Imagery as design expertise: How design professionals use mental imagery
Tasarim uzmanliği olarak imgeleme: Tasarim profesyonellerinin zihinsel imgeleme kullanimi
- Tez No: 934746
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLNAME TURAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Endüstri Ürünleri Tasarımı, Industrial Design
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstriyel Tasarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Endüstriyel Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 160
Özet
ijitalleşmeyle birlikte dijital ürünlerin sayısının artmasıyla birlikte yeni roller, süreçler ve yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Kullanıcı deneyimi tasarımcısı, kullanıcı arayüzü tasarımcısı ve ürün tasarımcısı gibi çeşitli ünvanlarla karşımıza çıkan etkileşim tasarımcısı rollerine olan talep son yıllarda önemli ölçüde artmıştır. Günümüzde, dijital ürünler çoğunlukla çevik ürün geliştirme yaklaşımlarını benimseyen ekipler tarafından tasarlanmaktadır. Tasarımcılar, bu ekiplerde diğer fonksiyonlardan gelen kişilerle daha yakın olarak çalışmaya başlamış, tasarım kararlarını diğer paydaşlara daha sık açıklamaları ve onları ikna etmeleri gereken bir çalışma pratiği oluşmuştur. Hatta kimi zaman tasarım kararları ekiple birlikte alınmaya başlanmıştır. Tasarım aktivitesi sezgisel ve rasyonel düşünmenin birlikte kullanımını gerektirimekteyken, günümüzde veri odaklı karar vermenin popülerleşmesiyle de birlikte, tasarımcıların rolünün sezgisel düşünmeden daha çok rasyonel ve analitik düşünmeye kaymasıyla ilgili kaygılar oluşmaktadır. Bu nedenle, tasarım pratiğinin sezgisel doğasını ve analitik düşünceyle nasıl bütünleştiğini anlamak, tasarımcıların tasarım kararları konusunda farkındalıklarını artırabilmeleri, buna uygun olarak da çeşitli teknikler ve stratejiler geliştirebilmeleri için önemlidir. Sezgisel düşünme ve karar vermenin çeşitli dinamikleri bulunmaktadır. Zihinsel imgeleme ve zihinsel simülasyon, sezgisel düşünme ve karar vermenin farklı açıklamaları arasından özellikle tasarım ve yaratıcı problem çözme alanları için öne çıkmaktadır. Tasarımcıların aktif olarak görsel işlerle uğraşmalarının yanı sıra, kullanıcıların davranışları ve alışkanlıkları üzerine de kafa yormaları gerekmektedir. Bu tarz problemler üzerine çalışırken, zihinde imgeleme, birçok alternatifin hızlıca görülmesi ve bunların değerlendirilmesi için pratik bir yoldur. Yeni bir fikir üzerine düşünüyorken kullanılmasının yanı sıra, bir kullanıcının ürünle etkileşime geçtiği anda neler yaşadığının zihinde canlandırması gerektiğinde de tasarımcıların başvurduğu bir yöntem oluyor. Bu çalışma, etkileşim tasarımcılarının günümüzde sezgisel, özellikle imge tabanlı düşünmeyi analitik yaklaşımlarla nasıl dengelediğini araştırarak tasarım bilişi literatürüne katkıda bulunmaktadır. Zihinsel imgeleme, tasarımın sezgisel yaklaşımları arasında çok fazla derinlemesine incelenmemiş bakış açılarından biridir. Bazı çalışmalar tasarımcıların zihinsel imgeleme kullanımını araştırmış olsa da, bunun profesyonel ortamda nasıl işlediğine ve farklı organizasyonel bağlamlarda nasıl değiştiğine dair yapılan araştırmalar sınırlıdır. Bu sebeple, tasarım düşüncesini zihinsel imgeleme merceğinde incelemek, tasarımdaki bilişsel süreçleri aydınlatmak için yeni bir bakış açısı sunar. Bu çalışma, tasarımcıların nasıl düşündüğüyle ilgili bulgularıyla tasarım literatürüne katkı yapmasının yanı sıra, özellikle organizasyonlarda ve yeni ürün geliştirme süreçlerinde profesyonellerin karar alma ve yaratıcı problem çözme süreçleriyle ilgili de bulgular ortaya koyar. Tezin iki ana araştırma hedefi bulunmaktadır. Birincisi, tasarımda zihinsel imgelemenin doğasını ve özelliklerini keşfetmek, tasarım bilişindeki rolünü anlamak, ikincisi ise, zihinsel imgelemenin yoğun işbirliği gerektiren çalışma ortamlarında nasıl işlediğini incelemek. Çalışmada on dört etkileşim tasarımcısıyla yapılan görüşmeler üzerinden tematik analizi yapılarak tasarım düşüncesinde zihinsel imgelemenin yeri incelenmiştir. Bu çalışmanın sonucunda 22 konsept bulunmuştur ve bu konseptler altı tema içinde gruplandırılmıştır. Bu temalar tasarımda zihinsel imgelemenin doğasını, tasarımcılar tarafından benimsenen teknikleri ve stratejileri, imgelemenin kullanımını etkileyen bağlamsal farklılıkları, imgeleme üzerindeki önceki deneyimlerin etkisini, paydaşlarla iş birliği için imgelemenin kullanımı, ve son olarak da, zihinsel imgelemenin zorlukları ve sınırlamalarına ayrılmıştır. Bu araştırma, zihinsel imgelemenin profesyonel tasarım uygulamasındaki rolünün daha derin bir şekilde anlaşılmasına katkıda bulunmaktadır. Bulgular, önceki tasarım, yönetim ve psikoloji alanındaki çeşitli araştırmaların sonuçları ile örtüşmektedir. Sonuçlar, zihinsel imgelemenin tasarım düşüncesi için önem taşıyan içgüdüsel bir bilişsel süreç olduğunu ortaya koymuştur. Zihinsel imgeleme tasarım sürecinin farklı aşamalarında kullanılsa da özellikle sürecin başlarında sıklıkla kullanıldığı gözlemlenmiştir. Görsel ve deneyim odaklı tasarımcıların yaklaşımları arasındaki farklılıkları gösteren bu çalışma, ayrıca zihinsel imgemelenin bilişsel sınırlarını da ortaya koymuştur. Özellikle deneyimli tasarımcıların tecrübeleri sayesinde oluşan bilgi birikimi ile zihinde canlandırmayı daha etkili bir şekilde kullandıkları çalışmanın bir diğer çıktısıdır. Günümüzde çevik çalışan iş ortamlarının hız