A strategic evaluation of BIM-driven information management in the Turkish AEC industry
Türk inşaat endüstrisinde BIM odakli enformasyon yönetiminin stratejik değerlendirmesi
- Tez No: 938492
- Danışmanlar: PROF. DR. OZAN ÖNDER ÖZENER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilişim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarımda Bilişim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Gelişen teknolojiler ve sayısallaşan iş düzenleri inşaat endüstrisi içindeki gelenekselleşmiş iş akışlarını doğrudan etkilemektedir. Bu teknolojilerin yaygınlaşmasıyla birlikte, tasarım, yapım ve işletme süreçlerinde enformasyon odaklı proje yönetimi kritik bir rol oynamaktadır. Bu bağlamda, Yapı Enformasyon Modellemesi (BIM) yalnızca teknik bir araç değil, aynı zamanda disiplinler arası iş birliğini teşvik eden bir yaklaşım olarak öne çıkmaktadır. BIM, inşaat projelerinde tasarım ve yapım süreçlerini optimize etmek için kapsamlı ve entegre bir enformasyon modeli sunar. Ancak, bu modelin etkin bir şekilde uygulanabilmesi, paydaşlar arasında güçlü bir iş birliği ve standartlara dayalı bir yönetim çerçevesi gerektirir. Birleşik Krallık'a ait BIM standartlarının ülke sınırlarının dışında da inşaat endüstrisi tarafından yaygın kullanımı ISO tarafından uluslararası BIM standartlarının geliştirilmesine öncülük ederek literatüre önemli bir referans olmuştur. Türkiye'deki kamu girişimleri de özellikle kent içi raylı sistem ve ulaştırma projeleri için teknik şartnameleri sözleşmelere dahil ederek BIM farkındalığını teşvik etmiştir. Türkiye'deki inşaat projelerinde BIM odaklı tasarım ihtiyaçları arttıkça yapının proje ve varlık enformasyon modelleri arasındaki ilişkilerini kurma ve sürdürülebilir bir şekilde yönetme becerileri de önem kazanmaktadır. Uluslararası ölçekte sürekli gelişen ve değişen teknoloji karşısında ISO 19650 standardının bir ajan olarak kullanılması, yerel ihtiyaçların küresel çözümlerle eşgüdümlü bir çerçevede değerlendirilmesine olanak sağlamaktadır. Bu tez çalışması, ISO 19650-2 standardında yer alan varlık teslim süreçlerinde enformasyon yönetim faaliyetlerini temel alan bir yaklaşımla, Türk inşaat endüstrisinde BIM uygulamalarına ilişkin mevcut durumu değerlendirerek ortaya çıkan zorlukları, fırsatları ve stratejik yaklaşımları belirlemeyi amaçlamaktadır. Diğer bir deyişle, inşaat endüstrisindeki enformasyon yönetimi süreçlerinin nasıl daha etkin ve standart hale getirilebileceği ve sektörün sayısal dönüşümde nasıl bir yol izleyebileceği sorularına BIM odaklı bir bakış açısıyla yanıtlar aranmıştır. Tez beş bölüme ayrılmıştır. İlk bölümde problemler, kapsam, araştırma hedefleri ve metodolojik çerçeve açıklanmaktadır. İkinci bölümde, BIM standartları, ISO 19650 ve BIM odaklı enformasyon yönetimi hakkındaki literatür gözden geçirilmiş ve bilgi boşlukları tespit edilmiştir. Literatür araştırması sektördeki dönüşümün yalnızca teknolojik bir ilerleme olmadığını, aynı zamanda bir kültürel değişim gerektirdiğini de ortaya koymaktadır. Üçüncü bölüm, nitel araştırma teknikleri, veri toplama, kodlama stratejileri, araçları ve çerçeve analiz süreçlerini içeren metodolojiyi anlatmaktadır. Araştırma kapsamında, BIM odaklı projelerin Türk inşaat sektöründeki mevcut uygulama alanları, sektördeki paydaşların enformasyon yönetimi konusundaki algıları ve ihtiyaçları incelenmiştir. Dördüncü bölüm, kavramsal çerçeve analizinin sonuçlarını yansıtan temalar ve frekanslara göre kategorize edilmiş kapsamlı sonuçları ve bulguları sunmaktadır. Beşinci bölüm, her bir tematik alan için keşfedilen bulguları kanıta dayalı argümanlarla tartışarak kavramsal bir uygulama çerçevesi ve enformasyon yönetimi görevlendirme matrisi sunmaktadır. Son bölüm, tezin Türk inşaat endüstrisine katkılarını değerlendirmekte, potansiyel çıkarımları tartışmaktadır. ISO 19650 uyumlu BIM odaklı enformasyon yönetimi için içgörüler ve uygulanabilir öneriler sunmakta ve gelecekteki araştırma olasılıklarını incelemektedir. Araştırmanın metodolojisi nitel bir tasarıma dayanmaktadır. Çalışma kapsamında, farklı mesleki disiplinlerden gelen sektör temsilcileriyle yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar, sektörü geniş bir perspektifle yansıtacak şekilde seçilmiş ve görüşmelerden elde edilen veriler MAXQDA yazılımında analiz edilmiştir. Kodlama sürecinde kavramsal çerçeve analizi yöntemi benimsenmiştir. İlk aşamada tümdengelim yöntemi kapsamında