Tarihi dokuda yeni yapı tasarım ölçütlerinin analizi: Kırklareli örneği
Analysis of new buildings design criteria in historic fabric: The case of Kırklareli
- Tez No: 935352
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HATİCE ÇİĞDEM ZAĞRA ÖZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Rumeli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 251
Özet
Geçmiş dönemlerin kültürel, ekonomik, mimari (cephe düzeni, malzeme, yapım tekniği vb.) sosyolojik ve gündelik yaşamları hakkında bilgiler veren yapılar tarihi çevrenin önemli bileşenlerini oluşturmaktadır. Tarihi çevreler içerisinde barındırdıkları bu bileşenler sebebiyle kentin hafızası niteliği taşımaktadır. Tarihi çevrelerin geçmişteki konumu, önemi ve değerlerinin gelecek nesillere aktarılabilmesi yani sürdürülebilirliği geliştirilecek etkin ve denetlenebilir koruma yöntemleri ile mümkündür. Kentlerin yaşadığı göç, bilinçli zarar verme, hızlı nüfus artışı, savaşlar, depremler, endüstrileşme ve yaşam alışkanlıklarının değişimi gibi çok sayıda değişken etkisi ile ortaya çıkan yeni ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için tarihi çevrede yeni yapı ya da yapı gruplarının eklenmesi zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Tarihi çevrede yeni yapı tasarımı çok boyutlu olarak ele alınması gereken kompleks bir mimari bir süreçtir. Bunun en önemli nedeni referans alınacak kriterlerin sayısının çok fazla olması ve bir kesinlik içermemesidir. Dolayısıyla bu durum bir karışıklık yaratarak tasarıma karar verme sürecinin aksamasına neden olabilmektedir. Fazla sayıda girdisi olan bu tasarım süreçlerinin çözümlenmesinde çoklu karar verme yöntemlerinden faydalanılabilir. Tez çalışmasında Kırklareli ili, Merkez ilçe, Karakaş Mahallesi, 63 ada 2 parselde yer alan tescilli yapının bulunduğu parsel içerisinde yeni yapı tasarımı konusu ele alınmıştır. Bu kapsamda parsele yerleşim şekline göre 3 temel plan çözümü ve 6 cephe tasarımı yapılmıştır. Bu tasarımlar içerisinden, tescilli yapının bulunduğu alana en uygun tasarımın belirlenmesi amacıyla çoklu karar verme yöntemlerinden AHP (Analitik Hiyerarşi Süreci) yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada öncelikle, literatür taramalarının ardından tarihi dokuda yeni yapı tasarımı ile ilgili 8 kriter belirlenmiştir. Kriterlerin belirlenmesinin ardından Googleforms üzerinden 2 anket formu oluşturulmuştur. Her iki anket için, restorasyon, koruma, yeniden işlevlendirme ve tarihi çevrede yeni yapı tasarımı konularında deneyimli uzmanların görüşüne başvurulmuştur. Birinci ankette uzmanlardan, belirlenen yeni yapı tasarım kriterlerini ikili olarak kıyaslamaları, hangi kriterin diğerine göre önemli olduğu ve ne kadar önemli olduğunu tespit edebilmek adına 1-9 arasında derecelendirmeleri istenmiştir. Elde edilen sayısal veriler Excel programında hazırlanmış matrislere aktarıldıktan sonra tasarım kriterlerinin önem ağırlıkları belirlenmiştir. İkinci benzer şekilde Uzmanlar tarafından 6 yeni yapı tasarımını, 8 tasarım kriteri için ayrı ayrı ikili kıyaslama yapmaları bunu yaparken 1-9 arasında derecelendirmeleri istenmiştir. Sonuçlar matrislere aktarılarak önem ağırlıkları belirlenmiştir. Çalışmanın son bölümünde birinci ankette hesaplanan tasarım kriterlerinin önem ağırlıkları ile ikinci ankette hesaplanan yeni yapı tasarımlarının önem ağırlıkları çarpılarak önem dereceleri hesaplanmıştır. En büyük önem derecesine sahip tasarım en uygun tasarım olarak belirlenmiştir. Çalışmanın sonucuna tasarım kriterlerinin kıyaslanmasında tutarlılık oranı 0,12, en önemli tasarım kriteri %34 ile ''Tarihi dokuya uygunluk'' ve en ideal yapı tasarımı %26'lık değer ile ''Tasarım 4'' olarak belirlenmiştir. AHP yönteminin tasarıma karar verme sürecini olumlu yönde etkilediği, subjektif kararlarla şekillenen tasarım ve uzmanların karar verme süreçlerini, matematiksel verilere dönüştürülerek objektif bir çözüm üretebilme kolaylığı sunduğu görülmüştür. Sonuç olarak AHP yönteminin en uygun mimari tasarıma karar verme sürecinde kullanılabilir bir mimari destek şablonu ortaya koyabileceği sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
