Bölgesel kalkınmanın ekonomi politiği: Türkiye'de kalkınma ajansları desteklerinin kapsayıcılık ve hizmet kayırmacılığı bakımından mekansal analizi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 936607
- Danışmanlar: PROF. DR. NURİ YAVAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Kamu Yönetimi, Geography, Public Administration
- Anahtar Kelimeler: bölgesel kalkınma, ekonomik coğrafya, kalkınma ajansları, destek uygulamaları, kapsayıcılık, hizmet kayırmacılığı, regional development, economic geography, regional development agencies, support programs, inclusiveness, pork barreling
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Beşeri ve İktisadi Coğrafya Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 284
Özet
Bölgesel gelişmişlik Türkiye'de uzun süreli bir sorun ve politika alanıdır. Planlı kalkınma dönemiyle birlikte sistematik olarak ele alınan bölgesel gelişme politikası başlangıçta en az gelişmiş bölgelerde refah artışı sağlamaya yönelik iken zaman içinde iktisat ve ekonomik coğrafya alanında yaşanan gelişmeler ile bilimsel, özellikle Avrupa Birliği üyelik süreciyle birlikte politika anlamında önemli değişim göstermiş ve tüm bölgeleri hedefleyen bir kapsama erişmiştir. Son dönemde bölgesel kalkınma alanında yaşanan politika araçlarından en önemlisi kalkınma ajanslarının kuruluşudur. Kalkınma amaçları, bölgesel gelişmişlik farklarının giderilmesi amacıyla gerek yönetim yapısı gerek tabi olduğu mevzuat itibarıyla genel kamu yönetiminden ayrıksı bir durumdadır. Kalkınma ajansları planlama, yatırım danışmanlığı ve tanıtım faaliyetleri ile birlikte mali ve teknik destek uygulamaları ile faaliyette bulundukları bölgelerin gelişmesine katkı sağlamaktadır. Ekonomik coğrafyada kurumsal yaklaşım bağlamında kuruluşlar özel inceleme alanı olarak öne çıkmaktadır. Kapsayıcı nitelikli kurumsal yapının ve bunun yansıması yerel kuruluşların bölgelerin istikrarlı şekilde kalkınmasına katkı sağlayacağından hareketle kalkınma ajanslarının etkinliği, kapsayıcılığı ve destek uygulamalarında hizmet kayırmacılığı olup olmadığı önemli görülmüştür. Yapılan betimsel ve çıkarımsal analizler sonucunda kalkınma ajanslarının etkinliği bakımından sorunlar tespit edilmiştir. Kalkınma ajanslarının destek uygulamaları üzerinden hizmet kayırmacılığına yönelik yürütülen regresyon analizi sonucunda güdümlü projelere ilişkin kısımda aksi yönde bulgular olmakla birlikte kalkınma ajanslarının destek uygulamalarında kapsayıcı nitelikli kuruluşlar olduğu tespit edilmiştir. Bu durumun ortaya çıkmasında ajansların şeffaf ve katılımcı yönetim yapısının etkili olduğu değerlendirilmektedir. Literatürde Türkiye'de kamu yatırımları ve teşvik uygulamaları için hizmet kayırmacılığı olduğu yönünde çalışmalar bulunmaktadır. Bu bakımdan kalkınma ajansları bir“verimli uyumsuzluk”örneği olarak ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte kalkınma ajanslarının kaynak kullanımında yıllar itibarıyla belirgin bir düşüş ortaya çıkmıştır. Ajanslara aktarılan kaynağın aktarılması gereken kaynak içindeki payı sürekli azalış göstermiştir. Merkezi programlar ile kalkınma ajanslarına ek kaynaklar sağlanmakla birlikte çerçevesi belli programlar ajansları yönlendirici değil uygulayıcı yöne sevk etmiştir ve merkezi yönü güçlendirmiştir. Diğer taraftan ajanslar arasında başta yerel idareler olmak üzere diğer kaynaklardan elde edilen gelirler bakımından da ciddi farklılık bulunmakta olup bu durum mevcut kaynaklar çerçevesinde kalkınma ajanslarının bölgesel politika amaçlarını gerçekleştirmeye katkısının sınırlı kaldığını ortaya koymaktadır. Bu çerçevede kapsayıcı niteliği haiz kalkınma ajanslarının belli kriterler çerçevesinde daha geniş ölçekli kamusal müdahale araçlarının yerelde uygulanmasında karar yetkisi uhdesinde olacak şekilde hareket etmesi, bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılması ve ülke genelinde daha dengeli bir refah artışı sağlanması bakımından fayda sağlayacaktır.
