Geri Dön

Ar-Ge projelerinde risk ve performans yönetiminde ödül-ceza modelleri ve hibrit çok kriterli karar verme karşılaştırılması

Comparison of reward-penalty models and hybrid multi-criteria deci̇si̇on maki̇ng i̇n R&D project ri̇sk and performance management

PDF İndir

  1. Tez No: 938348
  2. Yazar: EZGİ GÜL DİNÇER
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. SAFİYE SENCER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Sakarya Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mühendislik Yönetimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Mühendislik Yönetimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 77

Özet

Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) projeleri, modern ekonomilerin yenilik kapasitesini artırmada ve uzun vadeli rekabet avantajı sağlamada kritik bir rol oynar. İlaç, teknoloji, enerji ve imalat gibi sektörlerde temel itici güç olan bu projeler, genellikle önemli yatırım, zaman ve kaynak gerektirir. Ancak Ar-Ge projeleri, sıklıkla belirsizlik ve karmaşıklıkla çevrilidir. Zaman, maliyet, teknik uygunluk ve piyasa koşulları gibi faktörler etrafında şekillenen bu belirsizlikler, gecikmelere, bütçe aşımlarına veya beklenen hedeflere ulaşılamamasına neden olabilir. Geleneksel proje yönetimi yöntemleri, Ar-Ge projelerindeki bu karmaşıklıkları yönetmede genellikle yetersiz kalmaktadır. Yalnızca maliyet ve zaman kısıtlarına odaklanmaları, proje hedeflerine daha geniş bir perspektiften bakmayı ihmal etmelerine neden olur. Bu durum, modern Ar-Ge yönetiminde yenilikçi ve entegre yaklaşımlara olan ihtiyacı ortaya çıkarmıştır. Ödül-ceza modelleri, bu bağlamda önemli bir çözüm olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu modeller, projelerin zamanında ve bütçe dahilinde tamamlanmasını teşvik etmek için finansal ödüller sunarken, performans eksikliklerinde disiplin sağlamak amacıyla cezalar uygular. Bu sayede, kısa vadeli operasyonel hedefler ile uzun vadeli stratejik hedefler uyumlu hale getirilir. Ödül-ceza modelleri, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) teknikleriyle birleştirildiğinde, Ar-Ge projelerinde risk ve performans yönetimi için kapsamlı bir yaklaşım sunabilir. SWARA, MOORA, GRAVITY ve ENTROPY gibi ÇKKV yöntemleri, risk faktörlerinin sistematik bir şekilde önceliklendirilmesine ve ağırlıklandırılmasına olanak tanır. Bu kombinasyon, yalnızca risk yönetimine değil, aynı zamanda proje çıktılarının optimize edilmesine de katkıda bulunur. Monte Carlo simülasyonları, bu çerçevenin önemli bir bileşenidir. Bu yöntem, belirsizliklerin etkisini analiz etmek ve olasılık temelli tahminler sunmak için kullanılmıştır. Özellikle zaman, maliyet ve teknik uygunlukla ilgili riskleri değerlendirmede etkilidir. Bu yaklaşım kullanılarak, proje başarısızlığı riski azaltılır ve daha verimli yönetim süreçleri oluşturulur. Bu entegre yaklaşım, Ar-Ge projelerinin yönetiminde şu avantajları sunar: bütçe ve zaman çizelgesine uyumu iyileştirir, yenilikçi çıktıları maksimize eder ve ekip motivasyonu ile hesap verebilirliği güçlendirir. Tez, Ar-Ge projelerinde hem risk yönetimini hem de performans teşviklerini içeren yenilikçi bir çerçeve