Geri Dön

Hastane hizmet kalitesinin ölçülmesinde kalite fonksiyon göçerimi yaklaşımı: Karma yönteme dayalı bir ölçek geliştirme çalışması

Quality function deployment approach in measuring hospital service quality: A mixed-methods scale development

  1. Tez No: 939638
  2. Yazar: BURCU İRDAM
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ERKAN TURAN DEMİREL
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Sağlık Yönetimi, Healthcare Management
  6. Anahtar Kelimeler: Sağlıkta Kalite, Kalite fonksiyon göçerimi, hizmet kalitesi ölçeği, karma yöntem araştırması, Healthcare Quality, Quality Function Deployment, Service Quality Scale, Mixed Methods Research
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Fırat Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 191

Özet

Son yıllarda sağlık hizmetleri alanındaki artan büyüme, tüm dünyada ve ülkemizde sağlık kurumları sayısında artışa neden olmuştur. Bu artış, hizmeti sunanlar arasında rekabetin yoğunlaşmasına yol açmıştır. Rekabette öne geçmek ve hizmetin sürdürülebilirliğinin sağlanması gerekliliği, sektör yöneticilerini müşteri odaklı yönetim stratejilerine yöneltmiştir. Bu amaçla, müşterinin memnuniyetini odağına alan bir yönetim anlayışı olan Toplam Kalite Yönetimi (TKY) uygulamaları tercih edilmeye başlanmıştır. Bir TKY uygulaması olan Kalite Fonksiyon Göçerimi (KFG) ise, müşterilerin istek ve ihtiyaçlarını tespit ederek bu doğrultuda daha yüksek kalitede hizmet sunmayı amaçlar. Bu çalışmada, bir TKY uygulaması olan Kalite Fonksiyon Göçerimi yöntemi kullanılarak, sağlık hizmetlerinde müşteri konumunda olan sağlık çalışanları ve hastaların hizmet kalite algılarının ölçülmesinin ihtiyaçların karşılanması ve eksikliklerin giderilmesine ne derece katkı sağlayacağı bulunmaktadır. Bu araştırmanın odağında, sağlık hizmetlerinde hem iç müşteri (çalışanlar) hem de dış müşteri (hastalar) memnuniyetini değerlendirmeye yönelik bütüncül bir yaklaşımla geliştirilen iki ayrı ölçme aracının oluşturulmasını amaçlamaktadır. Hizmet kalitesinin iyileştirilmesinde sistematik bir yöntem sunan Kalite Fonksiyon Göçerimi (KFG) yaklaşımı temelinde, hizmet sunumunda hasta ve çalışan beklentileri yapısal biçimde analiz edilmiş ve kalite kriterlerine dönüştürülmüştür. Araştırma sürecinde öncelikle nitel verilerle beklenti ve ihtiyaç alanları belirlenmiş, ardından geliştirilen ölçek taslağı nicel verilerle test edilerek geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. Elde edilen bulgular, hem hasta hem çalışan memnuniyetinin hizmet kalitesini belirlemede kritik rol oynadığını ortaya koymakta ve sağlık kurumlarında sürdürülebilir kalite iyileştirme çabalarına katkı sağlayacak çift yönlü (iç ve dış müşteri odaklı) bir değerlendirme aracı sunmaktadır. Çalışmada, müşteri ihtiyaçlarını sistematik biçimde belirlemek ve ihtiyaçların önceliklendirilmesi amacıyla Kalite Fonksiyon Göçerimi' nin temel aracı olan“Kalite evi”(House of Quality) matrisi kullanılmıştır. Hasta ve çalışanlardan elde edilen veriler doğrultusunda ihtiyaçlar detaylı biçimde analiz edilmiş, bu ihtiyaçlar hizmet kalitesi boyutları ile ilişkilendirilerek öncelik sırasına göre derecelendirilmiştir. Kalite evi