دلالة الأرقام على المعاني في العُرف اللغوي العربي
Arap dili örfünde sayıların kültürel anlamları
- Tez No: 941152
- Danışmanlar: PROF. DR. ERDİNÇ DOĞRU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Arapça
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 138
Özet
ÖZ Bu çalışma, Arap dili ve kültüründe sayıların anlamlarına işaret eden simgesel değerlerini araştırmayı amaçlamaktadır. Sayılar yalnızca hesaplama araçları olmakla kalmayıp, edebiyat ve toplumsal yaşamda, farklı çağlar, dinler ve kültürel çeşitlilikler boyunca etkisi görülen derin sembolik, kültürel, dini ve edebi anlamlar taşımaktadır. Araştırma, ayrıca Arap mirasında sayı kullanımının nasıl evrildiğine dair soruları ele almakta; sayıların dilsel ve toplumsal yapı içerisine nasıl yerleştirildiğini ortaya koymaktadır. Bu çalışma, sayıların kimliği, estetik değerleri ve dini anlamları ifade eden semboller olarak günlük yaşamda, eğitimde, sanatta ve dini ritüellerde üstlendikleri konuma da dikkat çekmektedir. Ayrıca, Arap rakamlarının tarihi gelişimi, kökenleri ve etkilendikleri sistemler (örneğin Hint sistemi gibi) tartışılmış; bu sayıların farklı tarihî dönemlerdeki biçimlerine dair çeşitli teorilere yer verilmiştir. Anlamsal açıdan, (3, 4, 5, 7, 8, 40, 100, 1000, 50.000 ve 70.000) gibi bazı sayılar özellikle ele alınmış; bu bağlamda tarihî, dinî (Kur'an-ı Kerim ve Hadis-i Şerifler gibi) ve edebî kaynaklar ile atasözleri analiz edilerek sayıların dinî ve toplumsal bağlamlardaki kullanımları tartışılmıştır. Ayrıca bu sayıların mimari, nakış ve ticari alanda, özellikle de pazarlamada bıraktıkları etkiler incelenmiştir. Sayıların kullanımında insanın bu anlamlardan nasıl etkilendiği ortaya konulmuş; öte yandan, sayıların anlamlarının etkisi, Arapçayla bu açıdan büyük benzerlikler taşıyan Türk kültürü gibi bazı kültürlerde de gözlemlenmiştir. Edebi metinler ve halk atasözleri bu etkileşimi açıkça ortaya koymaktadır. Bu çalışmada, betimleyici-analitik bir yöntem benimsenmiş; birincil kaynaklar (Kur'an-ı Kerim, Hadis-i Şerifler, edebî metinler ve atasözleri) ile ikincil kaynaklardan (edebiyat, kitaplar ve akademik çalışmalar) yararlanılmıştır. Veriler, metin analizi, tarihî karşılaştırmalar ve toplumsal gözlemler yoluyla toplanmış; böylece Arap bağlamında sayıların çok yönlü işlevleri hakkında net bir bakış açısı sunulmuştur. Çalışma, Arap kültüründe sayıların yalnızca birer sayma aracı olmadığını; inançları ve kültürel mirası yansıtan, toplumsal kimliğin oluşumuna katkıda bulunan simgesel bir dil oluşturduğunu vurgulamaktadır. Bu durum, İslamî ve Arap kültürel mirasının daha derin bir şekilde anlaşılmasına katkı sağlamaktadır. Ayrıca bu çalışma, Arap toplumlarında sayısal ifadeler ile toplumsal, dinî ve edebî olgular arasındaki ilişki üzerine gelecekte yapılacak araştırmalara yeni ufuklar açmaktadır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT This study aims to explore the meanings conveyed by numbers within the Arabic linguistic tradition. In Arab culture, numbers are not merely instruments of calculation; they embody profound symbolic, cultural, religious, and literary meanings that have left a lasting imprint on literature and social life across centuries, diverse faiths, and cultural landscapes.The research addresses key questions surrounding the historical evolution of numbers within Arab heritage, shedding light on how they were woven into the fabric of language and society. It also highlights the special status of numbers as symbolic carriers of identity, aesthetic values, and religious significance across daily life, education, the arts, and religious rituals.Additionally, the study examines the historical development of Arabic numerals, discussing their origins, the external systems that influenced