önermektedir. Bu metodolojik yaklaşım, teori ve pratiği birleştirerek yöneticilere daha etkili karar verme araçları sunmayı amaçlamaktadır. Önerilen model, sektörel vaka çalışmalarıyla desteklenmiş ve çeşitli örneklerle uygulanabilirliği tartışılmıştır. Ar-Ge projelerinde risk yönetimi ve performans temelli teşvik sistemleri, literatürde önemli bir ilgi alanıdır. Geleneksel yöntemlerin projelerdeki belirsizlik ve karmaşıklığı ele almada başarısız olması, yenilikçi değerlendirme ve yönetim yaklaşımlarına olan talebi artırmıştır. Bu tez, ödül-ceza modellerinin teorik temellerini ve uygulamalarını inceleyerek, Ar-Ge projelerinde risk ve performans yönetimi için kapsamlı bir çerçeve sunmaktadır. Geleneksel yöntemler, Net Bugünkü Değer (NBD) ve İç Verim Oranı (İVO) gibi finansal metrikler üzerinde odaklanırken, performans kilometre taşları ve iş birliği gibi faktörleri genellikle göz ardı eder. Yenilik süreçlerini ölçmek için daha geniş operasyonel metrikler gereklidir. Ödül-ceza modelleri, ekipleri erken tamamlama ve maliyet tasarrufu gibi hedeflere ulaşmaya teşvik ederken, gecikmeler veya yetersiz performans durumunda cezalar uygular. Bu mekanizmalar, ekip motivasyonunu artırır ve hesap verebilirlik ilkelerini güçlendirir. Ar-Ge projeleri, yüksek düzeyde belirsizlikle karakterize edilir. Monte Carlo simülasyonları gibi araçlar, olasılık temelli tahminler sunarak başarısızlık riskini azaltmaya yardımcı olur. Teşvik mekanizmaları, ilaç sektöründe klinik denemeleri hızlandırmak veya otomotiv sektöründe performans hedeflerine ulaşmak için kullanılmıştır. Bu modeller, sektöre özgü ihtiyaçlara uyarlanabilir. SWARA, MOORA, GRAVITY ve ENTROPY gibi ÇKKV teknikleri, risklerin önceliklendirilmesinde ve performans hedeflerinin optimize edilmesinde etkilidir. TOPSIS ve gri sistem teorisi gibi yöntemler de belirsizlik yönetimine yardımcı olur. Teşvik mekanizmalarıyla birleştirildiğinde, bu yaklaşımlar başarıyı artırmaya katkıda bulunur. Örneğin, enerji sektöründe yeniliği teşvik etmek için ödüller kullanılırken, savunma sanayisinde başarısızlık riskini azaltmak için cezalar uygulanmıştır. Yapay Zeka (YZ) ve büyük verinin ÇKKV teknikleriyle entegrasyonu, sektöre özgü modellerin geliştirilmesi ve kültürel etkilerin incelenmesi, literatürde ortaya çıkan yeni konulardır. Bu inceleme, Ar-Ge projelerinde risk yönetimi ve teşvik mekanizmaları üzerine kapsamlı bir literatür çerçevesi sunarak, yenilikçi çözümler için bir yol haritası önermektedir. Bu tez, Ar-Ge projelerinin performansını optimize etmek için ödül-ceza çerçevesine dayalı bir model geliştirmektedir. Model, zaman, maliyet ve teknik başarı gibi performans göstergelerine dayalı olarak projeleri yönetmeyi ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Performans ölçümleri, risk yönetimi ve stratejik hedeflerle uyum gibi temel unsurları içermektedir. Proje değerlendirmesi için üç ana ölçüm alanı belirlenmiştir: zamana dayalı (kilometre taşları, erken tamamlama ve program uyumu), maliyete dayalı (bütçe yönetimi ve maliyet verimliliği) ve teknik performans (yenilik çıktıları, kalite ve teknik başarılar). Ödül-ceza kriterleri, erken teslimat, bütçe tasarrufu ve