Popüler yönetim söylemlerinin Türkiye'deki yayılım dinamikleri ve performans etkileri
Dissemination dynamics and performance impacts of popular management discourses in Turkey
- Tez No: 939201
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ERÇEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Yönetim Bilişim Sistemleri, İşletme, Industrial and Industrial Engineering, Management Information Systems, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İşletme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 209
Özet
Bu çalışmanın temel amacı Yalın Üretim, Altı Sigma, Geleneksel Proje Yönetimi, İş Analizi, Çevik Proje Yönetimi ve DevOps yönetim tekniklerinin, yönetim modaları kuramı çerçevesinde aktör gruplarını, söylemlerini, yayılım dinamiklerini ve uygulayıcı firmalar üzerinde yaratmış oldukları değerin örgütsel performansa etkisini Türkiye bağlamında açıklamaktır. Yönetim modaları, 1990'lı yılların başından itibaren günümüze, araştırmacılar tarafından bir hayli ilgi çeken kuramlardan birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu dönem, mevcut yönetim tekniklerinde bazı değişikliklerin meydana geldiği, yeni yönetim tekniklerinin ortaya çıktığı, üst düzey yöneticilerin örgütsel performansı arttırmak için yönetim tekniklerini kullandıkları ve uygulamada başarısız olunan tekniklerinin örgütler tarafından terk edildiği sayısız örnekleri barındırmaktadır. Ayrıca yönetim literatüründe bu alanda yapılan çok sayıda akademik çalışmalar ise modayı birer kuram haline dönüştürdü. Araştırmada elde edilen bulgular yönetim modası kuramında geçmişte yapılmış akademik çalışmalarla benzerlikler gösterirken, gelecekte yapılacak yeni çalışmalara da yol gösterecek niteliktedir. Yazında bahsedilen yönetim teknikleri aktör grubu, keşfedilme sebepleri, modaların yayılım süreçleri ve firma içi uyarlama & yapılandırma süreçleri olmak üzere dört temel noktada ayrışmaktadır. İlk ayrışma, yönetim modalarının arz yönünde ortaya çıkan iki yeni moda belirleyici grubun varlığı ile gerçekleşmektedir. Bu aktör grupları, yönetim tekniğini keşfeden ve geliştiren ticari şirketler ve kâr amacı gütmeyen uluslararası kuruluşlardır. Altı Sigma felsefesini geliştiren General Electric ve Yalın Üretim felsefesini ortaya çıkaran Toyota Motor İşletmesi yazın içerisinde geçen ticari şirketleri temsil ederken, Proje Yönetimini oluşturan Proje Yönetim Enstitüsü (PMI), İş Analizi disiplinini ortaya atan Uluslararası İş Analizi Enstitüsü (IIBA), DevOps felsefesini sahiplenen DevOps Çevik Yetkinlik Derneği (DevOps Agile Skills Association-DASA), Çevik Proje Yönetimini geliştiren Scrum Allianz ve Scrum.org ise yazın içerisinde bahsedilen kâr amacı gütmeyen uluslararası kuruluşları temsil eder. Uluslararası kuruluşlar bünyesinde üyelerin katılımı için sertifika programları, eğitimler ve çalıştaylar belirli bir ücret karşılığında düzenlenir. Yalnız elde edilen finansal kazanç kâr amacı güdülmeden yönetim tekniği için harcanır. Her iki yeni aktör grubunun, talep yönündeki pratik uygulamaları profesyonel danışmanlık şirketleri aracılığıyla sağlanmaktadır. İkinci ayrışma noktası, yeni moda belirleyicilerin yönetim tekniğini ortaya çıkarma sebepleri üzerinedir. Ticari işletmeler yönetim tekniğini belirli bir dönem içerisinde finansal bir yarar ya da rekabet avantajı elde edebilmek için ortaya çıkarırken, kâr amacı gütmeyen uluslararası kuruluşlar ise yönetim tekniğini bütün dünyada bir meslek olarak yayılmasına öncülük eder. Üçüncü ayrışma noktası, iki yeni aktör gruplarının yönetim tekniklerinin yayılım sürecinde farklı yayılım perspektifleri çizmesine ilişkindir. Yönetim tekniğinin mülkiyet hakkını üstlenen ticari şirketler, tekniğin içeriğine yönelik herhangi bir referans kitap, standart ya da belge ortaya koymayarak ve yönetim tekniğini gelecekte sahiplenmeyerek (mülkiyet hakkı) kaderine terk etme eğilimi gösterir. Pratik uygulamalarda elde edilen kısa dönemli başarılar, yönetim tekniklerini hızlı şekilde parlatarak farklı işletmelerce hemen kullanım isteği uyandırır. Yönetim tekniğinin bir kuruma uyarlanması esnasında herhangi bir sistematik yapı, akreditasyonun bulunmaması ve yönetim tekniğini kendi iş yaşamında çalıştığı şirketlerde deneyimleyen tecrübeli profesyonellerin de özellikle emeklilik dönemleri yaklaştığında kendi girişimlerini kurma istekleri, danışmanlık sektöründeki oyuncuların dramatik şekilde artmasını sağlayarak tekniklerin uygulayıcılara olan ilk yatırım ve tutundurma maliyetlerini ciddi anlamda düşmesine neden olur. Pratik dünyada oluşan bu trend, yönetim tekniklerini uygulayıcılarda hızla benimsenip kolay terkedilmesini sağlayan bir tüketim olgusu haline getirir. Bu durum, yönetim tekniklerini pazarda popülerliğin ani ve geçici olarak hızlı yükselip düşüş gösterdiği heves olarak kullanmaya yönlendirir. Kâr amacı gütmeyen uluslararası kuruluşlarda ise farklı bir sistematik