İklim değişikliği risk algısının çok boyutlu değerlendirilmesi: Dağcılar üzerine bir araştırma
Multidimensional evaluation of climate change risk perception: A study on mountaineers
- Tez No: 934371
- Danışmanlar: PROF. DR. YUNUS EMRE ÖZER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Kamu Yönetimi, Psikoloji, Sosyoloji, Public Administration, Psychology, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Afet Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Afet Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 298
Özet
İklim değişikliğinin etkileri, nehirlerin akış hızından balıkların yaşam kalitesine, insan psikolojisinden fizyolojik sağlığa, sosyal düzenden toplum eğilimlerine, kişisel refahtan ülke yönetimine kadar geniş yelpazede karmaşık ve multidisipliner yaklaşımla incelenmesi gereken bir olgudur. Bu doğrultuda toplumun risk algısı, iklim değişikliği etkilerinin azaltılması ve uyum sağlanması süreçlerinde kritik bir rol oynamaktadır. Yapılan araştırmalar, risk algısının bilişsel, deneyimsel, sosyo-kültürel ve sosyo-demografik değişkenler gibi çok sayıda etkenle ilişkili olduğunu ve risk algısının azaltma ve uyum sağlama niyetleriyle anlamlı bir korelasyon içerisinde olduğunu ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, iklim değişikliğinin olumsuz etkileri karşısında savunmasız gruplar arasında değerlendirilen dağcılar, araştırma kapsamında ele alınmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, dağcıların iklim değişikliği risk algısını etkileyen sosyal psikolojik öncülleri açıklamak; risk algısı ile azaltma ve uyum davranışları arasındaki ilişkide öz-yeterliliğin aracılık rolünü ortaya koymaktır. İlişkisel tarama modeli çerçevesinde yürütülen bu çalışmada, veri toplama araçlarının Türk kültürüne uyarlanması amacıyla 102 dağcıyla yüz yüze anket tekniği kullanılarak pilot çalışma gerçekleştirilmiştir. Ardından Türkiye'de aktif olarak dağcılık yapan 537 sporcuya ulaşılarak ana çalışma için veri toplanmıştır. Yapısal Eşitlik Modellemesiyle (YEM) ile test edilen hipotetik modelde, dağcıların iklim değişikliği risk algılarının ortalamanın üzerinde olduğu; cinsiyet, ekstrem hava deneyimi, dağcılık eğitimi türü, eğitim yeri ve deneyimlenen afet türüne göre aralarında anlamlı farklılıkların olduğu görülmüştür. Genişletilmiş model kapsamında bilişsel, deneyimsel ve sosyo-kültürel etkiler ile dağcılık tecrübesi, ekstrem hava deneyimi ve sorumluluk değişkenleri risk algısını anlamlı bir şekilde açıklamıştır. Risk algısı ile azaltma ve uyum davranışları arasındaki ilişkide, öz-yeterliliğin dolaylı etkileri incelendiğinde, yalnızca iklim değişikliği öz-yeterliliğinin aracılık etkisinin olduğu; dağcılık özellikleri açısından dolaylı bir etkinin olmadığı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The impact of climate change is a phenomenon that requires a complex and multidisciplinary approach, covering a wide range of issues, from the flow of rivers to the quality of life of fish, from human psychology to physiological health, from social order to social trends, from personal well-being to land management. In this respect, society's perception of risk plays a critical role in mitigation and adaptation to the impacts of climate change. Research shows that risk perception is related to many factors, such as cognitive, experiential, socio-cultural and socio-demographic variables, and that risk perception is significantly correlated with mitigation and adaptation intentions. In this context, mountaineers are considered one of the most vulnerable groups to the negative impacts of climate change, and they are the focus of the research. Accordingly, the study aims to explain the social-psychological antecedents that influence mountaineers' climate change risk perception and to reveal the mediating role of self-efficacy in the relationship between risk perception and mitigation and adaptation behaviour. In this study, conducted within the framework of the relational survey model, a pilot study was conducted with 102 mountaineers using the face-to-face interview technique to adapt the data collection tools to the Turkish culture. Subsequently, 537 active mountaineers in Turkey were reached, and data were collected for the main study. In the hypothesized model tested with structural equation modelling (SEM), it was found that mountaineers' perceptions of climate change risk were above average and that there were significant differences between them according to gender, extreme weather experience, type of mountaineering training, training location and type of disaster experienced. In the extended model, cognitive, experiential, and socio-cultural influences, mountaineering experience, extreme weather experience, and responsibility variables significantly explain risk perception. When examining the indirect effects of self-efficacy in the relationship between risk perception and mitigation and adaptation behaviours, only climate change self-efficacy was found to mediate; there was no indirect effect of mountaineering characteristics.
Benzer Tezler
- Disinformation in the post-truth era: A comparative analysis of the European Union, Türkiye and Brazil's instruments and practices for combating online disinformation
Hakikat sonrası çağda dezenformasyon: Avrupa Birliği, Türkiye ve Brezilya'nın çevrim içi dezenformasyonla mücadeleye yönelik araç ve pratiklerinin karşılaştırmalı analizi
İREM ŞARDAŞLAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
HukukAnkara ÜniversitesiLatin Amerika Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BESİME PINAR ÖZDEMİR
- İklim değişikliği risk algısının toplumsal cinsiyet eşitliği açısından incelenmesi: Ankara ili Beypazarı ilçesi araştırması
Climate change risk perception study from the perspective of gender equality: The survey in Beypazari-Ankara
HİLAL AR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
ZiraatAnkara ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT GÜLÇUBUK
- Climate change adaptation and injustice in informal settlements: The case of Ebo Town, the Gambia
Kayıt dışı yerleşim alanlarında iklim değişikliği uyum ve adaletsızlığı: Gambiya - Ebo Town örneğı
MOMODOU LAMIN JOOF
Doktora
İngilizce
2025
Siyasal BilimlerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN BALABAN
- Sürdürülebilirlik performansının bulanık mantık ile ölçülmesi ve finansal etkileri
A Fuzzy logic assessment of sustainability performance and its financial effects
PINAR ÜNAL
- Lack of Arctic and Antarctic issues in international code for ships operating in polar waters (polar code) and suggesting positive improvements
Kutup sularında faaliyet gösteren gemilere yönelik kod, kutup kodunda Arktik ve Antarktika için yer verilmeyen hususlar ve kutup kodunun geliştirilmesi için öneriler
MERİÇ KARAHALİL
Doktora
İngilizce
2021
Denizcilikİstanbul Teknik ÜniversitesiDeniz Ulaştırma Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BURCU ÖZSOY