Azerbaycan Bayatılarında yer alan deyimlerin söz dizimi
Syntax of idioms in Azerbaijan Bayatılar
- Tez No: 939213
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ BAHTİYAR BAHŞİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Azerbaycan, Edebiyat, Bayatı, Deyim, Söz Dizimi, Azerbaijan, Literature, Bayatı, Idiom, Syntax
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İnönü Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 209
Özet
Dil ve kültür toplumun önemli hazinelerinden olup yaşayan bir varlıktır. İnsanın var olduğu her yerde dil var olmuş, gelişmiş ve değişmiştir. Dil, sadece iletişim aracı olmayıp hayatımızın farklı alanlarında da kendini göstermiştir ve bu alanlardan biri de edebiyat olmuştur. Bu çalışmada, Günay Karaağaç ve Halil Açıkgöz tarafından kaleme alınan Azerbaycan Bayatıları (2005) kitabı ve Güney Azərbaycan Folkloru adlı kitabın 13 cildi taranmıştır. Bu kitaplarda yer alan deyimler tespit edilmiştir. Deyimlerin anlamları için Seyfettin Altaylı'nın Azerbaycan Deyimler Sözlüğü (2005) Ömer Asım Aksoy'un Deyimler Sözlüğü (1988) kitapları ve TDK'nin güncel sözlüğü kullanılmıştır. Deyimler, söz dizimi açısından incelenirken Leyla Karahan'ın Türkçede Söz Dizimi (2018) adlı kitabındaki söz dizimi tasnifi esas alınmıştır. Deyimler tablo hâlinde ve Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki anlamlarıyla verilmiştir. Tasnifte yer alan bazı konu başlıkları deyimlerde yer almadığından çalışmada: Birleşik İsim Grubu, Sayı Grubu, Ünvan Grubu başlıklarına yer verilmemiştir. Azerbaycan Türkçesinde yer alan bazı deyimlerin Türkiye Türkçesinde karşılığı bulunmadığından tabloda o kısımlar boş bırakılmıştır. Çalışmada, bayatılarda yer alan deyimlerin söz dizimine ve Azerbaycan Türkçesindeki deyimlerin Türkiye Türkçesindeki deyimlerle benzerlik ve farklılıklarını ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışma iki bölüm, sonuç ve kaynakçadan oluşmaktadır. Giriş bölümünde bayatı nazım biçimi ve söz dizimi ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Daha sonra Azerbaycan'ın adı, coğrafi yapısı, tarihî, edebiyatı ve Azerbaycan Türkçesinin dil özellikleri hakkında bilgiler verilmiştir. Birinci bölüm inceleme bölümü olup deyimler, söz dizimi bakımından incelenmiştir. İkinci bölümde Azerbaycan ve Türkiye Türkçesinde benzer olan ve anlam bakımından farklılık gösteren deyimler tablo hâlinde verilmiştir. Anlam bakımından benzeyen deyim sayısı 160, anlam olarak farklılık gösteren deyim sayısı 8'dir. Deyimlerden 231 tanesinin Türkiye Türkçesinde karşılığı bulunmamıştır. Tespit edilen deyimlerden sözlük oluşturulmuş ve alfabetik sırayla sonuç kısmında verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Language and culture are important treasures of the society and are a living entity. Language has existed, developed and changed wherever human beings have existed. Language is not only a means of communication but has also manifested itself in different areas of our lives and one of these areas has been literature. In this study, the book of Azerbaijan Bayatıları (2005) written by Günay Karaağaç and Halil Açıkgöz and 13 volumes of the book titled Güney Azərbaycan Folkloru were scanned. Idioms in the books were identified. For the meanings of idioms, Seyfettin Altaylı's Dictionary of Azerbaijani Idioms (2005), Ömer Asım Aksoy's Dictionary of Idioms (1988) and TDK's current dictionary were used. While analyzing the idioms in terms of syntax, the syntax classification in Leyla Karahan's book Syntax in Turkish (2018) was taken as a basis. Idioms are given in a table with their meanings in Azerbaijan Turkish and Turkey Turkish. Since some topics in the classification are not included in the idioms, they are not included in the study: Compound Noun Group, Number Group, Title Group are not included. Since some idioms in Azerbaijan Turkish do not have equivalents in Turkey Turkish, those parts are left blank in the table. In the study, it is aimed to reveal the syntax of the idioms in the idioms and the similarities and differences of the idioms in Azerbaijan Turkish with the idioms in Turkey Turkish. The study consists of two chapters, conclusion and bibliography. In the introduction, information about bayatı verse form and syntax is given. Then information about the name of Azerbaijan, geographical structure, history, literature and language features of Azerbaijan Turkish is given. The first part is the analysis part and idioms are analyzed in terms of syntax. In the second part, the idioms that are similar and different in meaning in Azerbaijan and Turkey Turkish are given in the form of a table. The number of idioms that are similar in meaning is 160 and the number of idioms that differ in meaning is 8. There is no equivalent of 231 idioms in Turkey Turkish. A dictionary was created from the identified idioms and given in alphabetical order in the conclusion section.
Benzer Tezler
- Azerbaycan edebiyat cemiyetinin derlediği azerbaycan halk edebiyatından bayatılar (dilbilgisi incelemesi-metin-aktarma-dizin)
Azerbaijan literature of Azerbaijan bayaties compiled by the societ (gramer- text- translation- index )
RAŞİT KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERDAL ŞAHİN
- Iraq Kərkük bayatıları ilə Azərbaycan bayatılarının müqayisəli öyrənilməsi
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA TURMUŞ
Yüksek Lisans
Azerice
2012
Doğu Dilleri ve EdebiyatıGəncə Dövlət UniversitetiKarşılaştırmalı Edebiyat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. S. PAŞAYEV
- Tebriz aşıklık geleneğinde destan söyleme
Telling story in ashiq tradition in Tabriz
NABİ KOBOTARİAN
Doktora
Türkçe
2015
Halk Bilimi (Folklor)Çukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERMAN ARTUN
- Azerbaycan'da doğal gaz tüketiminin yapay zeka yöntemleri ile analizi ve tahmini
Analysis and estimation of natural gas consumption in Azerbaijan with artificial intelligence methods
TAYYAR MADINAYEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiBursa Teknik ÜniversitesiAkıllı Sistemler Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYTAÇ YILDIZ
- Azerbaycan halk müziği çalgı topluluklarının icra geleneğindeki heterofonik doku uygulamalarından yola çıkarak bir beste çalışmalası
A composition study based on heterophonic texture practices in the performance tradition of azerbaijan folk music ensembles
YUSIF BAYRAMOV