Tüketicinin hizmet robotu kabul ve kullanımında antropomorfizmin rolü
The role of anthropomorphism in consumer's acceptance and use of service robot
- Tez No: 934507
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞEN AKYÜZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halkla İlişkiler, İletişim Bilimleri, Public Relations, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medipol Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yeni Medya ve İletişim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Medya ve İletişim Çalışmaları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 252
Özet
Bu çalışma, Türkiye'de yapay zekâ tabanlı hizmet robotlarına yönelik tüketici tutumlarını anlamak ve antropomorfizmin (insanbiçimciliği) tüketicinin hizmet robotu kabulü ve kullanımındaki rolünü incelemek için gerçekleştirilmiştir. Araştırmada nicel ve nitel araştırma yöntemlerinden oluşan üçgenleme karma desen kullanılmıştır. Nicel araştırma kapsamında, Lu vd. (2019)'nin Hizmet Robotu Entegrasyonu İsteklilik Ölçeği'nden uyarlanan model kullanılmış, İstanbul'da yaşayan 18 yaş ve üzeri 387 tüketiciden anket çalışması ile toplanan veriler SPSS ile analiz edilmiştir. Nitel araştırmada gerçekleştirilen odak grup çalışmalarında ise zihinsel simülasyon tekniği kullanılarak katılımcıların çeşitli antropomorfik düzeyde robotlarla hizmet karşılaşması senaryoları üzerinden değerlendirmeler yapmaları sağlanmıştır. Araştırma bulguları, hizmet robotlarının antropomorfizm düzeyi arttıkça kullanıcıların kabul ve kullanım niyetlerinin arttığını göstermektedir. İnsanbiçimcilik algısı, hizmet robotlarının daha yüksek performans göstereceğine, kullanımının daha kolay olacağına ve kullanıcıların daha olumlu duygular hissedeceğine dair inancı güçlendirmektedir. Ancak, antropomorfizm belirli bir seviyeyi aştığında kullanıcıların Tekinsiz Vadi etkisine maruz kalarak rahatsızlık, tiksinti ve tedirginlik gibi olumsuz duygular hissettikleri gözlemlenmiştir. Bu bağlamda, farklı hizmet alanları için farklı antropomorfik düzeylerde robotların tercih edilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Örneğin, kullanıcılar ev ortamında düşük antropomorfik (mekanoid) robotları tercih ederken; eğitim ve sağlık gibi duygusal temas gerektiren alanlarda yüksek antropomorfik (android) robotları; güvenlik kuvvetleri olarak fiziksel olarak güçlü ve çevik orta düzey antropomorfik (humanoid) robotları; bankacılık/finans işlemlerinde ve misafir ağırlama endüstrisinde ise sevimli görünüme sahip orta düzey antropomorfik (humanoid) robotları tercih etmiştir. Bulgular, işletmelerin hizmet robotlarını etkin bir şekilde pazarlama stratejilerine entegre etmesine yardımcı olurken hizmet robotlarının entegrasyonu sürecinde antropomorfizmin rolünü vurgulayarak insan-robot etkileşimi literatürüne katkı sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
This study was conducted to understand consumer attitudes towards AI-based service robots in Turkey and to examine the role of anthropomorphism in consumer acceptance and use of service robots. A triangulation mixed design consisting of quantitative and qualitative research methods was used in the study. Within the scope of quantitative research, the model adapted from Lu et al. (2019) Service Robot Integration Willingness Scale was used, and the data collected from 387 consumers aged 18 and over living in Istanbul were analyzed with SPSS. In the focus group studies conducted in the qualitative research, mental simulation technique was used to enable participants to evaluate service encounter scenarios with robots at various anthropomorphic levels. Research findings indicate that as the anthropomorphism level of service robots increases, users' acceptance and intentions to use them also increase. The perception of anthropomorphism strengthens the belief that service robots will perform better, be easier to use, and evoke more positive emotions in users. However, when anthropomorphism exceeds a certain level, users experience the Uncanny Valley effect, leading to negative emotions such as discomfort, disgust, and fear. In this context, it was concluded that robots with different anthropomorphic levels should be preferred for different service domains. For example, while users prefer low-anthropomorphic (mechanoid) robots in home environments, they favor highly anthropomorphic (android) robots in fields that require emotional engagement, such as education, and healthcare; physically strong and agile medium anthropomorphic (humanoid) robots in military and law forces; and medium anthropomorphic (humanoid) robots with cute appearances in banking/financial services and the hospitality industry. The findings help businesses to effectively integrate service robots into their marketing strategies and contribute to the human-robot interaction literature by emphasizing the role of anthropomorphism in the integration process of service robots.
Benzer Tezler
- A social navigation approach for mobile assistant robots
Asistan mobil robotlar için sosyal bir navigasyon yaklaşımı
HASAN KIVRAK
Doktora
İngilizce
2021
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE KÖSE
- The effects of customer interaction quality with automated service frontlines on perceived psychological ownership, customers' engagement, & well-being
Tüketici etkileşimi kalitesinin otomatik hizmet ön cephesiyle ilişkili olarak, tüketicinin algılanan psikolojik sahiplik, davranışsal katılım ve refahı üzerindeki etkisi
SHAYMAA ALKILANI
Doktora
İngilizce
2025
İşletmeKadir Has Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİMET URAY
DOÇ. DR. EZGİ MERDİN UYGUR
- Hizmet robotlarının tüketici konforu üzerindeki etkisi: Restoran işletmelerinde bir araştırma
The effect of service robots on consumer comfort: A research in restaurants
KADİR ÖZDEMİR
- Bir tekstil işletmesinde endüstri 4.0 bileşenlerinin üretime etkileri üzerine bir nitel araştırma
A qualitative study on the effects of industry 4.0 components on production in a textile enterprise
NURDAN BULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
İşletmeManisa Celal Bayar Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYÇA TÜMTÜRK
- Pazarlama stratejileri açısından Omnichannel'in önemi ve bir araştırma
The importance of Omnichannel in terms of marketing strategies and a research
FURKAN ERSOY