uygulaması ile, müşteri beklentilerinin hizmet sunum süreçlerine nasıl yansıtılması gerektiği somut biçimde ortaya konmuş; böylece geliştirilen ölçeğin hem yapısal hem de işlevsel açıdan güçlü temellere dayandırılması sağlanmıştır. Araştırmanın ilk aşaması olan nitel araştırma aşamasında, evren örneklemde belirtilen hastanelerin tüm cerrahi bölümlerinde görev yapan sağlık çalışanları (44) ve cerrahi bölümlere başvuran hastalar (27) ile önceden hazırlanmış yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılarak görüşmeler yapılmıştır. Görüşmelerden elde edilen veriler MAXQDA 2020 programında tematik analiz yönetimi ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, hastalar açısından“Çalışanlardan beklentiler, fiziksel ortamdan beklentiler, hizmetten beklentiler”olarak 3 ana tema, sağlık çalışanları açısından ise,“Yönetimden beklentiler, hastalardan beklentiler ve diğer çalışanlardan beklentiler”olarak 3 tema elde edilmiştir. Nitel araştırma aşamasında ortaya çıkarılan bu temalar, hastalar ve sağlık çalışanlarının hizmet kalite algılarının ölçülmesinde kullanılacak olan ölçeğe temel teşkil etmiştir. Araştırmanın ikinci aşaması olan nicel araştırma yöntemi aşaması ise, nitel araştırma aşamasında elde edilen bulgular doğrultusunda yapılmıştır. Nitel araştırma sonuçlarının nicel araştırma sonuçlarını ne derecede destekleyeceği araştırmanın bir diğer konusudur. Nicel araştırma aşamasında elde edilen kalite iyileştirme ölçekleri, evren örneklemi temsil eden örneklem grubu üzerinde anket şeklinde uygulanmış ve sonrasında ölçeklerin yapısal geçerlilikleri, keşfedici faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi ile incelenmiştir. Araştırmanın üçüncü aşamasını, nitel ve nicel araştırma bulgularının karşılaştırılarak ortak bulguların tespit edildiği entegrasyon aşaması oluşturmaktadır. Bu aşamada, nitel araştırma sonucunda elde edilen temalar ile nicel araştırma sonucunda elde edilen boyutlar karşılaştırılmış, ortaya çıkan bulgularda nitel bulguların nicel bulguları boyut sayısı ve içerik açısından desteklediği görülmüştür. Bu aşama araştırma için seçilen karma yöntem araştırma deseninin temelini oluşturmaktadır. Araştırmanın dördüncü aşaması ise, ilk üç aşamada elde edilen sonuçlar doğrultusunda ortaya çıkarılan hastalar ve sağlık çalışanlarının hizmet kalitesi ile ilgili istek, ihtiyaç ve algılarının Kalite Fonksiyon Göçerimi uygulamasının temeli olan“Kalite evi”ne yerleştirilmesinden oluşmaktadır. Sonuç olarak, bu çalışma hem iç hem dış müşteri memnuniyetine dayalı ihtiyaçların belirlenmesini ve bu ihtiyaçların hizmet kalitesi kriterlerine dönüştürülmesini sağlayan kapsamlı bir ölçek geliştirme süreci sunmaktadır. Kalite Fonksiyon Göçerimi yaklaşımı ve kalite evi matrisi aracılığıyla hasta ve çalışan beklentileri analitik biçimde çift yönlü bir hizmet kalite değerlendirme ölçeği ortaya koymuş, bu beklentiler doğrultusunda sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesine yönelik stratejik öncelikler belirlenmiştir. Geliştirilen ölçek, sağlık kurumlarında müşteri odaklı kalite yönetimi uygulamalarına rehberlik edebilecek, bilimsel temellere dayalı yenilikçi bir değerlendirme aracı olarak önerilmektedir.