yenilik hedeflerinin aşılmasını ödüllendirirken, gecikmeler, bütçe aşımları ve teknik başarısızlıklar için cezalar uygular. Monte Carlo simülasyonları, belirsizlikleri modellemek ve risk-ödül dengesini anlamak için kullanılmıştır. Bu yöntem, farklı senaryolardaki olasılık dağılımlarını analiz eder. Bu mekanizmanın uygulanabilirliği, ilaç ve teknoloji sektörlerinden örneklerle gösterilmiş ve klinik araştırma ile ürün geliştirme süreçlerindeki etkinliği kanıtlanmıştır. Teşvikler ve cezaların hesaplanması için matematiksel formüller geliştirilmiştir. Örneğin: Ödül: Ödül = (Hedef Süre - Gerçek Süre) × Zaman Katsayısı Ceza: Ceza = (Gerçek Maliyet - Hedef Maliyet) × Maliyet Katsayısı Bu yöntem, etkili kaynak tahsisi, stratejik hedeflerle uyumlu karar verme ve hesap verebilirlik sağlayarak Ar-Ge projeleri için yenilikçi bir çözüm sunar. Bu tezin temel amacı, ödül-ceza modelleri ve ÇKKV yöntemlerini birleştirerek Ar-Ge projelerinde risk yönetimi ve performans analizini optimize etmektir. Çalışma, Alpplas Ar-Ge merkezinde SWARA, GRAVITY ve ENTROPY gibi ÇKKV yöntemleri kullanılarak risk faktörlerinin belirlenmesi ve önceliklendirilmesi sürecine ilişkin bulgular içermektedir. Risk faktörleri, teknik, finansal ve yönetsel riskler olmak üzere üç ana gruba ayrılmış ve bu faktörler, SWARA, GRAVITY ve ENTROPY yöntemleriyle ağırlıklandırılmıştır. Sonuçlar, teknik risklerin en yüksek paya (%45) sahip olduğunu göstermektedir. Teknolojik belirsizlik ve ekip deneyimi eksikliği gibi faktörler, projelerin başarısını tehdit etmektedir. Finansal riskler %35 ağırlıkla ikinci sırada yer alırken, kaynak yetersizliği ve maliyet sapmaları gibi sorunlar önemli tehditlerdir. Yönetsel riskler %20 ağırlıkla daha düşük bir paya sahip olsa da, liderlik eksiklikleri ve proje yönetimindeki zorluklar başarıyı etkileyebilir. Ödül-ceza modelleri, Ar-Ge projelerinde etkili risk yönetimi için temel bir araçtır. Bu model, başarıları ödüllendirerek ve başarısızlıkları cezalandırarak başarıyı teşvik eden bir mekanizma olarak işlev görür ve ekip motivasyonunu artırır. Proje yöneticileri, riskleri etkili bir şekilde yönetmek için ek önlemler alabilirken, bu model başarı için motive edici bir mekanizma görevi görür. Bu tezin bulguları, Ar-Ge projelerinde risk yönetimi ve performans optimizasyonu için değerli stratejik araçlar sunmaktadır. Gelecekteki araştırmalar, bu modellerin etkinliğini farklı sektörler ve projeler üzerinde daha kapsamlı analizler yaparak değerlendirebilir. Ayrıca, gelecekteki değişkenler ışığında risklerin değerlendirilmesi, projelerin sürdürülebilirliğini artırabilir. Sonuç olarak, Ar-Ge projelerinde risk yönetimi ve performans optimizasyonu, proje başarısını artıran kritik faktörlerdir. Ödül-ceza modelleri ve ÇKKV yöntemlerinin entegrasyonu, proje yöneticilerine güçlü karar verme araçları sunarak başarı oranlarını artırır. SWARA, GRAVITY ve ENTROPY gibi ağırlık yöntemlerinin kullanımı ile risklerin birbirlerine olan ağırlık ilişkileri belirlenerek risk önem derecesini belirleyen ağırlık faktörleri hesaplanmıştır. Bu yöntemlerin sürekli geliştirilmesi, Ar-Ge projelerinin gelecekteki başarısında belirleyici bir rol oynayacaktır.