yapı söz konusudur. Yönetim teknikleri; akademisyenler, iş adamları, yönetim guruları vb. gibi alanında uzman bir komite eşliğinde referans bir kitap, standart ya da dokümantasyon hazırlanarak piyasaya sunulur. Hazırlanan kaynaklar belirli periyotlarla gözden geçirilir ve elde edilen geri bildirimler eşliğinde ilerleyen yıllarda yenilenerek bütün dünyaya yeniden takdim edilir. Referans kaynağının orijinal diline sadık kalarak yerel dile çevrilmesi ise, yönetim tekniklerinin tüm dünyada aynı şekilde kolay anlaşılmasını sağlar. Ayrıca farklı ülkelerde yerel temsilciliklerin açılması, danışman şirketler için akreditasyon zorunluluğu, sertifika ve üyelik ağ yapısı bilginin sistematik bir şekilde örgütlenerek yayılımını gerçekleştirir. Ortaya çıkan bu trend, yönetim tekniğini uygulamak isteyen kuruluşların ilk yatırım ve tutundurma maliyetlerini ciddi anlamda yükseltirken, uygulayıcılardan gelen kullanım talebinin bilinçli bir istekle gelmesini, benimsenme ve tüketim sürelerinin daha uzun olmasını ve uygulayıcılarda sistematik bir yapı oluşturarak kalıcı bir etki bırakmasını sağlar. Bu durum yönetim modaları kuramında tartışılan moda kavramı ile örtüşmektedir. Yalnız yönetim modaları kuramına yönelik yapılan ampirik çalışmaların büyük çoğunluğunda ölçüm zorluklarından dolayı heves/moda kavramları arasındaki fark göz ardı edilerek genelde birbirinin yerlerine kullanılmaktadır. Dördüncü ayrışma noktası, yönetim tekniklerinin firma içi uyarlama ve yapılandırma süreçlerine ilişkindir. Her iki aktör grubu pazarda genellikle heves veya moda yönelimli yayılım gösterse dahi, yönetim tekniğinin işletme içerisindeki uyarlanma ve yapılandırma şekli işletmenin tepe yönetiminin takdirindedir. Bu noktada uyum ve söylem olmak üzere iki önemli kriter bulunmaktadır. Söylem yönetim tekniklerinin işletme içerisinde bir amaç mı yoksa araç olarak mı kullanımı sorunsalı üzerinedir. Yönetim tekniğini araç olarak kullanan uygulayıcı işletmeler sadece belirli bir dönem içerisinde finansal bir yarar ya da rekabet avantajı elde edebilme amacıyla kullanırken, amaç olarak kullanan şirketler ise uzun vadeli dönemler içerisinde (birden fazla tepe yönetiminde kullanılmak) bir örgüt felsefesi olarak kullanır. Uyum kriteri ise, yönetim tekniğinin işletmenin örgüt kültürü, iş modeli, şirketin stratejik hedefleri, çevre koşulları ve örgütsel yapısına ne kadar uyum sağladığını ifade eder. Her iki kriterin birleşimi sonucu kalıcı birliktelik, esnek birliktelik, aykırı birliktelik ve yapay birliktelik olmak üzere dört farklı uygulama biçimi ortaya çıkar. Kalıcı birliktelik, yönetim tekniğinin amaç olarak tercih edildiği ve yönetim tekniğinin işletme bağlarıyla uyumunun yüksek olduğu tam anlamıyla yönetim tekniklerinin işletme içerisinde kök saldığı durumu ifade eder. Esnek birliktelik, yönetim tekniğinin araç olarak tercih edildiği ve yönetim tekniğinin işletme bağlarıyla uyumunun yüksek olduğu belirli dönemlerde yönetim tekniğinin işletme içerisinde kullanıldığı yalnız herhangi bir konjonktür değişikliğinde (tepe yönetimi, çevre şartları, rekabet vs.) yönetim tekniğinin işletme içerisinde gündemden düşüp sadece tekniğe inanan kişilerin uyguladığı durumu ifade eder. Aykırı birliktelik, yönetim tekniğinin amaç olarak tercih edildiği ve yönetim tekniğinin işletme bağlarıyla uyumunun az olduğu durumu ifade eder. Yönetim tekniği işletme içerisinde ısrarla uygulanmak istenir, fakat işletme yapısını uygunluk söz konusu olmadığı için aykırı bir kullanım durumu ortaya çıkar. Yapay birliktelik ise, yönetim tekniğinin araç olarak tercih edildiği ve yönetim tekniğinin işletme bağlarıyla uyumunun düşük olduğu durumu ifade eder. Araştırmanın literatüre kazandırmak istediği ilk önemli katkı ölçüm zorluğundan ötürü ölçümlenemeyen heves/moda ayrımını daha belirgin hale getirmektir. İkinci olarak yönetim tekniğinin oluşmasını sağlayan iki yeni aktör grubunun varlığını yönetim modaları literatürüne kazandırmaktır. Üçüncü olarak mülkiyet hakkını elinde bulunduran moda belirleyicilerin pazarda ortaya çıkardıkları farklı yayılım perspektiflerini analiz etmektir. Dördüncü olarak yönetim tekniklerinin yayılım süreçlerini anlamaktır. Son olarak ise, yönetim tekniklerinin, uygulayıcı firmalar üzerinde yaratmış oldukları değerin örgütsel performansa etkisini Türkiye bağlamında açıklamaktır.
Özet (Çeviri)