Özet (Çeviri)
Regional development has been a long-standing issue and policy area in Türkiye. The regional development policy, systematically addressed with the period of planned development, and it initially aimed to increase welfare in the least developed regions but has undergone significant changes based on progress in economics and economic geography literature over time, and politically especially with the EU accession process. In recent years, the establishment of development agencies has been the most important policy tool in the field of regional development. Development agencies, both in terms of their administrative structure and the legislation they are subject to, are distinct from classic public administration with the aim of reducing regional development disparities. Alongside planning, investment consultancy, and promotional activities, development agencies contribute to the development of the regions in which they operate through financial and technical support programs. In the context of institutional approach in economic geography, organizations are a special interest area of research. Based on the consideration on inclusive institutional structures and as their reflections; organizations, contribute to development, the effectiveness, inclusiveness, and potential pork barrel in the support programs of development agencies have been analyzed through various types of support mechanism with changing decision- making authorities. It has been determined that development agencies are inclusive organizations through their support programs. This conclusion is attributed to the development agencies' transparent and participatory management structures. However, some problems have been identified regarding the distribution of supports based on geographical and developmental disparities. This indicates that development agencies, with a more transparent and participatory governance structure, are inclusive organizations and contribute to the development of the regions in which they operate. There are studies in the literature suggesting pork- barreling occurs in public investments and incentive practices in Türkiye. From this perspective, development agencies emerge as an example of“productive incohorence”. However, there has been a significant decline in resource utilization by development agencies over the years. Moreover, there are substantial differences among agencies, particularly in terms of revenues obtained from other sources, mainly from municipalities. This situation poses a threat to the goal of reducing regional development disparities through development agencies. Therefore, within this framework of inclusive development agencies, with defining certain criteria and giving the decision-making authority for the implementation of broader-scale public intervention tools to development agencies, will be beneficial in reducing regional development disparities and achieving a more balanced increase in welfare nationwide.
Benzer Tezler
- Güneydoğu Anadolu Projesi GAP'ın Türkiye ve Ortadoğu ekonomi politiğine etkileri
The Southeastern Anatolia Project Gap Turkey and the Middle East effects of political economy
İHSAN TOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
EkonomiMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Ekonomi Politiği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM MURAT BOZKURT
- Türkiye'de bölgesel kalkınma ajanslarının bölge ekonomisi üzerine etkisi: Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı örneği
Effects of regional development agencies (RDA) s on regions' economy in Turkey: Sample of Eastern Black Sea Development Agency
MERVE KULLUKÇU
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
EkonomiGümüşhane Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHAMMET ŞAHİN
- Bölgesel kalkınmanın sağlanmasında yatırım teşviklerinin önemi ve bir örnek
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA ÇOTAK
- Bölgesel kalkınmanın sağlanmasına yönelik vergi özendirme önlemlerinin Türkiye açısından incelenmesi ve etkinliğinin analizi
Analysing and critising the efficiency of tax incentives towards regional development in Turkey
MİNE NUR BOZDOĞAN
- Bölgesel kalkınmanın finansmanında kalkınma ajanslarının rolü: DAKA örneği
The role of regional development financing agency for development: The case of DAKA
ERCAN DEMİR
Doktora
Türkçe
2016
EkonomiAtatürk Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATMA GÜNDOĞDU ODABAŞIOĞLU