Özet (Çeviri)

Research and Development (R&D) projects play a critical role in enhancing the innovation capacity of modern economies and securing long-term competitive advantages. As fundamental drivers in sectors such as pharmaceuticals, technology, energy, and manufacturing, these projects often require substantial investment, time, and resources. However, R&D projects are frequently surrounded by uncertainty and complexity. Uncertainties revolving around factors such as time, cost, technical suitability, and market conditions can lead to delays, budget overruns, or failure to achieve expected goals. Traditional project management methods are often insufficient in managing these complexities in R&D projects. Their focus on only cost and time constraints typically results in neglecting a broader perspective on project goals. This has led to the need for innovative and integrated approaches in modern R&D management. Reward-penalty models emerge as an important solution in this context. These models offer financial rewards to encourage projects to be completed on time and within budget while imposing penalties to enforce discipline in cases of performance deficiencies. In this way, short-term operational goals are aligned with long-term strategic objectives. Reward-penalty models, when combined with Multi-Criteria Decision Making (MCDM) techniques, can provide a comprehensive approach to risk and performance management in R&D projects. MCDM methods such as SWARA, MOORA, GRAVITY, and ENTROPY allow for systematic prioritization and weighting of risk factors. This combination contributes not only to risk management but also helps optimize project outcomes. Monte Carlo simulations are an important component of this framework. This method, used to analyze the impact of uncertainties and provide probability-based forecasts, is particularly effective in assessing risks related to time, cost, and technical suitability. By using this approach, the risk of project failure is reduced, and more efficient management processes are established. This integrated approach offers the following advantages in managing R&D projects: it improves compliance with budget and timelines, maximizes innovative outputs, and strengthens team motivation and accountability. The thesis proposes an innovative framework that includes both risk management and performance incentives in R&D projects. This methodological approach aims to provide managers with more effective decision-making tools by combining theory and practice. The proposed model is supported by sectoral case studies, and its applicability is discussed with various examples. Risk management and performance-based incentive systems in R&D projects are a significant area of interest in the literature. The failure of traditional methods to address uncertainty and complexity in projects has created a demand for innovative evaluation and management approaches. This thesis examines the theoretical foundations and applications of reward-penalty models, providing a comprehensive framework for risk and performance management in R&D projects. While traditional methods focus on financial metrics such as Net Present Value (NPV) and Internal Rate of Return (IRR), they often overlook factors like performance milestones and collaboration. Broader operational metrics are required to measure innovation processes. Reward-penalty models encourage teams to meet objectives such as early completion and cost savings, while imposing penalties for delays or underperformance. These mechanisms enhance team motivation and reinforce the principles of accountability. R&D projects are characterized by high levels of uncertainty. Tools like Monte Carlo simulations help reduce the risk of failure by offering probability-based forecasts. Incentive mechanisms have been used in sectors such as pharmaceuticals to accelerate clinical trials or in the automotive industry to meet performance targets. These models can be adapted to sector-specific needs. MCDM techniques such as SWARA, MOORA, GRAVITY, and ENTROPY are effective in prioritizing risks and optimizing performance goals. Methods like TOPSIS and grey system theory also assist in uncertainty management. When combined with incentive mechanisms, these approaches contribute to increased success. For example, in the energy sector, rewards have been used to encourage innovation, while in the defense industry, penalties have been applied to reduce the risk of failure. The integration of Artificial Intelligence (AI) and big data with MCDM techniques, the development of sector-specific models, and the exploration of cultural impacts are emerging topics in the literature. This review provides a comprehensive literature framework on risk management and incentive mechanisms in R&D projects, proposing a roadmap for innovative solutions. This thesis develops a reward-penalty framework-based model to optimize the performance of R&D projects. The model aims to manage and assess projects based on performance indicators such as time, cost, and technical success. It includes key elements such as performance measurements, risk management, and alignment with strategic goals. Three main measurement areas have been identified for project evaluation: time-based (milestones, early completion, and schedule compliance), cost-based (budget management and cost efficiency), and technical performance (innovation outputs, quality, and technical achievements). Reward-penalty criteria reward early delivery, budget savings, and exceeding innovation targets, while penalties are imposed for delays, budget overruns, and technical failures. Monte Carlo simulations have been used to model uncertainties and understand the risk-reward balance. This method analyzes probability distributions in different scenarios. The applicability of this mechanism has been demonstrated through examples from the pharmaceutical and technology sectors, proving its effectiveness in clinical research and product development processes. Mathematical formulas have been developed for calculating incentives and penalties. For example: • Reward: Reward = (Target Time - Actual Time) × Time Coefficient • Penalty: Penalty = (Actual Cost - Target Cost) × Cost Coefficient This method provides an innovative solution for R&D projects by supporting effective resource allocation, decision-making aligned with strategic goals, and accountability. The primary goal of this thesis is to combine reward-penalty models and MCDM methods to optimize risk management and performance analysis in R&D projects. The study includes findings from the risk factor identification and prioritization process using MCDM methods such as SWARA (Stepwise Weight Assessment Ratio Analysis), GRAVITY, and ENTROPY at the Alpplas R&D center. Risk factors in R&D projects have been identified and categorized into three main groups: technical, financial, and managerial risks. These factors have been prioritized and weighted using the SWARA, GRAVITY, and ENTROPY methods. The results show that technical risks account for the highest share, with a weight of 45%. Factors such as technological uncertainty and lack of team experience threaten the success of projects. Financial risks rank second with a 35% weight, with issues such as resource shortages and cost deviations being significant threats. Managerial risks hold a lower weight of 20%, but factors such as leadership deficiencies and challenges in project management can still affect success. Reward-penalty models are an essential tool for effective risk management in R&D projects. This model functions as a mechanism that promotes success by rewarding achievements and penalizing failures, boosting team motivation. Project managers can take extra precautions to manage risks effectively, while this model serves as a motivating mechanism for success. The findings of this thesis provide valuable strategic tools for risk management and performance optimization in R&D projects. Future research could evaluate the effectiveness of these models by conducting more comprehensive analyses across different sectors and projects. Additionally, evaluating risks in light of future variables could enhance the sustainability of projects. In conclusion, risk management and performance optimization in R&D projects are critical factors that increase project success. The integration of reward-penalty models and MCDM methods offers project managers powerful decision-making tools, thereby increasing success rates. The use of methods such as SWARA, GRAVITY, and ENTROPY provides an effective approach to determining the significance of risks. The continuous development of these methods will play a decisive role in the future success of R&D projects.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    876885