them—such as the Indian numeral system—and presenting various scholarly theories on their evolution and transformations across different historical periods.Focusing on the semantic dimension, the study dedicates special attention to specific numbers—namely 3, 4, 5, 7, 8, 40, 100, 1,000, 50,000, and 70,000—analyzing their meanings through historical, religious (the Qur'an and Hadith), literary texts, and popular proverbs. Their symbolic use is traced within religious and social contexts, as well as their impact on architecture, embroidery, and even commercial practices, particularly marketing.Numbers, through their usage, act as vessels of meaning that deeply influence human perception. Conversely, the cultural resonance of numbers is evident in neighboring traditions, such as Turkish culture, where a notable overlap with Arabic expressions of numerical symbolism can be seen in literary texts and folk proverbs.This study adopts a descriptive-analytical methodology, drawing on both primary sources (the Qur'an, Hadith, literary texts, and proverbs) and secondary sources (scholarly literature and academic studies). Data were collected through textual analysis, historical comparisons, and social observations, allowing the research to present a comprehensive vision of the diverse functions that numbers fulfill within the Arab cultural context.Ultimately, the study affirms that in Arabic culture, numbers transcend their quantitative role to form a symbolic language reflecting beliefs, values, and a rich cultural heritage. This symbolic dimension has helped shape a distinct social identity, revealing layers of meaning accumulated over centuries. In doing so, the research contributes to a deeper understanding of the Arab-Islamic cultural legacy and opens new horizons for future inquiry into the relationship between numerical expressions and social, religious, and literary phenomena in Arab societies. This study has demonstrated that numbers carry symbolic connotations that influence meanings within the Arabic linguistic tradition. They possess profound symbolic, cultural, religious, and literary significances that contribute to shaping meaning in both literary and social contexts. Numbers are not merely used to indicate quantity; rather, they also convey philosophical messages and serve as social codes.
Benzer Tezler
- دلالة الخاص وأثـــره على التشريعــات الفقهــية
Hass ifadelerin delâleti ve fıkhî teşri'deki sonuçları
ABDULLAH AHMED HUSSEIN
Yüksek Lisans
Arapça
2016
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İSMAİL NARİN
- دلالة النهي عند الصنعاني في كتاب سبل السلامكتاب البيوع أنموذجادراسة أصولية فقهية مقارنة
San'ânî'nin 'Subulu's-Selâm' adlı eserinde nehyin delâleti (Kitâbu'l-bey' örneği) fıkıh ve usul ilimleri açısından mukayeseli bir inceleme
YASER MOUSA ALAMER
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHİTTİN ÖZDEMİR
- دلالة السياق في تفسير النسفي سورة البقرة أنموذجا
Nesefî tefsiri'nde siyâk delâleti Bakara Sûresi örneği
OSMANCAN EMİN
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AVNULLAH ENES ATEŞ
- دلالة الإشارة والإيماء عند الأصوليين وتطبيقاتها الفقهية'بلوغ المرام' أنموذجاً
Usûlcülerde işaret ve îmâ'nın delil sayılması ve bunların fıkhî uygulamaları – Bulûgu'l-merâm örneği / Pointing and gesturing connotations at the fundamentalists & their jurisprudence applications and taking the book 'Bulug al-maram' as an example
WALEED TAHA YASEEN
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KHALED DERSHWİ
- دراسة دلالة الأصل في المفردات الواردة في سورتي آل عمران والنساء
Al-i İmran ve Nisa Sureleri'nde kelimelerin köklerinin asıl/kakiki manaları hakkında
ELA HAMMUDİ
Doktora
Arapça
2025
DilbilimYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN AYDIN