Arkeolojik alanların alan yönetimi ve yönetim planlarının oluşturulması : Şapinuva Hitit kenti modeli
Site management of archaeological sites and development of management plans: The model of Hittite city Şapinuva
- Tez No: 934596
- Danışmanlar: DOÇ. DR. JÜLİDE EDİRNE, PROF. DR. OĞUZ CEYLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Haliç Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 323
Özet
Kültürel miras, toplumların kolektif belleğini yansıtan ve tarihsel sürekliliğin korunmasını sağlayan temel kaynaklardan biridir. Bu miras, geçmiş uygarlıkların sosyal yapısını, kültürel kodlarını ve ekonomik dinamiklerinin anlaşılmasına olanak tanımanın yanı sıra, gelecek kuşaklara aktarılacak bilgi ve değerlerin korunması açısından da kritik bir öneme sahiptir. Arkeolojik alanlar, kültürel mirasın ayrılmaz bir bileşeni olup, yalnızca fiziksel kalıntılardan ibaret olmayan, aksine geçmiş uygarlıkların teknik birikimini, mimari anlayışını ve yaşam pratiklerini somutlaştıran dinamik yapılar olarak değerlendirilmektedir. Dünya Miras Listesi'ne aday gösterilen alanlar için yönetim planlarının hazırlanması, UNESCO'nun 2005 ve 2015 yıllarında yapılan düzenlemeleri ile zorunlu hale getirilmiştir. Ancak, yönetim planlarının yalnızca adaylık sürecine hizmet eden bürokratik bir gereklilik olarak görülmesi, Dünya Miras statüsüne sahip olmayan arkeolojik alanların sürdürülebilir koruma stratejilerinin geliştirilmesini sınırlayabilmektedir. Bu durum, arkeolojik alanların fiziksel ve kültürel bütünlüğünü koruma süreçlerinde çeşitli belirsizlikler yaratırken, bilimsel araştırmaların, eğitim faaliyetlerinin ve yerel kalkınma girişimlerinin potansiyelinden yeterince faydalanılamamasına sebep olabilmektedir. Bu tez, Dünya Miras Listesi'nde yer almayan arkeolojik alanların korunmasına yönelik sürdürülebilir bir yönetim planı modeli geliştirerek, Şapinuva Ören Yeri özelinde fiziksel, kültürel ve yönetişim temelli koruma stratejileri önermektedir. Hitit Uygarlığının askeri, diplomatik ve inanç sistemleri açısından stratejik bir merkezlerinden biri olan Şapinuva, zengin çivi yazılı arşivi ve anıtsal mimarisiyle Hitit dönemine ilişkin önemli veriler sunmaktadır. Çalışma kapsamında, alanın fiziksel ve kültürel değerlerinin korunmasına yönelik bütüncül bir yaklaşım benimsenmiş; ziyaretçi yönetimi, tanıtım, afet ve risk yönetimi, ulaşım ve erişilebilirlik ile yerel katılım gibi bileşenleri içeren stratejiler geliştirilmiştir. Araştırma sürecinde, ulusal ve uluslararası koruma standartları, yönetim planı rehberleri ve çeşitli arkeolojik alanlara yönelik hazırlanmış yönetim planları incelenmiştir. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerine dayalı olup, veri toplama sürecinde literatür taraması, mevzuat ve doküman analizi, saha çalışması, yarı yapılandırılmış görüşmeler ve derinlemesine mülakatlardan faydalanılmıştır. İki kazı sezonunu kapsayan saha araştırmaları sürecinde yürütülen görüşmeler ve belgeleme çalışmaları, alanın mevcut yönetim süreci ve koruma durumuna ilişkin analizlerin oluşturulmasına katkı sağlamıştır. Elde edilen veriler, önerilen yönetim planının temel bileşenlerinin şekillendirilmesinde yol gösterici olmuştur. Araştırma bulguları, yönetim planlarının yalnızca bürokratik bir gerekliliği yerine getirmekle sınırlı olmadığını, aynı zamanda arkeolojik alanların sürdürülebilir şekilde korunması ve etkin yönetilmesi için temel bir araç olduğunu ortaya koymaktadır. Önerilen yönetim planı, yalnızca Şapinuva'nın etkin korunmasına katkı sağlamakla kalmayıp, diğer Hitit Kentleri için de uygulanabilir bir model olmayı hedeflemektedir. Böylece bu tez, Dünya Miras Listesi'nde yer almayan arkeolojik alanlar için koruma stratejilerinin geliştirilmesine yönelik bir çerçeve sunarken, kültürel mirasın gelecek nesillere aktarılmasında yönetim planlarının stratejik önemini vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
