Kronik enflasyon, endeksleme mekanizması ve enflasyonun belirleyicileri; Türkiye örneği(2001-2022)
Chronic inflation, indexation mechanism and determinants of inflation; Example of Türkiye (2001-2022)
- Tez No: 936626
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ KOÇYİĞİT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İnönü Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 91
Özet
Enflasyon olgusu bir ülkenin makroekonomik dengelerini olumsuz olarak etkilemektedir. Enflasyonist sürecin uzaması ise artık toplum tarafından alışılmış ve kabul edilmiş bir yapıda ekonomide var olmasına neden olmaktadır. Kronik enflasyonda diğer enflasyon türlerinden farklı olarak geriye dönük endeksleme mekanizması söz konusudur ve diğer enflasyon türlerinden ayıran temel özelliği, enflasyonun kendi kendini beslemesidir. Endeksleme mekanizması kronik enflasyonun düşürülmesi önündeki engellerden bir tanesidir. Bu doğrultuda çalışmada Türkiye'de enflasyona neden olan unsurlar literatür çerçevesinde oluşturulmuştur ve bu unsurların enflasyonist süreci uzatmasıyla oluşan endeksleme mekanizmasın enflasyonun düşürülmesinin önünde nasıl engel olduğuna yönelik bilgilere yer verilmiştir. Kronik enflasyonun yaşandığı ekonomilerde ortalama enflasyon“sıfır”enflasyon olarak algılanmakta, üretim ve tüketim kararları bu oran üzerinden verilmektedir. Hane halkları tarafından yapılan bu davranış enflasyonun gelecek dönemde de devam edip kronikleşmesine neden olabilmektedir. Dolayısıyla kronik enflasyonun kontrol altına alınabilmesi için öncelikle endeksleme mekanizmasının kırılması gerekmektedir. Türkiye 2000'li yıllara kadar kronik enflasyon yaşamıştır. 1970'lerin son çeyreğinde yaşanan petrol krizi bu süreci hızlandırmış ve ekonomik dengeler kötüye gitmiştir. Türkiye enflasyonla mücadele edebilmek adına başta 24 Ocak kararları olmak üzere birçok istikrar programı uygulamış, bu politikalarla hem enflasyonu kontrol altına almak hem de dışa dönük politika stratejisiyle birlikte ekonomik dengeleri iyileştirmek istemiştir. Türkiye ekonomisinde özellikle 2000'li yıllara kadar olan süreç siyasi çatışmaların olduğu bir dönem olmuştur. Bu dönemde yaşanan siyasi çalkantılar ekonomiye olumsuz olarak yansımıştır. Dolayısıyla ekonomik istikrar sağlanamamış, ekonomisinde eksik olmayan enflasyon nedeniyle kendi potansiyelinin altında bir büyüme performansı göstermiştir. Çalışmada Türkiye'nin krizlerle mücadele edebilmek için uyguladığı istikrar paketleri incelenmiştir. Enflasyonun belirleyicilerine yer verilip endeksleme mekanizmasının kronik enflasyonun düşürülmesinin önünde nasıl engel olduğu belirtilmiştir. Sonuç olarak TCMB etkinliğinin ve bağımsızlığının endeksleme mekanizması üzerinde belirleyici bir etkisinin olduğu anlaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
The phenomenon of inflation negatively affects a country's macroeconomic equilibrium. The prolongation of the inflationary process leads to its normalization and societal acceptance, thereby embedding it structurally within the economy. In the case of chronic inflation, unlike other types, a backward-looking indexation mechanism is present. What fundamentally distinguishes chronic inflation is its self-perpetuating nature. The indexation mechanism constitutes one of the primary barriers to the reduction of chronic inflation. In this regard, the study outlines the factors driving inflation in Türkiye within the framework of the relevant literature and discusses how the indexation mechanism arising from the extended inflationary environmen serves as an impediment to achieving disinflation. In economies experiencing chronic inflation, the average rate of inflation tends to be perceived as“zero”inflation, and production and consumption decisions are made based on this perceived rate. Such behavior by households can contribute to the persistence and entrenchment of inflation, leading it to become chronic. Therefore, in order to bring chronic inflation under control, it is essential to first break the indexation mechanism. Türkiye experienced chronic inflation up until the 2000s. The oil crisis in the last quarter of the 1970s accelerated this process, leading to a deterioration in economic balances. In an effort to combat inflation, Türkiye implemented several stabilization programs, most notably the January 24 Decisions, aiming both to control inflation and to improve economic fundamentals through an outward-oriented policy strategy. The period leading up to the 2000s in the Turkish economy was also marked by political conflict. Political turmoil during this period had adverse effects on the economy. Consequently, economic stability could not be achieved, and due to persistent inflation, the economy underperformed relative to its potential. This study examines the stabilization packages implemented by Türkiye in response to economic crises. It identifies the determinants of inflation and highlights how the indexation mechanism serves as a barrier to reducing chronic inflation. Ultimately, the study finds that the effectiveness and independence of the Central Bank of the Republic of Türkiye (CBRT) have a significant impact on the indexation mechanism.
Benzer Tezler
- Macroeconomic dynamics affecting the foreign exchange position of individual and institutional investors: An in-depth analysis of Türkiye
Bireysel ve kurumsal yatırımcıların döviz pozisyonlarını etkileyen makroekonomik dinamikler: Türkiye'nin derinlemesine analizi
ABDULKADİR DOĞAN
Doktora
İngilizce
2025
Ekonomiİstanbul Teknik Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. METE HAN YAĞMUR
- Enflasyon ve hisse senedi getirileri üzerine ampirik bir çalışma
An Empirical study on relationship between inflation and stock returns
ÜMİT GÜMRAH
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
İşletmeAbant İzzet Baysal Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SADIK ÇUKUR
- Dünyada ve Türkiye'de merkez bankasının özerkliği ve para politikalarının etkinliği
Word and Turkey in central bank indepedence and money politics
NAZAN TERZİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
EkonomiSüleyman Demirel Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MEVLÜT KARABIÇAK
- Çekirdek enflasyonun ölçülmesinde alternatif yaklaşımlar: Türkiye uygulaması
Alternative approaches to measure core inflation: The Turkish case
ABDURRAHMAN NAZİF ÇATIK