Structures that provide information about the cultural, economic, architectural (including facade arrangements, materials, construction techniques, etc.), sociological, and everyday lives of past eras constitute important components of the historical environment. These components render historical environments as the memory of the city. The sustainability of the historical environments' position, significance, and values, and their transmission to future generations, can only be achieved through effective and controllable preservation methods. The necessity to add new buildings or groups of structures within historical environments arises from various challenges faced by cities, such as migration, deliberate destruction, rapid population growth, wars, earthquakes, industrialization, and changes in lifestyle. Designing new structures in historical contexts is a complex architectural process that must be approached from multiple dimensions. The primary reason for this complexity is the abundance of reference criteria, which often lack absolute certainty. Consequently, this can lead to confusion and disrupt the decision-making process regarding design. To address these design processes, which involve numerous inputs, multiple criteria decision-making methods can be utilized. This thesis examines the subject of new building design within the parcel containing the registered structure located at parcel 63, plot 2 in Karakaş Neighborhood, Merkez District of Kırklareli Province. In this context, three fundamental planning solutions and six facade designs have been developed based on the parcel layout. The Analytic Hierarchy Process (AHP) was utilized to determine the most suitable design for the area where the registered structure is located. Initially, eight criteria relevant to new building design within the historical fabric were identified through literature reviews. Following this, two survey forms were created using Google Forms. Experts experienced in restoration, conservation, re-functionalization, and new building design within historical environments were consulted regarding both surveys. In the first survey, experts were asked to compare the identified new building design criteria in pairs and to rate their relative importance on a scale of 1 to 9. The resulting numerical data were organized into matrices prepared in Excel, enabling the determination of the significance of each design criterion. In the second survey, experts conducted pairwise comparisons of six new building designs against the eight design criteria, again using a scale from 1 to 9 for rating. The results were compiled into matrices to establish the weightings of the proposed designs. In the final section of the study, the importance weightings calculated from the first survey were multiplied by the weightings of the new building designs derived from the second survey to ascertain their overall significance. The design with the highest significance score was identified as the most appropriate design. The study revealed a consistency ratio of 0.12 in the comparison of design criteria. The most important design criterion was found to be“Compatibility with historical fabric”at 34%, while the most favorable building design was identified as“Design 4,”with a value of 26%. The AHP method positively influences the design decision-making process, transforming subjective assessments into mathematical data, thereby providing an objective solution. In conclusion, it can be inferred that the AHP method serves as a valuable architectural support template for decision-making regarding the most suitable architectural design.
Benzer Tezler
- Tarihi kent dokusunda yeni yapı tasarım ölçütleri ve Fener semti örneğinde uygulanabilirliğinin irdelenmesi
Design criterion of the new building on historical urban pattern and analyzing its applicability in example of Fener
GÖZDE ENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MÜNEVVER DAĞGÜLÜ
- Tarihi çevrede değişim olgusunun yeni doku ve yeni yapı tasarımı bağlamında değerlendirilmesi-İstanbul Beyoğlu Demirören Avm. örneği
Alteration in historical enviroment evaluated by context of new urban texture and structural design as an example of 'İstanbul Beyoglu- Demiroren Shopping Mall' approach
GÜLTEN BAYRAKTAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OYA AKIN
- A computational architecture methodology for design in traditional tissue: The case of Kalkan
Geleneksel dokuda tasarıma yönelik bir hesaplamalı mimari tasarım metodolojisi: Kalkan örneği
KUTAY KARABAĞ
- Tarihi kent dokusunda yeni yapının değerlendirilmesi: Erzurum Arkeoloji Müzesi örneği
Evaluation of the new building in the historical city texture: Case of Erzurum Archeology Museum
ELİF TAŞDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkAtatürk ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESLİHAN KULÖZÜ UZUNBOY
- Tarihi çevrede yeni yapılaşma uygulamalarının irdelenmesi
Evaluation of new settlements in historical areas
İDİL KANAT DURALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF.DR. FEHMİ KIZIL