görüşmelerden elde edilen deşifreler ISO 19650-2 standardı bağlamında belirlenen kodlarla etiketlenmiştir. Daha sonra tümevarım yöntemiyle yeni temalar ve enformasyon yönetim görevlerine yönelik öneriler geliştirilmiştir. Kodlama süreci, sektörün enformasyon yönetiminde karşılaştığı itici güçleri, zorlukları ve teşvik edici unsurları detaylı bir şekilde ortaya koymuştur. Ayrıca, görüşmelerin doygunluğunu test etmek amacıyla iki aşamalı bir analiz yapılmış ve sonuçlar arasında tutarlılık sağlanmıştır. Çalışma sonuçlarını analiz etmek, temaları ve görevleri belirlemek için tümevarım yöntemiyle elde edilen kodlamalar sonucunda 7 tema altında 293 anlamlı kod frekansı belirlenmiştir. Temalar altında, ayrıca 44 enformasyon yönetim görevine ortaya çıkmıştır. Görevler, frekans ağırlıklarına göre gruplandırılarak bu katmanlar arasındaki ilişkiler ortaya çıkarılmıştır. Çalışmada ayrıca ilgili temalar ve ISO 19650-2 enformasyon yönetimi aşamalarıyla ilişkili faaliyetler belirlenerek etkili uygulama stratejilerinin formüle edilmesine yönelik içgörüler sağlanmıştır. Elde edilen sonuçlar, standarttaki aşamalar arasındaki anlamsal ilişkileri kavramak ve temaları belirlemek için bir temel sağlamaktadır. Araştırmanın bulguları, BIM odaklı enformasyon yönetimi süreçlerinde mevcut eksiklikleri ve iyileştirme alanlarını ön plana çıkarmaktadır. ISO 19650-2 standardının yerel bağlamda uygulanabilirliği açısından, standartta tanımlanan enformasyon yönetimi rollerinin ve sorumluluklarının netleştirilmesi gerektiği ortaya çıkmıştır. Özellikle, projelerde enformasyon alışveriş gereksinimlerinin (EIR) belirlenmesi ve ortak veri ortamlarının (CDE) etkin bir şekilde yönetilmesi kritik öneme sahiptir. Çalışmanın önemli bir sonucu, inşaat projelerinde enformasyon yönetiminin sürekliliğini sağlamak için işverenlerin liderlik rolü üstlenmesi gerektiğini göstermektedir. Ayrıca, sektördeki paydaşların enformasyon yönetimi konusunda eğitim alması ve bu konuda farkındalık oluşturulması gerekliliği de vurgulanmıştır. Bulgular, sektörün sayısal dönüşüm sürecinde karşılaştığı temel zorlukları ve bu zorlukların aşılması için gereken stratejik yaklaşımları özetlemektedir. Özellikle, endüstrinin enformasyon yönetimi süreçlerini iyileştirmek için öğrenilen derslere dayalı olarak sürekli gelişimi benimsemesi gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca, inşaat sektöründe üretkenliği ve verimliliği artırmak için BIM odaklı enformasyon yönetim prosedürlerinin etkin bir şekilde uygulanması gerekmektedir. Bu bağlamda, araştırmada, sektörün ISO 19650-2 standardına uyum sağlaması için bir kavramsal uygulama haritası ve enformasyon yönetimi görevlendirme matrisi önerilmiştir. ISO 19650-2 için uygulama haritası, standart kullanımı için enformasyon yönetimi aşamalarını, temalarını ve faaliyetlerini ana hatlarıyla belirtir. Önerilen harita, enformasyon yönetimi süreçlerinin karmaşıklığını ve çok boyutlu stratejik yaklaşımlara duyulan ihtiyacı vurgulamaktadır. Harita, ISO 19650 uyumlu projeler için farklı kavramsal seviyeleri tanımlamakta ve enformasyon tanımlama, yönetimini planlama, üretim süreçlerinde iş birliği prosedürlerini belirleme ve kontrol süreçlerinde düzenleme ve onay için görev tanımlarının mantıksal temalar çerçevesinde sunmaktadır. Diğer taraftan, enformasyon yönetimi görevlendirme matrisi, projedeki paydaş organizasyonların hizmet kapsamını tanımlamak ve BIM odaklı enformasyon yönetimi sağlamak açısından önemli bir konuma sahiptir. Matris ile önerilen yaklaşım, işveren, ana yüklenici ve alt yüklenici gibi sözleşme taraflarına görevler atayarak proje ve taşınmaz varlığın enformasyon odaklı yönetim stratejileriyle uyumu sağlar. BIM odaklı enformasyon yönetimi süreçlerini daha etkin bir şekilde yönetilmesi için bu araçların sektör profesyonellerine rehberlik etmesi hedeflenmiştir. Sonuç olarak, bu tez, Türk inşaat sektöründe BIM odaklı enformasyon yönetimi süreçlerinin iyileştirilmesine yönelik stratejik içgörüler ve kanıta dayalı öneriler sunmaktadır. Araştırmanın bulguları, inşaat endüstrisinin kültürel ve teknolojik değişimi engelleyen muhafazakâr yapısını vurgulamaktadır. Bununla birlikte endüstride kapsamlı bir dönüşümün gerekliliğini vurgulamakta ve sayısal teknolojilerin entegrasyonu ile iş birliğine dayalı enformasyon yönetimi süreçlerinin önemini bir kez daha gözler önüne sermektedir. Bulgular ayrıca Türkiye'deki BIM kapasitesine sahip firmaların enformasyon gereksinimleri, yönetim ihtiyaçları ve teknik ve organizasyonel yetenekler konusunda yeterli farkındalığa ve hazırlığa sahip olduğunu göstermektedir. Yerel koşullar üzerine analiz edilen bu çalışma hem Türkiye'de hem de standartlaşma yönündeki diğer ülkelerde yer alan inşaat sektörü paydaşları için enformasyon yönetimi stratejilerinin geliştirilmesi için bir referans kaynağı olmayı hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
