Osmanlı dönemi Haymana (XVI.-XVIII.yüzyıl)
Haymana in the Ottoman period (XVI.-XVIII. century)
- Tez No: 936302
- Danışmanlar: PROF. DR. HACI MUSTAFA ERAVCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 246
Özet
Bu tez çalışmasında, Haymana'nın XVI, XVII ve XVIII. yüzyıldaki idari, iktisadi, sosyal ve kültürel yapısı ortaya konulmaya çalışılmıştır. İncelenen döneme ilişkin Haymana ile ilgili çalışmaların yetersizliği araştırma konusunun belirlenmesinde temel etken olmuştır. Çalışmada, Ankara şer'iyye sicilleri, 1748 Haymana mukataa defteri, Ankara 1523 Tahrir Defteri, 1571 tarihli Ankara Yörükan Defteri, Haymana hurufat defterleri ve araştırma eserlerinden istifade edilmiştir. İncelenen belgelerin birinci elden kaynaklar olması nedeniyle bundan sonra Haymana ile ilgili yapılacak çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu araştırma giriş kısmından sonra beş bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında çalışmanın amacı, önemi ve yöntemi üzerinde durularak istifade edilen kaynaklar detaylı anlatılmıştır. Birinci bölümde, Haymana'nın coğrafi ve yerleşim yapısı üzerinde durulmuş ikinci bölümde, idari yapısı anlatılmıştır. Üçüncü bölümde, Haymana'nın ekonomik yapısı ortaya konulmuş, dördüncü bölümde ise bölgenin kültürel ve sosyal yapısı ele alınmıştır. Beşinci bölümde de göç, iskân ve nüfus özellikleri hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. Konargöçer teşekküller, Osmanlı toplum yapısının önemli unsurlarından biriydi. Konargöçerler, hayvancılıkla uğraşmalarının yanı sıra sınırlı da olsa tarımla da uğraşmaktaydı. Osmanlı Devleti, konargöçer topluluklara belirli yaylak ve kışlak alanlarını yurt olarak vermekte, verilen bu sahaların sınırları belirlenerek tahrir defterlerine kaydedilmekteydi. Böylelikle, konargöçer cemaatler bu yaylak ve kışlak alanlarda dönemsel olarak hareketliliğini sürdürmekteydi. Konargöçerlerin yoğun olarak görüldüğü sahalardan biri de, Haymana coğrafyası olmuştur. Geçmiş boyunca pek çok medeniyete de ev sahipliği yapan bu saha, XVI. yüzyılda, konargöçerlerin yoğunluk kazandığı bir bölgeydi. Haymana konargöçerleri, Ankara konargöçerleri içerinde en kalabalık gurubu oluşturmaktaydı. Konargöçerlerin yerleşik yaşama geçişlerinin artmasıyla, XVII. yüzyılda Haymana, merkez kadılığa bağlanmış, XVIII. yüzyılda ise artık Haymaneteyn adıyla müstakil bir kadılık merkezi haline gelmiştir. Bu bağlamda Haymana'da konargöçerlerin yerleşik hayata geçiş evreleri, iskân edilen yerleşim yerleri, ekonomik faaliyetleri, ödenen vergiler tespit edilerek bölgede zamanla meydana gelen değişimler üzerinde durulmuştur. Osmanlı Devletinde belli dönemler sadrazamlara, vezirlere, padişahlara ve haseki sultanlara has olarak verilen Haymana, tarım ve hayvancılıkta oldukça etkin bir konumdaydı. Zira bölgede en cok üretilen hububat olan buğday, başta Ankara fırıncıları olmak üzere, İç Anadolu'nun pek çok kent ve kazalarına dağıtılmaktaydı. Bu açıdan Haymana bölgeye hem yerleşikleriyle hem de bölgeye yaptığı tarımsal katkısıyla önemli bir sahayı oluşturmuştur.
Özet (Çeviri)
In this thesis, the administrative, economic, social and cultural structure of Haymana in the 16th, 17th and 18th centuries was tried to be revealed. The inadequacy of studies on Haymana in the period examined was the main factor in determining the research topic. In the study, Ankara sharia records, 1748 Haymana mukataa book, Ankara 1523 Tahrir Book, Ankara Yörükan Book dated 1571, Haymana hurufat books, some documents and research works in the archives of the General Directorate of Foundations were used. It is thought that the documents examined will contribute to future studies on Haymana because they are first-hand sources. This research consists of five parts after the Introduction. In the introduction, the purpose, importance and method of the study are emphasized and the sources used are explained in detail. In the first part, the geographical and settlement structure of Haymana is emphasized, and in the second part, its administrative structure is explained. In the third section, the economic structure of Haymana is revealed, and in the fourth section, the cultural and social structure of the region is discussed. In the fifth chapter, detailed information is given about migration, settlement and population characteristics. Nomadic organizations were one of the important elements of the Ottoman social structure. In addition to their animal husbandry, nomads also engaged in agriculture, albeit to a limited extent. The Ottoman Empire gave certain summer and winter areas to nomadic communities as homelands, and the boundaries of these areas were determined and recorded in the census books. Thus, nomadic communities continued their periodic mobility in these summer and winter areas. One of the areas where nomads were densely seen was Haymana. This area, which hosted many civilizations throughout the past, was a region where nomads were concentrated in the 16th century. Haymana nomads constituted the largest group among Ankara nomads. With the increasing transition of nomads to settled life, Haymana was connected to the central judgeship in the 17th century, and in the 18th century it became an independent judgeship center called Haymaneteyn. In this context, the transition phases of nomads to settled life in Haymana, the settlements they settled in, their economic activities, and the taxes paid were determined and the changes that occurred in the region over time were emphasized. Haymana, which was given exclusively to grand viziers, viziers, sultans and haseki sultans during certain periods in the Ottoman Empire, was in a very active position in agriculture and animal husbandry. Because wheat, the most produced grain in the region, was distributed to many cities and towns of Central Anatolia, especially to the bakers of Ankara. In this respect, Haymana has constituted an important area for the region, both with its inhabitants and its agricultural contribution to the region.
Benzer Tezler
- İki aşiret arasında kültürel rekabet ve çatışma
Cultural competition and conflict between two tribes.
AYŞE YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
AntropolojiHacettepe ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. SUAVİ AYDIN
- Kalecik (Tarih-coğrafya-sosyal ve ekonomik durum)
Kalecik (History-geography-social and economic situation)
İBRAHİM YEŞİL
- H. 1281/M. 1864-1865 tarihli muhasebe defterine göre Ankara Sancağı'ndaki vakıflar
Waqfs in Ankara according to the boof of account dated H. 1281/M. 1864-1865 and no: 1974
GÜLEN TAŞCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ÇINAR
- Hayvan etiği tartışmaları bağlamında Türkiye'de hayvan hakları üzerine bir inceleme
An analysis of animal rights in Türkiye within the context of animal ethics
ECE KAYA
- Anadolu Türk Mimarisinde tuğla ve koruma-restorasyon önerileri
The Use of brick in Anatolian Turkish architecture and suggestions about conservation and restoration
SERAP GÜLER