Geç Osmanlı dönemi kafataslarından cinsiyet tahmini kriterlerinin değerlendirilmesi
Assessment of sex estimation criteria from late Ottoman skulls
- Tez No: 937284
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET SAĞIR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Antropoloji, Anthropology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Antropoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Fizik Antropoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 253
Özet
Cinsiyet tahmini antropolojik çalışmalarda biyolojik profil oluşturmanın önemli bir aşamasıdır. Genetik özelliklerin ve çevresel faktörlerin etkisiyle seksüel dimorfizm örüntüleri coğrafi bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Bu nedenle her popülasyona veya gruba özgü cinsiyet tahmini modelleri geliştirilmektedir. Mevcut çalışmada kafataslarından üç morfolojik yöntemin (görsel yöntem, skorlama yöntemi, görsel skorlama yöntemi) güvenilirliğini analiz etmek, farklı popülasyonlara/yönteme ait denklemleri test etmek ve mastoid process ile occipital bölgeden alınan metrik ölçümlerle cinsiyet ayırt edici fonksiyonlar türetmek hedeflenmiştir. Araştırmanın materyalini 1925 yılında İstanbul Karacaahmet mezarlığından çıkartılan ve cinsiyeti bilinen 192 kafatası (96 erkek, 96 kadın) oluşturmaktadır (142 eğitim ve 50 test örneği). Çalışmada aynı deneyime sahip iki uzman tarafından gözlem içi ve gözlemciler arası uyum analiz edilmiştir. Skorlama yöntemine ait denklemler ve görsel skorlama yönteminde diğer popülasyonlardan türetilen modeller test edildiğinde kötü performans göstermiştir. Bu nedenlerden dolayı, ikili lojistik regresyon analizi aracılığıyla iki yöntem için yeni denklemler türetilmiş, üç morfolojik yöntem için de karar ağaçları kurulmuştur. Mastoid process ve occipital bölgenin metrik ölçümleriyle diskriminant fonksiyon analizi kullanılarak denklemler oluşturulmuştur. Tüm modellerin duyarlılık, özgüllük, pozitif olma olasılığı, negatif olma olasılığı, pozitif ve negatif öngörü değerleri hesaplanmış, çapraz doğrulamaları yapılmıştır. Nuchal crest iki morfolojik yöntem için de cinsiyet ayırt edici denklemlere anlamlı bir etki etmemiştir (p > 0.05) ve tekrar edilebilirlik ve yeniden üretilebilirliği düşük performans göstermiştir. Görsel yöntemde en uygulanabilir kriterin kafatasının genel görünümü, supraorbital margin, superciliary arches ve mastoid process özellikleri olduğu saptanmıştır. Skorlama yöntemi ve görsel skorlama yöntemindeki çok değişkenli denklemler %90'ın üzerinde doğruluğa ulaşmış ve çapraz doğrulanmış 234 sonuçlar %80-96.0 arasında değişmiştir. Görsel yöntem, skorlama yöntemi ve görsel skorlama yöntemine ait karar ağaçları sırasıyla %91.5, %90.8 ve %91.5 oranına cinsiyeti doğru sınıflandırmıştır. Üç morfolojik yöntemde en uygulanabilir ve güvenilir metodun görsel skorlama yöntemi olduğu anlaşılmıştır. Metrik analizlerde mastoid processin, occipital bölgeden daha yüksek oranda seksüel dimorfizme sahip olduğu saptanmıştır. Ancak iki özellik de kabul edilebilir doğruluk oranına ulaşmamıştır (
Özet (Çeviri)
Sexual dimorphism patterns vary across geographic regions due to the influence of genetic characteristics and environmental factors. Therefore, sex estimation models are being developed specifically for each population or group. The aims of the present study were to analyze the reliability of three morphological methods (visual method, scoring method, visual scoring method) from skulls, to test equations for different populations/methods, and to derive sex discrimination functions using metric measurements taken from the mastoid process and occipital region. The study material consists of 192 skulls (96 male, 96 female) with known sexes, excavated from Istanbul's Karacaahmet cemetery in 1925. Intra-observer and inter-observer agreements were analyzed by two experts having the same level of experience. The equations of the scoring method, and models of other populations derived by the visual scoring method performed poorly when tested. Hence, new equations were derived for the two methods through binary logistic regression analysis and decision trees were established for the three morphological methods. Equations were derived using discriminant function analysis with metric measurements of the mastoid process and occipital region. Sensitivity, specificity, probability values, positive and negative predictive values of all models were calculated and cross-validated. Nuchal crest was not significantly affecting the sex discrimination equations (p > 0.05) for both morphological methods and showed the lowest performance in repeatability and reproducibility. In the visual method, the features of size&architecture of skull, supraorbital margin, superciliary arches and mastoid process showed high performance. Multivariate equations in scoring method and visual scoring method showed over 90% accuracy and cross-validated results ranged between 80-96.0%. The decision trees of the visual method, scoring method and visual scoring method classified the sex correctly with a rate of 91.5%, 90.8% and 91.5%, respectively.Among the three morphological methods, the most applicable and reliable method was the visual scoring method. According to the results of metric analyses, the mastoid process showed a higher rate of sexual dimorphism than the occipital region. However, neither showed acceptable accuracy (
Benzer Tezler
- Geç Osmanlı Dönemi İstanbul evlerinin yeni mekânı: Salon
The new space of Late Ottoman Istanbul houses: Salon
DERYA DÜZGÜN TOP
Doktora
Türkçe
2024
MimarlıkSüleyman Demirel ÜniversitesiMimarlık, Planlama ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE GÖKÇEN ÖZKAYA
- Reading Ottoman modernity through illustrated medium: Servet-i Fünun and non-Ottoman built environment images
Osmanlı modernleşmesini tasvirli dergiler üzerinden okumak: Servet-i Fünun ve Osmanlı dışından yapılı çevre görselleri
FERİDUN GÜNDEŞ
Doktora
İngilizce
2025
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LALE ÖZGENEL
- Giresun ili, Tirebolu ilçesi, Gazi Paşa Caddesi üzerinde bulunan geç dönem Osmanlı yapıları
The late Ottoman period buildings located on Gazipaşa Street in Tirebolu district of Giresun province
ÖZGÜL YILDIRIM GÜNEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sanat TarihiOrdu ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ALİ BAYHAN
- Geç Osmanlı- Erken Cumhuriyet Dönemi çok katlı yapılarının yeniden işlevlendirilmesi ve sürdürülebilirlik açısından ele alınması: Türkiye İş Bankası Resim Heykel Müzesi örneği
Reuse and sustainability of multi-storey buildings from the Late Ottoman- Early Republic Period: The example of Türkiye İşbank Paintings and Sculpture Museum
GÜLSÜM SILA ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Mimarlıkİstanbul Aydın ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA SEDES
- Women icon painters of the late Ottoman era and the Meiji era: Artistic legacies from Istanbul and Tokyo
Geç Osmanlı dönemi ve Meiji dönemi kadın ikona sanatçıları: İstanbul ve Tokyo'dan sanatsal miraslar
VİLDAN PAPAKER
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Sanat Tarihiİstanbul Teknik ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MIYUKI AOKI GIRARDELLI