Geri Dön

Birinci basamak sağlık çalışanlarının yaşlı ihmal ve istismarıyla ilgili bilgi, tutum ve davranışları

Knowledge, attitudes, and practices of primary healthcare workers regarding elder abuse and neglect

PDF İndir

  1. Tez No: 939085
  2. Yazar: ELİF NUR DUMAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. İREM AKOVA
  4. Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
  5. Konular: Halk Sağlığı, Public Health
  6. Anahtar Kelimeler: Yaşlı ihmali, Yaşlı istismarı, Birinci basamak sağlık hizmeti, Sağlık Personeli, Elder Neglect, Elder Abuse, Primary health care, Health personnel
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
  10. Enstitü: Tıp Fakültesi
  11. Ana Bilim Dalı: Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 115

Özet

Bu araştırma Sivas il merkezinde görev yapan birinci basamak sağlık çalışanlarının yaşlı ihmal ve istismarıyla (Yİİ) ilgili bilgi, tutum ve davranışlarını incelemek amacıyla yapıldı. Çalışma, il merkezindeki 29 aile sağlığı merkezinde (ASM) çalışan 228 hekim ve diğer sağlık personeliyle 15.03.2024-15.01.2025 tarihleri arasında yürütüldü. Çalışma verilerini elde etmek için dört bölüm ve toplam 40 sorudan oluşan anket formu kullanıldı. Anket formu, literatür taranarak araştırmacılar tarafından oluşturuldu. Verilerin değerlendirilmesinde aritmetik ortalama, standart sapma, frekans ve yüzde gibi tanımlayıcı ölçütler ve sayımla elde edilmiş verilerin analizinde Ki- kare ve Fisher Exact testi kullanıldı. Yanılma düzeyi 0,05 olarak alındı. Katılımcıların yaş ortalamaları 39,9 ± 9,6 yıldı, %68'i kadın, %83,8'i evli, %45,6'sı hekimdi ve %68,4'ünün meslekte geçirdiği süre 10 yıldan fazlaydı. Çalışmaya katılan sağlık çalışanlarının %58,3'ü son 12 ay içinde Yİİ ile ilgili herhangi bir bulgu fark etmediğini, %75,9'u Yİİ hakkında herhangi bir eğitim almadığını ancak %79,4'ü bu konuda eğitimin gerekli olduğunu düşündüğünü belirtti. Katılımcıların %87,3'ü Yİİ kavramı hakkında bilgi sahibiydi ancak %75,0'ı Yİİ ile ilgili güncel bilgileri takip etmiyordu. Sağlık çalışanlarının bildikleri Yİİ türleri sırasıyla; psikolojik istismar (%71,9), fiziksel istismar (%69,7), ekonomik istismar (%68,0), ihmal (%67,5), cinsel istismar (%38,5) şeklindeydi. Katılımcıların %84,6'sının Yİİ tarama testiyle ilgili bilgisi veya fikri yoktu, %63,2'si Yİİ vakalarını bildirmede yasal zorunluluklarının olduğunu düşündü ancak %88,6'sı Yİİ hakkındaki yasal düzenlemelere ilişkin bilgi sahibi değildi. En çok düşünülen Yİİ risk faktörü %92,7 ile“yalnız yaşama”, en az düşünülen risk faktörü ise %34,2 ile“ekonomik düzeyin yüksek olması”idi. Katılımcılar Yİİ vakalarını tespit etmede (%75,0) ve bildirmede (%78,5) kendilerini yeterli hissetmemekteydi. Sağlık çalışanlarının Yİİ ile ilgili gördükleri en şüpheli durum %85,1 ile“benzer yaralanmalar için sık sık sağlık kuruluşuna gelme”, en az şüpheli gördükleri durum ise %54,4 ile“tıbbi yardımların olmaması ya da düzenli kullanılmaması”idi. Katılımcıların %90,4'ünün Yaşlı İstismar Şüphe İndeksi'ni (EASI) kullanmadıkları tespit edildi. Çalıştığı ASM'ye başvuran günlük hasta sayısı (p = 0,010) ve günlük 65 yaş ve üzeri hasta sayısı (p = 0,032) az olanların Yİİ'yi fark etme durumları daha düşüktü. Mesleki deneyimi 10 yıldan fazla olanlar geriatrik yaş grubu için Yİİ'nin önemli bir problem olduğunu (p=0,028) ve Yİİ vakalarını bildirmede yasal zorunlulukları olduğunu (p=0,027) daha fazla düşünmekteydi ve Yİİ tarama testi hakkında daha fazla bilgi sahibiydi (p=0,003). 40 yaş üstü sağlık çalışanları kentsel bölgelerde Yİİ vakalarının daha fazla olduğunu (0,005) ve Yİİ vakalarını bildirmede yasal zorunlulukları olduğunu (p=0,043) daha fazla bildirdi. ASM'ye başvuran günlük hasta sayısı fazla olan sağlık çalışanları Yİİ tespit etmede kendini daha fazla yeterli görmekteydi (p=0,049). Sonuç olarak, çalışmamıza katılan sağlık çalışanlarının Yİİ ile ilgili tarama, tespit ve bildirim konularında bilgi düzeylerinin ve farkındalıklarının düşük olduğu gözlendi. Mesleki deneyimi daha fazla olan ve günlük hasta sayısı daha fazla olan sağlık çalışanlarının ise Yİİ bilgi ve farkındalığının daha yüksek olduğu saptandı. Yaşlı nüfusun artması ve sağlık sorunlarını tespit edip çözüm üreten ve insanların en çok takip ve taramalarının yapıldığı birinci basamak sağlık kurumlarında bu konuya ayrıca önem verilmesi gerektiği düşünülmektedir. Bu yüzden mesleğe yeni başlamış aile hekimi (AH) ve aile sağlığı çalışanları (ASÇ) başta olmak üzere sağlık çalışanlarının Yİİ bilgi ve farkındalık düzeylerini artırmak için hizmet içi eğitimlerin düzenlenmesi ve konuyla ilgili güncel bilgilendirmelerin belli aralıklarla devamlı bir şekilde yapılması önerilir. ASM'lerde, Yİİ'ye yönelik tarama ve değerlendirme formlarının düzenli bir şekilde uygulanması sağlanabilir.