Cultural heritage is one of the fundamental resources that reflect the collective memory of societies and ensure the preservation of historical continuity. In addition to facilitating an understanding of the social structure, cultural codes, and economic dynamics of past civilizations, this heritage is also crucial for safeguarding the knowledge and values to be transmitted to future generations. Archaeological sites, as an integral component of cultural heritage, are not merely physical remnants; rather, they are dynamic structures that embody the technical expertise, architectural comprehension, and daily life practices of past civilizations. The preparation of management plans for sites nominated for the World Heritage List has been made mandatory by UNESCO's regulations in 2005 and 2015. However, perceiving management plans solely as a bureaucratic requirement serving the nomination process may limit the development of sustainable conservation strategies for archaeological sites that are not inscribed on the World Heritage List. This situation creates uncertainties in the processes of preserving the physical and cultural integrity of archaeological sites while also hindering the effective utilization of their potential for scientific research, educational activities, and local development initiatives. This dissertation proposes a sustainable management plan model for the conservation of archaeological sites that are not inscribed on the World Heritage List, specifically focusing on the case of the Şapinuva archaeological site. As one of the strategic centers of the Hittite civilization in terms of its military, diplomatic, and religious systems, Şapinuva provides significant insights into the Hittite period through its rich cuneiform archive and monumental architecture. The study adopts a holistic approach to preserving the physical and cultural values of the site and develops strategies encompassing components such as visitor management, promotion, disaster and risk management, transportation and accessibility, and local participation. The research process involves an examination of national and international conservation standards, management plan guidelines, and management plans prepared for various archaeological sites. This study is based on qualitative research methods, employing literature review, legal and document analysis, fieldwork, semi-structured interviews, and in-depth discussions during the data collection process. Field research conducted over two excavation seasons included interviews and documentation studies that contributed to the analysis of the site's current management processes and conservation status. The data obtained has guided the formulation of the key components of the proposed management plan. The research findings demonstrate that management plans are not merely bureaucratic obligations but also serve as fundamental tools for the sustainable conservation and effective management of archaeological sites. The proposed management plan aims not only to contribute to the effective conservation of Şapinuva but also to provide a replicable model for other Hittite cities. In this regard, this dissertation presents a framework for developing conservation strategies for archaeological sites that are not included in the World Heritage List while emphasizing the strategic importance of management plans in ensuring the transmission of cultural heritage to future generations.
Benzer Tezler
- Kentsel arkeolojik alanlarda afet risklerine karşı acil durum hazırlık süreçlerinin tanımlanması, Küçükyalı Arkeopark örneği
Definition of emergency preparation processes against disaster risks in urban archeological areas, case of Kucukyali archeopark
GÖKÇE KUZEY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY
- İmar hakkı aktarımı ve Türkiye'de uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi
Transfer of development rights and an evaluation of applicability in Turkey
VELİ BÖKE
Doktora
Türkçe
2019
HukukAnkara ÜniversitesiGayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HARUN TANRIVERMİŞ
- Tarihi yerleşmeler için ekolojik kentsel tasarım kriterlerinin belirlenmesi, Battalgazi (Eski Malatya) örneğinde bir irdeleme
Determination of ecological urban design criteria for historical settlements, an examination on the case of Battalgazi (Old Malatya)
EZGİ TAÇORAL KIYAT
Doktora
Türkçe
2022
Peyzaj MimarlığıBartın ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE SELMA ÇELİKYAY
- Su altı kültür mirasının korunması ve sunumuÇanakkale savaş alanları Tekke Koyu örneği
Conservation and presentation of underwater cultural heritage Çanakkale battlefields example of Tekke Bay
ERKİN YAŞAR ÇERİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YEGAN KAHYA SAYAR
- Integrated management policies for coastal archaeological environments of Turkey: Erdemli-Silifke coastal region, Mersin
Türkiye kıyısal arkeolojik çevreleri için bütünleşik yönetim politikaları: Erdemli-Silifke kıyı bölgesi, Mersin
NİDA NAYCI
Doktora
İngilizce
2010
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Bölümü
DOÇ. DR. NERİMAN ŞAHİN GÜÇHAN