XI.-XIII. yüzyıl Anadolu Türk mimarisinin oluşumunda Doğu Anadolu'nun rolü
The impact of the Eastern Anatolian region on the formation of Anatolian Turkish art in the XI.-XIII. centuries
- Tez No: 94050
- Danışmanlar: PROF. DR. HAMZA GÜNDOĞDU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2000
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 900
Özet
Orta Asya, İran ve Anadolu uzantısında oluşan Anadolu-Türk Sanatı, Doğu Anadolu'da İslâmi olmayan bir kültür ortamı içerisinde güçlü yerel geleneklerin etkisiyle yeni bir yorum kazanmıştır. XIII. yüzyıl başında Anadolu'da çok zengin mimari eserler verilmeye başlanmış ve bu dönem yapılaşmasının asıl kaynağını en genel manada Doğu oluşturmuştur. İslâmiyet'in kabulünden sonra Türkler arasında kültürel alanda da önemli değişiklikler meydana gelmiştir. O güne kadar bir Orta Asya devleti olan Türkler, İslam dininin kabulünden kısa bir süre sonra Arap dünyasının da yöneticiliğine sahip çıkmışlar ve cihan devleti olma yönünde çalışmışlardır. İnanç sistemindeki değişiklik bu tarihten sonra inşa edilen Cami, medrese, türbe ve kervansaray gibi bütün yapılarda kendini hissettirmiş ve böylece Türk-İslâm mimarisinin ilk örneklerinin temeli atılmıştır. Doğu Anadolu Türk Sanatının; Orta Asya'da dağarcıkta mevcut Türk gelenekleri, Türklerin Anadolu'ya gelişini sağlayan göç yolları üzerindeki İran ve çevresinde öğrenilen mimari gelenekler ile Doğu Anadolu'nun yerli kültürü etkileşiminden doğan sentez sonucu şekillenmiş olduğu söylenebilir. Doğu Anadolu'daki mimari farklılık, temelde malzeme ve iklimden kaynaklanmaktadır. Anadolu dışında kullanılan tuğla malzeme, Doğu Anadolu'da yerini taşa bırakmıştır. Türk ustaları, bu alanda taşı çok iyi kullanan yerli ustaların da tecrübelerinden istifade etmişlerdir. Cami, medrese, türbe ve kervansaray gibi geleneksel yapı tiplerinin planlarında değişiklik yapılmamış, Orta Asya ve İran'da ortaya konulan anlayış devam ettirilmiştir. Ancak mimari ayrıntılarda; taşıyıcı, giriş, pencere, niş, silme, kemer ve üst örtü gibi mimari ayrıntılarda bölgesel özellikler ön plana çıkmıştır. Yapılarda seçilerek uygulanan mimari elemanlar, yeni yorumlarla Türk sanatına katılırken; sevilmeyen mimari elemanlar da ısrarcı olunmamıştır. Türk Sanatı, hareketli bir kültür ortamında müthiş bir sentez meydana getirmiş, bu sentez içerisinde özünü koruyabilmeyi de başarmıştır.
Özet (Çeviri)
Anatolian Turkish Art which is regarded as the extension of Central Asia, Persia and Anatolia gained a considerable significance under the influence of non-Islamic cultural and traditional interactions throughout the ages in Eastern Anatolia. At the beginning of the 13 th C. rich architectural works of art began to appear in the Asia Minor and the East played a great role in the process of producing architectural sites. After the Islamization of the Turkish public, there occured a significant cultural transformations and exchanges among the community. The Turks, who originally belonged to central Asian state, until that time began to take the possession of the administrations in Arabian Peninsula after they converted to Islam and deligiently tried to become a world power. Such architectural works of arts as mosque, madrese, tombs, Carvansaray which had been built after their conversion to Islam are the first and the most important examples of Turkish Islamic Architecture. It can be suggested that it was through these multi cultural interactions between various ethnic communities and more importantly architectural traditions modelled on Persian style on their way to Asia minor and existing Turkish traditions that Eastern Anatolian Turkish Art was formed. The architectural differences in Eastern Anatolia mainly result from the material utilized and climatic variations. The stones took the place of the bricks in the Eastern Anatolian architectures. Turkish architects in this regard extensively made use of the experiences of natives. No significant changes were made in the construction of mosque, tomb, Carvansaray and central Asian and Persian style were continued. However some architectural details such as entrance, window frames, band, arch, dome and vault come to the forefront. Some details were left out on the one hand and some new details were added to the architectural arts in line with the taste of the Turkish Art. Under vibrant architectural circumstances Turkish Art managed to maintain its original characteristics.
Benzer Tezler
- Anadolu Türk Mimarisinde tuğla ve koruma-restorasyon önerileri
The Use of brick in Anatolian Turkish architecture and suggestions about conservation and restoration
SERAP GÜLER
- XI. -XIII. yüzyıllarda Anadolu'da İslâmiyet
Islam in Anatolia during the XI-XIIIth centuries
MUHAMMET KEMALOĞLU
- Horasan'dan Anadolu'ya Oğuz Türklerinin giyim kuşamı
Başlık çevirisi yok
MİNARA GULIYEVA
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2020
Güzel SanatlarDokuz Eylül ÜniversitesiTekstil ve Moda Tasarımı Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CEMAL MEYDAN
- Anadolu Selçukluları ve Beylikleri Dönemi Tezhip sanatı (Xlll.-XV. yüzyıllar)
Illumination art of the Period of Anatolian Seljuk and principalities (Xlll.-XV. century)
ŞEYDA ALGAÇ
Doktora
Türkçe
2000
Sanat Tarihiİstanbul ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜSAMETTİN AKSU
- Çorum Hasan Paşa Yazma Eser Kütüphanesi'nde bulunan bulut tasarımlı cildler
Cloud design bookbindings in Çorum Hasan Pasha Manuscript Library
FATMA ŞEYMA BOYDAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Sanat TarihiNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET SAİM ARITAN