ihtiyaçları düşünüldüğünde, zihinsel imgelemenin hızlı varsayımlar yaratmada ve bunları değerlendirmede faydalı bir araç olduğu ortaya konmuştur. Ayrıca, çalışmanın bulguları, önceki çalışmaların da işaret edildiği üzere, zihinsel imgeleme kullanımının ekiplerdeki iş birliğine katkısını göstermiştir. Çalışmanın teorik katkılarının yanı sıra, araştırma çıktıları üzerinden tasarım profesyonelleri için bir dizi taktik ve strateji tanımlanmıştır. Tasarım sürecinin farklı aşamalarında sezgisel imgelemenin nasıl kullanılabileceğinin ifade edilmesinin yanı sıra zihinsel imgeleme yetilerinin iyileştirmeye ve yartıcı düşünmeyi geliştirmeye yönelik somut stratejiler sunulmuştur. Zihinsel imgelemenin yeni fikir geliştirme ve problem çözmede kullanımının yanı sıra, işbirliğinin yüksel olduğu çalışma ortamlarında, özellikle tasarım gerekçelendirmesinde ve bu gerekçelendirmelerin ifade edilmesinde nasıl kullanılabileceği ile ilgili yaklaşımlar paylaşılmıştır. Son olarak, günümüzdeki ürün geliştirme süreçlerinin analitik yaklaşımı ile tasarımın doğasından gelen sezgisel yaklaşımların yarattığı ikilemden bahsedilip, şirketlerde sezgisel ve imgesel düşünme kültürünün nasıl oluşturulabileceği ile ilgili tartışmalar yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
Designers naturally use mental imagery as part of their intuitive expertise and often see and simulate solutions in their mind to make quick decisions in the design process. The increasing digitalization of products has led to new design roles and more cross-functional team collaboration where designers are expected to articulate their decisions often. There is a growing concern in the field about design practice shifting too far toward purely analytical approaches. Understanding how designers balance intuitive, imagery-based thinking with analytical approaches remains relatively unexplored in contemporary practice, making this research especially relevant. The thesis has two main research objectives. First, it explores the fundamental nature and characteristics of mental imagery in design, and second, it examines how mental imagery functions in collaborative work environments. Mental imagery could be the distinguishing attribute of design cognition, as designers use visuals more frequently than other disciplines. While previous studies have examined designers' use of mental imagery, there has been limited research on how it functions in professional practice and varies across different organizational contexts. This study explores the nature of mental imagery in design thinking through thematic analysis of interviews with fourteen interaction designers. As a result of this study, 22 concepts were found, and these findings were grouped into six main themes that explain the nature of mental imagery in design, techniques and strategies adopted by designers, contextual differences that affect the use of imagery, impact of previous experiences on imagery, using imagery in collaboration with stakeholders, and, finally, the challenges and limitations of using imagery in a work environment. This research contributes to a deeper understanding of mental imagery's role in professional design practice. The findings revealed mental imagery as an instinctive cognitive process vital to design thinking, with experienced designers leveraging it more effectively through accumulated expertise. While acknowledging cognitive limitations, the results showed how mental imagery enables effective ideation and decision-making within constraints. This study builds on earlier design research and the mental imagery lens provides a new perspective on design thinking. For practitioners, it demonstrates how mental imagery can support designers in collaborative environments, providing practical tactics for different design phases alongside concrete strategies for using mental imagery to enhance creativity, reasoning, and externalization of this reasoning.
Benzer Tezler
- Planlamada görsel ifade teknikleri
Visualization technics in planning
SEVİL ŞETEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİYE YENEN
- Dijitalleşmenin tiyatroya etkileri
The effects of digitization on theatre
YAŞAR BÜKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul Aydın ÜniversitesiDrama ve Oyunculuk Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SÜNDÜZ HAŞAR
- Nusret Çolpan'ın minyatürlerinde kent imgesi
City image in Nusret Çolpan's miniatures
SÜMEYYE AKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Sanat Tarihiİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTürk İslam Sanatları Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİL İBRAHİM ERYILMAZ
- Reklam fotoğrafçılığında bilgisayar destekli imaj tasarımı
Computer generated imagery in advertising photography postgraduate
VAHİD DANESH
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Güzel SanatlarHacettepe ÜniversitesiGrafik Ana Sanat Dalı
DOÇ. SERDAR PEHLİVAN
- Non spefisik bel ağrısı olan hastalarda telerehabilitasyon tabanlı motor imgeleme eğitiminin etkilerinin incelenmesi: randomize kontrollü çalışma'
'Investigation of the Effects of Telerehabilitation-Based Motor Imagery Training in Patients with Non-Specific Low Back Pain: A Randomized Controlled Study'
MUHAMMED ZAHİD UZ
Doktora
Türkçe
2024
Fizyoterapi ve RehabilitasyonDokuz Eylül ÜniversitesiFizik Tedavi ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLGE KARA