    İnşaat projelerinde geoteknik risklerin yönetiminde teknolojik araçların kullanımı

    The use of tecnological tools in the management of geotechnical risks in the construction projects

    İDİL ÇALIK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    İnşaat MühendisliğiYıldız Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEHMET ŞÜKRÜ ÖZÇOBAN

    PROF. DR. ASLI PELİN GÜRGÜN

  2. Tez No

    496460

    Bilgi transfer rotalarının ürün tasarım performansına etkisi

    The effect of knowledge transfer routes on product design performance

    OKŞAN İMAMOĞLU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesi

    İşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SITKI GÖZLÜ

    PROF. DR. MEHMET BÜLENT DURMUŞOĞLU

  3. Tez No

    887633

    Çok amaçlı kaynak kısıtlı çoklu proje çizelgeleme problemi ve bir traktör firmasında uygulama

    Multi-objective resource constrained multiple project scheduling problem and its application in a tractor company

    CEMRE NUR DİNÇKURT BİÇER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÖZGÜR KABAK

  4. Tez No

    650931

    Proje yaşam döngüsü parametreleri ile proje performanslarının ölçülmesine yönelik yazılım sisteminin geliştirilmesi

    Developing a software for measuring project performances with project life cycle parameters

    ÖZGÜR GÜN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Endüstri ve Endüstri MühendisliğiKocaeli Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ PINAR YILDIZ KUMRU

  5. Tez No

    128523

    Risk management and post project valuation processes for research and development projects

    AR-GE projelerinde risk yönetimi ve proje sonrası değerlendirme süreçleri

    SEMA NUR ALTUĞ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2002

    Endüstri ve Endüstri MühendisliğiSabancı Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. GÜNDÜZ ULUSOY

Geri Dön