Mâtürîdî'nin kelam anlayışında mükâfat ve ceza
Reward and punishment in Māturīdī's kalām
- Tez No: 966941
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM KAPLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 262
Özet
Bu çalışma, İmam Mâtürîdî'nin Allah-insan ilişkisi bağlamında mükâfat ve ceza konusuna bakışını incelemektedir. Çalışmada daha çok mükâfat ve cezanın uhrevi boyutu üzerinde durulmuştur. Kelam literatüründe Allah-insan ilişkisi hem metafiziksel hem de ahlaki boyutlarıyla ele alınan ve tartışılan temel meselelerden biridir. Mükâfat ve ceza birey ve toplumun karakterini, yapısını şekillendirmede, davranışlara yön vermede oldukça etkilidir. İlahi adalet anlayışının somut bir tezahürü olan mükâfat ve ceza konusu kelamî sistemlerin merkezinde yer alır. Mükâfat veya ceza ile karşılaşacağına inanmak gerek bireysel gerekse toplumsal yaşam açısından büyük bir motivasyon ve uyarıcı etki meydana getirir. Allah-insan ilişkisinin sağlıklı bir zeminde yürümesi ve sonuçlanması gayesine yönelik olarak Mâtürîdî'nin üç temel bileşen üzerinden mükâfat ve cezayı gerekçelendirişini ortaya koymayı hedefleyen bu çalışmada, önce Mâtürîdî'nin ontolojik düzeyde mükâfat ve cezayı nasıl temellendirdiği tespit edilip değerlendirilmiştir. Bu bağlamda mükâfat ve ceza, insanın ve içinde bulunduğu âlemin yaratılış hikmeti ve gayesi çerçevesinde insana bahşedilen içsel ve dışsal imkânlara bağlı olarak, kendisine yüklenen sorumluluğun kaçınılmaz bir neticesidir. Allah insana verdiği akıl ve özgür irade ile eylemde bulunmasını sağlayarak onun önünü açmıştır. İnsan bu eylemleriyle Allah ile ilişkisinin rengini kendisi belirlemekte, böylece onun eylemleri mükâfat ve ceza ile karşılık bulmaktadır. Mâtürîdî'nin bakış açısıyla, mükâfat ve ceza ile sonuçlanacak olan Allah ile insan arasındaki ilişki ontolojik aşamada kalmayıp epistemik bir temele de oturmak zorundadır. İnsanın ontolojik altyapısı, ilahi bir bilgilendirmeyle de desteklenerek söz konusu ilişki daha güçlü ve gerekçeli bir nitelik kazanmaktadır. Mükâfat ve cezanın ontolojik temelleri ve bildirim süreçlerine dair açıklamalardan sonra, ahlaki IV zemin inşa edilerek birey ve toplum yararını esas alan işlevsel kelama katkı sağlanmakta, böylece, Allah ile insan arasındaki ilişki nihai olarak mükâfat ve cezanın gerçekleşeceği akıbeti hedefleyen bir mahiyet kazanmaktadır. Ödül ve cezayı salt ilahi takdir açısından değil, aynı zamanda insanın özgür iradesi, sorumluluğu, aklı ve yaratılış hikmetiyle birlikte ele alan Mâtürîdî insanı kendi akıbetini belirleyen ahlaki bir özne olarak konumlandırmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study examines Imam Maturidi's perspective on reward and punishment in the context of the God-human relationship. The study primarily focuses on the afterlife dimension of reward and punishment. In theological literature, the God-human relationship is one of the fundamental issues addressed and discussed in both metaphysical and moral dimensions. Reward and punishment are highly influential in shaping the character and structure of individuals and societies, and in guiding behavior. As a concrete manifestation of the divine understanding of justice, the subject of reward and punishment lies at the heart of theological systems. Believing that one will encounter reward or punishment creates a significant motivational and stimulating effect on both individual and social life. This study aims to reveal Maturidi's justification of reward and punishment based on three fundamental components, aimed at ensuring a healthy God-human relationship. First, we identify and evaluate how Maturidi grounds reward and punishment at the ontological level. In this context, reward and punishment are the inevitable consequences of the responsibility placed upon humanity, based on the internal and external possibilities granted to it within the framework of the wisdom and purpose of creation of both humanity and the universe in which it exists. God has paved the way for humanity by enabling it to act with the intellect and free will He has given it. Humans determine the nature of their relationship with God through these actions, and thus, their actions are rewarded with rewards and punishments. From Māturīdī's perspective, the relationship between God and humanity, which will result in reward and punishment, must not remain at the ontological level but must also be based on an epistemic foundation. By supporting humanity's ontological foundation with divine guidance, this relationship becomes stronger and more justified. After the explanations about the ontological foundations of reward VI and punishment and the reports, a contribution is made to the functional theology based on the creation of a basis for publication, distribution and the benefit of society, thus, the relationship between God and humans acquires a final nature in which reward and punishment will ultimately occur. By considering reward and punishment not solely in terms of divine decree but also in terms of human free will, responsibility, reason, and the wisdom of creation, Māturīdī positions humanity as a moral subject who determines its own fate.
Benzer Tezler
- Mâturîdîlik kelâm geleneğinde insan anlayışı
Understanding of human in maturidi kalam convention
NESLİHAN KUTLU KARAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FETHİ KERİM KAZANÇ
- İmam Mâtürîdî'de iman ve ahlak ilişkisi
The relationship between faith and morality in Imam Maturîdî
MUHAMMET OSMAN AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN TEVFİK MARULCU
- Ebû Mansûr Muhammed Mâturîdî ve Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin Allah görüşlerinin karşılaştırılması
Comparision of god thought of Abu Mansur Muhammad Al-Maturidi and of Mavlana Jalal Ad-din Rumi
NESRİN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
DinKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULHAMİT SİNANOĞLU
- İmam Mâtürîdî'nin rızık anlayışı
Imam Mâturidî's understanding of rızık
SEMA PERK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ÇELİK