The main purpose of this research is to explain the actor groups, discourses, diffusion dynamics and their impact on organizational performance which are created by Lean Manufacturing, Six Sigma, Traditional Project Management, Business Analysis, Agile Project Management and DevOps management techniques in the lens of management fashions theory in Turkey. Management fashions are one of the theories that have attracted a lot of attention from researchers since the early 1990s. This period contains numerous examples of changes in existing management techniques, the emergence of new management techniques, the use of management techniques by managers to improve organizational performance, and the abandonment of unsuccessful techniques by organizations. In addition, a large number of academic researches in the management literature have turned fashion into a theory. While the findings obtained in the research show similarities with the academic studies conducted in the past in management fashions theory, they are also capable of guiding new studies to be conducted in the future. The management fashions mentioned in the literature are differentiated at four main points: the actor group, the reasons for their discovery, the diffusion processes of fashions, and the internal adaptation & configuration processes. The first decomposition is realized by the presence of two new groups of trendsetters emerging on the supply side of management fashions. These actor groups are the commercial companies that discovered and developed the management technique and the international non-profit organizations. General Electric, which developed the Six Sigma philosophy, and Toyota Motor Company, which developed the Lean Manufacturing philosophy, represent the commercial companies mentioned in the literature, while the Project Management Institute (PMI), which created Project Management, the International Institute for Business Analysis (IIBA), which introduced the Business Analysis discipline, the Devops Agile Skills Association (DASA), which embraced the DevOps philosophy, Scrum Allianz and Scrum.org, which developed Agile Project Management, represent the non-profit international organizations mentioned in the literature. Within international organizations, certificate programs, trainings and workshops are organized for a certain fee for the participation of members. Only the financial gain is spent on the management technique with no profit motive. The demand-side practical implementation of both new groups of actors is provided through professional consulting companies. The second point of divergence is on the reasons why new trendsetters introduce management technique. While commercial enterprises introduce management technique in order to gain a financial benefit or competitive advantage in a given period, international non-profit organizations lead the spread of management technique as a profession all over the world. The third point of divergence concerns the different diffusion perspectives of the two new groups of actors in the diffusion process of management techniques. Commercial companies that take ownership of a management technique tend to leave it to its fate by not producing any reference books, standards or documents on the content of the technique and by not owning the management technique in the future (ownership right). Short-term successes in practical applications quickly polish management techniques and make them immediately desirable for use by other organizations. The absence of any systematic structure and accreditation during the adaptation of a management technique to an organization, and the desire of experienced professionals who have experienced the management technique in the companies they have worked in their own business life to establish their own initiatives, especially when their retirement period is approaching, cause the players in the consultancy sector to mushroom and cause the initial investment and promotion costs of the techniques to the practitioners to decrease significantly. This trend in the practical world turns management techniques into a consumption phenomenon that is quickly adopted and easily abandoned by practitioners. This leads to the use of management techniques as a fad, with sudden and temporary rapid rise and fall of popularity in the market. In international non-profit organizations, there is a different systematic structure. Here, management techniques are presented to the market by preparing a reference book, standard or documentation in the presence of a committee of experts such as academics, businessmen, management gurus, etc. The prepared resources are reviewed periodically and are renewed and reintroduced to the whole world in the following years in line with the feedback received. Translating the reference source into the local language, while remaining faithful to the original language, ensures that management techniques are easily understood in the same way all over the world. In addition, the opening of local representative offices in different countries, accreditation requirements for consulting companies, certification and membership network structure ensure the systematic organization and dissemination of information. While this emerging trend significantly increases the initial investment and promotion costs of organizations that