Özet (Çeviri)

This study was conducted to examine the knowledge, attitudes, and behaviors of primary healthcare workers working in the central district of Sivas province regarding elder abuse and neglect (EAN). The study was carried out between March 15, 2024, and January 15, 2025, with 228 physicians and other healthcare personnel working in 29 family health centers (FHCs) in the city center. A questionnaire consisting of four sections and a total of 40 questions, prepared by the researchers based on a literature review, was used to collect the data. Descriptive statistics such as arithmetic mean, standard deviation, frequency, and percentage were used for data analysis, and the Chi-square and Fisher's Exact tests were used for the analysis of categorical data. The significance level was set at 0.05. The average age of participants was 39.9 ± 9.6 years; 68% were female, 83.8% were married, 45.6% were physicians, and 68.4% had more than 10 years of professional experience. Among the participants, 58.3% stated that they had not detected any signs of EAN in the past 12 months, 75.9% had not received any training on EAN, but 79.4% believed that training on this issue was necessary. While 87.3% of the participants were aware of the concept of EAN, 75.0% did not follow current information on the topic. The most commonly known types of EAN among healthcare workers were psychological abuse (71.9%), physical abuse (69.7%), economic abuse (68.0%), neglect (67.5%), and sexual abuse (38.5%), respectively. A large portion of participants (84.6%) had no knowledge or opinion about EAN screening tests, 63.2% believed there was a legal obligation to report EAN cases, but 88.6% were unaware of the relevant legal regulations. The most commonly perceived risk factor for EAN was“living alone”(92.7%), while the least perceived was“high economic status”(34.2%). Participants felt inadequate in detecting (75.0%) and reporting (78.5%) EAN cases. The most suspicious indicator of EAN observed by healthcare workers was“frequent visits to health institutions for similar injuries”(85.1%), while the least suspicious indicator was“lack of or irregular use of medical aids”(54.4%). It was found that 90.4% of the participants did not use the Elder Abuse Suspicion Index (EASI). Healthcare workers in FHCs with lower daily patient numbers (p = 0.010) and fewer elderly patients aged 65 and over (p = 0.032) were less likely to detect EAN. Those with more than 10 years of professional experience were more likely to consider EAN as a significant issue for the geriatric population (p = 0.028), to believe there was a legal obligation to report EAN cases (p = 0.027), and to be more knowledgeable about EAN screening tests (p = 0.003). Healthcare workers aged over 40 were more likely to report that EAN cases were more common in urban areas (p = 0.005) and that there was a legal obligation to report such cases (p = 0.043). Workers with higher daily patient numbers felt more competent in detecting EAN (p = 0.049). In conclusion, the study revealed that healthcare workers participating in this research had low levels of knowledge and awareness regarding the screening, detection, and reporting of EAN. However, those with greater professional experience and higher daily patient numbers were found to have higher levels of knowledge and awareness. Given the increasing elderly population and the role of primary healthcare institutions in identifying and addressing health issues, greater emphasis should be placed on this subject in these settings. Therefore, it is recommended that in-service training programs and regular updates be provided to improve the knowledge and awareness levels of healthcare workers—especially newly appointed family physicians (FPs) and family health staff (FHS)—regarding EAN. Regular implementation of screening and assessment forms for EAN in FHCs may also be ensured. In addition, consistent implementation of screening and evaluation forms for EAN in family health centers is advised.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    538537

    Muğla'da birinci basamakta çalışan yaşlı sağlık çalışanlarının çalışma yaşamı, yaşam kalitesi ve sağlık sorunları yönünden yaşlı olmayan çalışanlarla karşılaştırılması

    Comparison of older primary health care workers with non-older workers in terms of working life, quality of life and health problems in mugla

    VOLKAN AKKAYA

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Halk SağlığıMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

    Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. METİN PIÇAKÇIEFE

    PROF. DR. MUSTAFA NECMİ İLHAN

  2. Tez No

    852813

    Kronik hastalık bakımını değerlendirme anketi hizmet sunucu (KBDhs) sürümünün (assessment of chronic illness care-acic) Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği

    Validity and reliability of the Turkish version of the assessment of chronic illness care (acic)

    YUNUS ÖZKAYA

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Halk SağlığıManisa Celal Bayar Üniversitesi

    Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERHAN ESER

  3. Tez No

    507237

    Birinci basamak sağlık hizmeti veren kurumlarda çalışan sağlık personelinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının belirlenmesi

    Determination of the attitudes of the health staff working for the institutions providing primary healthcare towards elderly discrimination

    FUNDA TUNCER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    HemşirelikErciyes Üniversitesi

    Hemşirelik Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. EVRİM BAYRAKTAR

    YRD. DOÇ. DR. ZELİHA KAYA ERTEN

  4. Tez No

    757482

    İzmir'de aile sağlığı merkezi çalışanlarının yaşlılara karşı tutumları

    Attitudes of family physicians and other health care givers who work at primary care units in Izmir towards elderly

    NUR ŞEHNAZ HATİPOĞLU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Sağlık EğitimiAydın Adnan Menderes Üniversitesi

    Yaşlı Sağlığı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EMEL CEYLAN

  5. Tez No

    351466

    Yaşlılarda ilaç kullanımı ile ilgili tutum ve davranışlar

    Attitudes and behaviors related to drug use in elderly

    BETÜL BOZKURT BULAKÇI

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Aile Hekimliğiİstanbul Üniversitesi

    Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYŞE PALANDUZ

Geri Dön