This research study presents an in-depth evaluation of BIM-driven information management processes between project stakeholders in the context of the ISO 19650-2 standard. The study aimed to understand and evaluate the existing mechanisms and the recommended activities and tasks of collaborative project information management, particularly as the Turkish AEC organizations are currently implementing the ISO 19650-2 standard for information management tasks and procedures. The study employed a qualitative research design using a theoretical framework based on the derived concepts and information management stages from the ISO 19650 standard, part 2. Semi-structured interviews were conducted with purposefully selected industry representatives. The responses were transcribed, and framework analyses were made with MAXQDA through conceptual coding to identify current drivers, challenges, and incentives for BIM-driven information management. To validate the research framework, interviews were grouped into two sets. The first 12 participants were initially analyzed, and their results were compared with the second-turn analysis of the remaining 3 participants for saturation check. The frequencies of common themes, required tasks, and semantic relationships were reported systematically and interpreted to provide a conceptual implementation map, information management assignment matrix, practical insights, and actionable recommendations. Results from the qualitative framework analysis and the participant responses encompass strategies for establishing new tasks, protocols, and procedures to uphold business value by aligning information production standards with evolving project requirements, providing detailed and responsive EIRs for stakeholders, early use of CDEs, standard compliant production methods, clarity of roles and responsibilities, organizational improvements, increased capacity and capabilities, production quality and planning aligned with MIDPs, and leveraging lessons learned for enhanced information management processes. The study provides evidence-based arguments and strategic insights for BIM-driven information management processes, specifically focusing on the current implementation compatibility with the ISO 19650-2 standard. Findings and discussions highlight the necessity of industry-wide transformations, reengineered activities/tasks, and compliant information flows. These are crucial for adopting ISO 19650-2 effectively and improving information management efficiency in the AEC practice through standardized BIM tasks and procedures.
Benzer Tezler
- Smart sustainable building-city integration evaluation model (SSB-CIEM)
Akıllı sürdürülebilir bina-şehir bütünleşmesi değerlendirme modeli (ASB-ŞBDM)
FATMA HANDAN SARIGÜL
Doktora
İngilizce
2025
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSNÜ MURAT GÜNAYDIN
- Yapı teknolojisi eğitiminde parametrik YBM destekli pedagojik yöntemlerin değerlendirilmesi
Evaluation of parametric BIM-enabled pedagogical methods in construction technology education
MEHMET ÜMİT METERELLİYOZ
Doktora
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OZAN ÖNDER ÖZENER
- An algorithm aided design approach for using daylight in early phases of architectural design
Mimari tasarımın erken evrelerinde gün ışığını kullanan algoritma destekli bir tasarım yaklaşımı
MAHMUT CAN KOÇAK
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMA ALAÇAM
- İnşaat firmaları için kaynak tabanlı bir değerlendirme ve stratejik bir kaynak olarak BIM
A resource based evaluation for construction firms and BIM as a strategic resource
ÖZLEM GEYLANİ
Doktora
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ATİLLA DİKBAŞ
- Türk tasarım ve inşaat sektöründe inovasyon tabanlı yaklaşımların değerlendirilmesi
Evaluation of innovation-based approaches in the Turkish design and construction sector
GÖZDE TEMİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. OZAN ÖNDER ÖZENER