want to implement management techniques, it ensures that the demand for use from practitioners comes with a conscious desire, that the adoption and consumption periods are longer, and that it leaves a permanent effect by creating a systematic structure in practitioners. This coincides with the concept of fashion discussed in the management fashions theory. However, in the majority of empirical studies on management fashions theory, due to measurement difficulties, the difference between the concepts of fad/fashion is ignored and often used interchangeably. The fourth point of divergence concerns the internal adaptation and configuration of management techniques. Even if both sets of actors are often fad- or fashion-driven diffusion in the market, the way management techniques are adapted and structured within the firm is at the discretion of the top management. There are two important criteria here: adaptation and discourse. Discourse is about the question of whether management techniques are used as an end or a means within the organization. Practitioner companies that use management techniques as a tool use them only for the purpose of obtaining a financial benefit or competitive advantage within a certain period, while companies that use them as a goal use them as an organizational philosophy over long-term periods (use under more than one top management). The criterion of fit refers to the extent to which the management technique fits with the organizational culture, business model, strategic objectives, environmental conditions and organizational structure of the company. The combination of both criteria results in four different forms of implementation: permanent cohesion, flexible cohesion, superficial cohesion and artificial cohesion. Permanent cohesion refers to the situation in which the management technique is preferred as a goal and the management technique has a high level of compatibility with the ties of the organization and the management techniques are literally embedded in the DNA of the organization. Flexible cohesion refers to the situation where the management technique is preferred as a goal and the management technique is not deeply rooted in the DNA of the company, where the compatibility of the management technique with the business ties is low. Superficial cohesion refers to the situation in which management technique is preferred as a tool and management technique is used in the organization in certain periods when the compatibility of management technique with the business ties is high, but in any conjuncture change (top management & environmental conditions, competition, etc.), the management technique falls off the agenda in the organization and only those who believe in the technique apply it. Artificial cohesion refers to a situation where the management technique is preferred as a tool and the alignment of the management technique with organizational ties is low. The first important contribution of the research to the literature is to make the fad/fashion distinction, which cannot be measured due to measurement difficulties, more explicit. Secondly, to introduce the existence of two new actor groups that enable the formation of management technique to the management fashions literature. Thirdly, to analyze the different diffusion perspectives of the fashion determinants who hold the property rights in the market. Fourth, to understand the diffusion processes of management techniques. Finally, to explain the impact of the value created by management techniques on organizational performance in the context of Turkey.
Benzer Tezler
- Popülizm kavramının Türkiye'de merkez sağ ve sol siyasetinde incelenmesi: Demirel ve Ecevit popülizmi
Examining the concept of populism in center right and left politics in Turkey: Demirel and Ecevit populism
CEMALETTİN ÇAĞRI KARADAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Kamu YönetimiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH ERTUGAY
- Beden paradigmasında ve yaşlanmanın tıbbileştirilmesinde yazılı basının rolü
The role of written pressing in the body paradigm and medicalization of the ageing
MEHTAP ATASEVEN BULUN
Doktora
Türkçe
2018
Halk Sağlığıİstanbul Okan ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERDİNÇ ÜNAL
- Framing hacktivism: The criminalization of Redhack in Turkey
Hacktivizm'in çerçevelenmesi: Türkiye'de Redhack'in suçlulaştırılması
NAZLI BÜLAY DOĞAN
- Feminist perspektiften Türkiye'de kadın kütüphanecilerin imajı
Image of female librarians in the feminist perspective in Turkey
AYGÜL ÇİÇEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT YILMAZ
- Türk siyasal hayatında Milli Görüş Hareketi (1970-1980)
Milli Görüş Movement in Turkish political life (1970-1980)
SEYİT FURKAN BAĞCİVAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELMA GÖKTÜRK ÇETİNKAYA
