanın veri toplama araçları olarak akademik başarı testi, masa başı tatbikat formu ve tatbikat formu kullanılırken veliler ve öğretmenler için yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılmıştır. Ayrıca gözlemler, araştırmacının günlük tuttuğu notlar, video ve fotoğraf kayıtları, çalışma yaprakları (etkinlik kâğıtları) ve öğrenci ürünleri araştırmada kullanılan diğer veri toplama araçlarıdır. Akademik başarı testi (ön test-son test-kalıcılık testi) verileri Wilcoxon İşaretli Sıralar testi ve grafiklerle analiz edilirken masa başı tatbikatları, tatbikatlar, araştırmacı günlüğünden notlar, veli ve öğretmen görüşleri verilerinde betimsel analizden ve tablo/grafiklerden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, araştırma sürecinde öğretimi gerçekleştirilen kavramların (deprem, sel, yangın, kuraklık, toprak kayması, fırtına, acil toplanma alanı ve acil çıkış levhaları) araştırmanın başlangıcında öğretilmesinin ve sürekli tekrarların yapılmasının öğrencilerde kalıcı öğrenmeler sağladığı ve temel afet bilincinin geliştirilmesi sürecini kolaylaştırdığı görülmüştür. Araştırmanın uygulamasının yapıldığı tüm oturumlarda ve tüm etkinliklerde materyal kullanılması, öğretimi gerçekleştirilen afetlerle ilgili resimli sözlük oluşturularak görsellerle öğretimin desteklenmesi öğrenci başarısını arttırdığı görülmüştür. Araştırmada ulaşılan bir diğer sonuç ise süreçte çok fazla tekrar edilen bilgilerdeki başarının ve kalıcılığın yüksek olmasıdır. Masa başı tatbikatları ve tatbikatlarla ilgili sonuçlar incelendiğinde öğrencilerin başarılı performans gösterdiği söylenebilir. Tatbikatlar öncesinde masa başında tatbikat provasının yapılması, uygun davranışların tekrarlanarak hatırlatılması, yanlış bilgilerin tatbikat öncesinde düzeltilmesi tatbikatlarda öğrenci başarısını artırmıştır. Sınıf öğretmenleriyle ve velilerle yapılan görüşmeler sonucu elde edilen bulgularda öğrencilerin afetlerle ilgili kavramları açıklayabilmeleri, afetleri görünce tanıması, afet öncesi sırası ve sonrasında yapılması gereken davranışların bilinmesi, acil toplanma alanları ve acil çıkış levhalarının tanınması, okula ve sosyal bilgiler dersine ilgilerinin artması açısından araştırmayı başarılı bulmuşlardır. Ayrıca araştırmanın bağımsız yaşam becerileriyle, bilişsel ve psikomotor becerilere katkı sağladığını ifade ederlerken sadece gerekli telefonların ezbere bilinmesi açısından araştırmanın katkı sağlayıp sağlamadığı konusunda kararsız kalmışlardır. Sonuç olarak sosyal bilgiler dersinde temel afet bilincinin geliştirilmesinin öğrencilere fayda sağladığı, kendilerine olan güven duygusunu artırdığı, temel yaşam becerilerine katkı sağladığı, okula ve sosyal bilgiler dersine olan ilgilerinin artığı görülmüştür. Araştırmanın sonunda hafif düzeyde zihinsel yetersizliğe sahip öğrenciler için sosyal bilgiler dersinde yer alan diğer konuların öğretimi ve geliştirilmesi üzerine yeni araştırmalar yapılabileceği ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin özel eğitim sınıflarında sosyal bilgiler derslerine girerek katkı sağlayabilecekleri önerilerinde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
All courses in the basic education system are important for all students. Students' cognitive, affective and psychomotor skills are supported in the learning process with the aimed outcomes in the social studies course. One of the topics covered in the social studies course is the development of basic disaster awareness. The main theme of disaster awareness training is to have adequate disaster awareness and be prepared for disasters. With disaster awareness training, individuals are prepared for disasters and are trained to respond to disasters. When the definition of the social studies course and the specific objectives of the social studies curriculum are examined, it is seen that it is an important course for students with mental disabilities in terms of skills, values, achievements including disaster awareness and the all-round development of the individual. In this context, the current study was conducted to develop the awareness of special education students with mild mental retardation regarding emergency and disaster awareness in social studies class. The action research model, one of the qualitative research methods, was used in the research. The application of the research was carried out in a special education classroom of a public school in Ankara in the spring semester of the 2023-2024 academic year. The study group consists of eight special education students with mild mental retardation, who can read and write and who, except for one student, have no additional illness/disability, their parents and classroom teachers (special education