Özet (Çeviri)

In recent years, the rapid growth in healthcare services has led to an increase in the number of healthcare institutions both globally and in Turkey. This increase has intensified competition among service providers. The need to gain a competitive advantage and ensure service sustainability has prompted sector managers to adopt customer-oriented management strategies. Accordingly, Total Quality Management (TQM), which centers on customer satisfaction, has gained prominence. Quality Function Deployment (QFD), as one of the TQM tools, aims to identify customer demands and expectations and provide higher quality services accordingly. This study investigates the extent to which measuring the service quality perceptions of healthcare workers and patients—who represent internal and external customers respectively—through the QFD approach can contribute to meeting needs and addressing service deficiencies. The main objective of the study is to develop two separate measurement tools within a holistic framework that assess both employee and patient satisfaction in healthcare services. Based on the systematic structure of the QFD approach, patient and employee expectations were analyzed and translated into service quality criteria. Initially, qualitative data were used to identify expectations and needs, after which the draft scales were tested with quantitative data and subjected to validity and reliability analyses. The findings revealed that both patient and employee satisfaction play a critical role in determining service quality and led to the development of a dual-perspective (internal and external customer-focused) assessment tool that contributes to sustainable quality improvement efforts in healthcare institutions. In the study, the“House of Quality”matrix, a key tool of QFD, was employed to systematically identify customer needs and prioritize them. Based on data collected from patients and employees, needs were analyzed in detail and associated with dimensions of service quality, then ranked in order of priority. The application of the House of Quality enabled a concrete mapping of how customer expectations should be integrated into service delivery processes, thereby grounding the developed scale in both a strong structural and functional foundation. In the qualitative research phase—the first stage of the study—semi-structured interviews were conducted with healthcare employees (n=44) working in the surgical departments of the selected hospitals and patients (n=27) who applied to these departments. The data obtained from the interviews were analyzed using thematic analysis through the MAXQDA 2020 software. For patients, the themes were“Expectations from employees, expectations from the physical environment, and expectations from the service.”For healthcare employees, the themes were“Expectations from management, expectations from patients, and expectations from other employees.”These themes formed the basis of the measurement scales designed to assess service quality perceptions of both stakeholder groups. The second stage of the research, the quantitative phase, was carried out in line with the findings from the qualitative phase. Another key objective was to examine the extent to which the quantitative results support the qualitative findings. The quality improvement scales derived from the qualitative phase were administered as surveys to a sample representing the population. Subsequently, the structural validity of the scales was tested through exploratory and confirmatory factor analyses. The third stage, the integration phase, involved comparing the findings from both qualitative and quantitative stages. In this stage, themes identified in the qualitative phase were compared with the dimensions found in the quantitative phase, and the results showed that qualitative findings supported the quantitative ones in terms of both the number and content of dimensions. This stage forms the core of the mixed methods design employed in this study. The fourth and final stage of the study consisted of placing the service quality-related desires, needs, and perceptions of patients and healthcare workers into the“House of Quality,”the core tool of QFD, based on the findings from the previous stages. In conclusion, this study presents a comprehensive scale development process that identifies the needs based on both internal and external customer satisfaction and transforms them into service quality criteria. Through the QFD approach and the House of Quality matrix, patient and employee expectations were analytically processed into a dual-perspective healthcare service quality assessment scale. This scale identifies strategic priorities for service improvement and is proposed as an innovative, scientifically grounded evaluation tool that can guide customer-focused quality management practices in healthcare institutions.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    103817

    Sağlık işletmelerinde kalite ve algılanan hizmet kalitesinin ölçülmesi

    Quality in health care organizationas and measuring perceived service quality

    NEVZAT DEVEBAKAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    İşletmeDokuz Eylül Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. E. YASEMİN YEĞİNBOY

  2. Tez No

    365761

    Sağlık işletmelerinde hizmet kalitesi kapsamında iç müşteri kalite algısı (Nevvar Salih İşgören Alsancak Devlet Hastanesi örneği)

    The internal consumers percepti̇on of quali̇ty i̇n terms of servi̇ce quali̇ty i̇n the health care organi̇zati̇ons (the model i̇n Nevvar Sali̇h İşgören State Hospi̇tal i̇n Alsancak)

    YELDA ARİSAN ALP

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    HastanelerBeykent Üniversitesi

    İşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. NEVZAT DEVEBAKAN

  3. Tez No

    604348

    Kişilik özelliklerinin hizmet kalitesi üzerindeki etkisinin incelenmesi: Sağlık sektöründe bir uygulama

    Analyzing the effects of personality traits on service quality: An application in the healthcare sector

    MURAT ER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Sağlık Kurumları YönetimiBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. YUSUF VOLKAN TOPUZ

  4. Tez No

    542996

    Kuruma güven ve algılanan hizmet kalitesinin müşteri memnuniyeti ve davranışsal niyete etkilerinin ölçülmesinde şikayet yönetiminin aracılık rolü: Bir üniversite hastanesi örneği

    The mediator role of complaint management in measuring the customer satisfaction and behavioral intention of corporate crebility and perceived service quality: The sample of a university hospital

    NURPERİHAN TOSUN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Sağlık Kurumları Yönetimiİstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa

    Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ SELMA SÖYÜK

  5. Tez No

    903356

    Sağlık çalışanlarında toplam kalite yönetiminin örgütsel özdeşleşmeye etkisi

    The effect of total quality management on organizational identification in healthcare professionals

    ÖZLEM ÖZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Sağlık Kurumları YönetimiHitit Üniversitesi

    İnsan Kaynakları Yönetimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. GAMZE EBRU ÇİFTÇİ

Geri Dön