Allah-insan ilişkisinin ahlâkî boyutu: Teklîf-i mâ lâ yûtâk (Gazali ve mâtürîdî örneği)
The moral dimension of the god-human relationship: Taklīf mā lā yutāq(the cases of ghazali and māturīdī) Allah-insan ilişkisinin ahlâkî boyutu: Teklîf-i mâ lâ yûtâk (Gazzâlî ve mâtürîdî örneği)
- Tez No: 940755
- Danışmanlar: DOÇ. DR. OSMAN DEMİRCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trabzon Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 105
Özet
İnsanı diğer canlılardan ayıran en temel husus, eylemlerinden sorumlu bir varlık olmasıdır. İnsanın kendisine ve yaratıcısına karşı sorumlu olmasını ifade eden kavramlardan birisi tekliftir. Teklif psikolojik, sosyolojik ve teolojik boyutlarda ele alınmış ve çeşitli şekillerde tartışılmıştır. Kelâm ilminde teklif meselesinin sorumluluk, irade, kudret, istitâat, ilâhî adalet, bilgi teorisi ve aslah kavramlarıyla birlikte işlenmesi Allah'ın ve insanın fiillerinin anlaşılmasına yönelik bir çabanın sonucudur. Bu hususta kelâm ilminin Allah-insan ilişkisini akli bir zemine dayandırma gibi bir amacının da olduğunu söylemek mümkündür. Allah- insan arasındaki ilişki sadece ontolojik boyutu olan bir ilişki değil aynı zamanda ahlâkî boyutu da olan bir ilişkidir. O halde Allah ile insan arasındaki ilişkinin ahlâkî bir değerlendirmeye tabi tutulabileceği söylenilebilir. Allah-insan arasındaki ahlâkî değerlendirme birçok açıdan yapılmış olmakla birlikte, bu çalışma teklîf-i mâ lâ yûtâk bağlamında ele alınacaktır. Kelâm ilminde teklîf-i mâ lâ yutâk, Allah'ın insana gücünün yetmeyeceği sorumluluklar yüklemesinin caiz olup olmadığı şeklinde tartışılmaktadır. Mezhep âlimlerinin konu hakkındaki görüşleri ise Tanrı tasavvurları bağlamında şekillenmiştir. Bu çalışmada Allah ile insan ilişkisinin ahlâkî boyutu teklîf-i mâ lâ yûtâk meselesi İmam Mâtürîdî ve Gazzâlî'nin görüşleri bağlamında tahlil edilmiştir. Çalışmanın birinci bölümde teklifin dayanağı ile ilgili bilgi verilmiştir. İkinci bölümde teklîf-i mâ lâ yûtâk'ın imkânına dair görüşler ve delillendirmeler izah edildikten sonra üçüncü bölümde Mâtürîdî'nin ve Gazzâlî'nin konuyu nasıl yorumladıkları incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
The most fundamental aspect that distinguishes humans from other living beings is their ability to be accountable for their actions. One of the concepts that express human responsibility to themselves and their creator is taklif. The issue of taklif has been addressed and debated from psychological, sociological, and theological perspectives. In the science of Kalam the subject of taklif is discussed alongside concepts such as the purpose of human creation, responsibility, free will, power, istitā'at, divine justice, the theory of knowledge, and aslah. These discussions stem from efforts to understand the actions of both God and humans. It can also be argued that one of the goals of Kalam is to ground the relationship between God and humans in rational foundations. The relationship between God and humans is not merely ontological but also moral. Therefore, it can be said that the relationship between God and humans is subject to moral evaluation. This moral assessment of the God-human relationship is approached from various angles, but the issue will be addressed within the scope of taklīf mā lā yutāq, which is the focus of this study. In Kalam, the concept of taklīf mā lā yutāq is debated as to whether it is permissible for God to impose obligations beyond human capability. The opinions of scholars from various schools of thought on this matter are shaped within the context of their perceptions of God. In this study, the moral dimension of the God-human relationship is analyzed through the issue of taklīf mā lā yutāq within the context of the views of Imām al-Māturīdī and al-Ghazālī. The first chapter of the study provides information on the basis of taklif. The second chapter explains the opinions and arguments regarding the feasibility of taklīf mā lā yutāq. The third chapter examines how Māturīdī and Ghazālī interpret the subject.
Benzer Tezler
- Mâtürîdî'nin kelam anlayışında mükâfat ve ceza
Reward and punishment in Māturīdī's kalām
OSMAN VERİM
Doktora
Türkçe
2025
Dinİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM KAPLAN
- Kelâmî ahlâk bağlamında iyi ve kötünün tabiatı ve insan fiilleri
The nature of good (Husn) and bad (Gubh) and human acts in the context of teological (Kalam) moral
ELİF AĞALDAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL YÜRÜK
- İslâm kelâmı'nda kudret-fiil ilişkisi (Mutekaddimûn dönemi)
The power-act relation in Islamic kalam (Early period)
SEYİTHAN CAN
- Mü'min şahsiyetin inşası bağlamında Kur'an'da dua
Prayer in the Quran within the context of constructing believers' personality
DERYA GÜNEY
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR DÜZENLİ
- Din kültürü ve ahlak bilgisi 6, 7 ve 8. sınıf ders kitaplarında Allah insan ilişkisi
Human-God relationship in 6, 7 and 8th class textbooks of religious culture and moral information course
ABDULVAHİT KAMALİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimDicle ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DAVUT IŞIKDOĞAN