16. yüzyılda yazılan Şeyh Hamdullah murakkalarının tezhiplerinin incelenmesi
Examination of the illuminations of Seyh Hamdullah's murakkaa manuscripts from the 16th century
- Tez No: 936839
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖMER FARUK TAŞKALE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Tezhip Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 463
Özet
Türk İslam Kitap Sanatlarında, müstesna bir yere sahip olan murakkaalar, tezhip sanatının uygulandığı alanlar olarak da sayısız örnekler sunmuştur. Ancak tezhiplerin hangi döneme ait oldukları tahmin edilmektedir. Böylelikle farklı tarihlerde yapılan yüzlerce tezhipli sayfa ilk defa bir arada incelenmiştir. Bu çalışmada, Şeyh Hamdullah murakkaalarına ait makale, kitaplar, dergiler ve tezler araştırılarak, 52 kitap, 122 albüm, 558 kıt'a incelenmiştir. Kütüphaneler ile aylarca süren yazışmalar ve resmi izinler neticesinde alınan yüksek çözünürlüklü görseller sadece bu tezde kullanılmak üzere akademik amaçla alınmıştır. Desenler hakkındaki kompozisyonlar ve tasarımlar kütüphanelerin, kaynak kitapların ve makalelerin bilgileri ışığında renkli çizimleri de yapılarak açıklanmıştır. Eserlerin büyük bir kısmı yurt içinde; Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi, İstanbul Nadir Eserler Kütüphanesi ve Arkeoloji Müzesi, Bursa Müzesi, Ankara Diyanet Yazma Eserler Kurumu, Sakıp Sabancı Müzesi, Sadberk Hanım Müzesi, Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı'ndan alınmıştır. Yurtdışında; Chester Beatty, Walters, Metropolitan, Michigan, British Museum ve Khalili Collection'dan temin edilmiştir. Tez toplamda altı bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler sırasıyla giriş, Şeyh Hamdullah'ın hayatı, murakkaaya genel bakış, Türkiye'de bulunan müze ve kütüphaneler, Türkiye dışında bulunan müze ve kütüphaneler ve sonuçtur. Giriş bölümünde temel olarak tez hakkında bilgi verilmiştir ve tez yazımında kullanılan yöntem anlatılmıştır. İkinci bölümde Şeyh Hamdullah'ın hayatı hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde tezin ana konusu olan murakkaanın tanımı yapılmış, tarihçesi, yapım şekli ve çeşitleri anlatılmıştır. Dördüncü ve beşinci bölümde yukarıda bahsedilen müze ve kütüphanelerde bulunan kıt'alar teker teker incelenmiştir. Her bir kıt'anın görseline yer verilmiş, ardından analizi yapılması gereken tezhipler detaylı bir şekilde çizilmiş ve anlatılmıştır. Altıncı bölümde araştırmanın önemi, amacı tezhip ana sanat dalına katkısı bulgulara yer verilmiştir. Tezde incelenen murakkaa albümlerde, tezhip sanatının benzersiz örnekleri bir araya toplanmıştır. Bugünümüze kadar ulaşan yurtdışı ve yurtiçindeki bu hazinelerimiz bize tezhip sanatının kitap sanatları ile gelişip Şeyh Hamdullah murakkaaları ile de zirveye ulaştığını göstermektedir.
Özet (Çeviri)
Murakkaas, which have an exceptional place in Turkish-Islamic Book Arts, have also presented numerous examples as areas where the art of illumination is applied. However, it is only possible to estimate which period the illuminations belong. Therefore, hundreds of illuminated pages made at different dates/eras were examined together for the first time. In this study, 52 books, 122 albums and 558 kıtas were examined by researching articles, books, magazines and theses belonging to Sheikh Hamdullah Murakkaas. The high-resolution images obtained as a result of months of correspondence with libraries. Official permissions were taken for academic purposes only for use in this thesis. Compositions and designs about the patterns are explained with colored drawings in the light of information from libraries, reference books and articles. Most of the works which are in Turkey retrieved from Topkapı Palace Museum Library, Turkish and Islamic Arts Museum, Suleymaniye Manuscripts Library, Istanbul Rare Works Library and Archeology Museum, Bursa Museum, Ankara Religious Works Institution, Sakıp Sabancı Museum, Sadberk Hanım Museum, Kubbealtı Academy Culture and Art Foundation. The works in abroad are retrieved from Chester Beatty, Walters, Metropolitan, Michigan, British Museum and Khalili Collection. In the murakkaa albums examined in the thesis, unique examples of the art of illumination are gathered together. These domestic and foreign treasures that have survived to the present day show us that the art of illumination developed with book arts and reached its peak with Sheikh Hamdullah Murakkaas.
Benzer Tezler
- Türk matbuatında Kûfi yazı
Kûfic writing in Turkish printing
ERDEM GÖKTEPE
Doktora
Türkçe
2023
El SanatlarıMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH ÖZKAFA
- Hat sanatının teknik ve estetik ölçüleri
Başlık çevirisi yok
HÜSEYİN GÜNDÜZ
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1994
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. ALİ ALPARSLAN
- İnşirahu's-Sadr
Kadıoğlu Şeyh Mehmed ve İnşirahu's-Sadr mesnevisi
VESİLE ALBAYRAK SAK
Doktora
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. AHMET SEVGİ
- Dîwana şêx Şemsedînê Exlatî metin û lêkolîn
Şeyh Şemsedin Ahlati'nin divanı metin ve araştırma
SERDAR YILMAZ
Yüksek Lisans
Kürtçe
2013
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDURRAHMAN ADAK