teachers). Academic achievement test, practise at the table and practice form were used as data collection tools of the research, while semi-learning interview forms were used for parents and teachers. In addition, observations, daily notes taken by researcher, videos and photographs, work development (activity sheets) and student products are other data collection tools used in the research. While the academic achievement test (pre-test-post-retention test) data were analyzed with the Wilcoxon Signed Ranks test and graphs, descriptive analysis and tables/graphs were used in the practise at the table, drills, notes the researcher's diary, and parent and teacher opinions. As a result of the research, it was seen that teaching the concepts taught during the research process (earthquake, flood, fire, drought, landslide, storm, emergency assembly area and emergency exit signs) at the beginning of the research and making continuous repetitions provided permanent learning in the students and facilitated the process of developing basic disaster awareness. It has been observed that using materials in all sessions and activities where the research was implemented and supporting teaching with visuals by creating a picture dictionary about the disasters taught increased student success. Another result reached in the research is that the success and permanence of information repeated frequently in the process is high. When the practise at the table and the results related to the practises are examined, it can be said that the students showed successful performance. Rehearsing the practise at a table before the drills, reminding students of appropriate behaviors by repeating them, and correcting misinformation before the drills increased student success in the drills. The findings obtained from the interviews conducted with class teachers and parents indicated that the research was successful in terms of students being able to explain concepts related to disasters, recognizing disasters when they see them, knowing the behaviors that should be done before, during and after a disaster, recognizing emergency assembly areas and emergency exit signs, and increasing their interest in school and social studies lessons. While they also stated that the research contributed to independent living skills, cognitive and psychomotor skills, they were undecided about whether the research contributed only in terms of memorizing the necessary phone numbers. As a result, it has been observed that developing basic disaster awareness in social studies class benefits students, increases their self-confidence, contributes to basic life skills, and increases their interest in school and social studies class. At the end of the study, it was suggested that new research could be conducted on teaching and developing other subjects in the social studies course for students with mild mental retardation and that social studies teachers could contribute by teaching social studies courses in special education classes.
Benzer Tezler
- Özel eğitim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde harita okuryazarlığı becerisinin geliştirilmesi
Developing map literacy skills of special education students in social studies lesson
ELİF İNCİ ÇAVUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UFUK KARAKUŞ
- İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik farkındalıklarının gelişimi: Bir durum çalışması
Development of primary school 4th grade students' awareness about gender equality in social studies course: A case study
DERYA DOĞAN YAYLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimOrdu ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SANEM TABAK
- Dördüncü sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde yansıtıcı düşünme becerisi kazanma durumlarının değerlendirilmesi
Evaluation of 4th grade students' reflective thinking skills acquisition in social studies lesson
SİNEM DENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KAAN DEMİR
- Özel yetenekli öğrencilerin sosyal bilgiler dersinde mekânsal düşünme becerilerinin geliştirilmesi: Eğitim modülü
Developing spatial thinking skills in social studies course of gifted students: Education module
AYŞE TOSUN
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NAZLI GÖKÇE
- İlköğretim 5.sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrenme istasyonları uygulamasının akademik başarıya ve kalıcılığa etkisi
The effects of learning stations technic on academic success and permanence in social sciences lesson in 5th classes of primary school
HASAN HÜSEYİN MERGEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimAfyon Kocatepe Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜRBÜZ OCAK