Türk müziğinde terkip kavramı ve Kantemiroğlu'nda yer alan Galat-ı Meşhûriyet terkiplerin değişim süreçleri
The concept of composition in Turkish music and the change processes of the compositions in the Galat-ı Meşhûriyet in Kantemiroğlu
- Tez No: 941568
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GAMZE KÖPRÜLÜ YAZICI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Müziği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Müziği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 227
Özet
Türk mûsikîsinin, zengin yapısını meydana getiren kadîm on iki makam, âvâze ve şûbelerin dışında kalan diziler, 19. yüzyıl öncesi mûsikî kaynaklarında terkip olarak geçmektedir. Târihî kaynaklar incelendiğinde terkiplerin sayıları ve tarifleri hakkında nazariyeciler arasında görüş farklılıklarının olduğu görülmüştür. Bu sebeple Türk mûsikîsi makam nazariyesinin anlaşılması için terkipler hakkında antolojik çalışmalara ihtiyaç duyulması hususu, çalışmanın problem durumunu oluşturmaktadır. Problem durumundan hareketle bu çalışmada, Kantemiroğlu'nda, Galat-ı Meşhûriyet ismi ile yer verilen yirmi iki adet terkibin, 20. yüzyıl'a kadar olan süreçteki değişimlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, Osmanlı dönemi Türk mûsikîsi nazariyesi hakkında bilgi vermesi yönünden önem arz etmektedir. Belirlenen amaç doğrultusunda çalışma, mezkûr yirmi iki adet terkip ile sınırlandırılmıştır. Nitel bir araştırma olan bu çalışmada, doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır. Böylelikle 13. ve 20. yüzyıllar arasında yer alan nazariyecilerin, terkipleri nasıl tarif ettiği araştırılmıştır. Terkiplere ilişkin bilgiler açıklanırken kronolojinin esas alınmasına mümkün olduğunca dikkat edilmeye çalışılmıştır. Terkipler hakkında elde edilen bilgiler, Arel nazariyesindeki temel dörtlü-beşlilere göre isimlendirilmiş ve yorumlanmıştır. Değerlendirme sonucunda değişim gösteren ve göstermeyen terkipler tespit edilmiştir. Örneğin, Kantemiroğlu'da yer alan Hüzzâm terkibi, Arel nazariyesine kadar olan süreçte kullanılan perdeler, karar, donanım ve seyir açısından büyük değişikliğe uğrarken Acem Aşîran terkibi hiçbir değişikliğe uğramamıştır. Galat-ı Meşhûriyet dışında olup Türk mûsikîsinde yer alan diğer terkiplerin de çalışmada kullanılan yöntem ile değişim süreçlerinin ortaya konularak 21. yüzyıl nazariyat anlatımlarında kullanılması önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
The scales other than the twelve ancient makams, avâze and şûbe that constitute the rich structure of Turkish music are referred to as compounds in pre-19th century music sources. When historical sources are examined, it is seen that there are differences of opinion among theorists about the number and definition of compounds. For this reason, the need for anthological studies on compounds in order to understand the theory of Turkish music modes constitutes the problem of the study. Based on the problem, this study aims to examine the changes in 22 compounds given in Kantemiroğlu under the name of galat-ı meşhûriyet until the 20th century. The study is important in terms of providing information about the theory of Turkish music in the Ottoman period. In line with the determined purpose, the study was limited to the 22 compounds mentioned. In this study, which is a qualitative research, the document review technique was used. Thus, it was investigated how theorists between the 13th and 20th centuries described the compositions. When explaining the information about the compositions, it was tried to be as careful as possible to take chronology as a basis. The information obtained about the compositions was named and interpreted according to the basic tetrachords and pentachords in Arel theory. As a result of the evaluation, the compositions that showed change and those that did not were determined. For example, while the Hüzzâm composition in Kantemiroğlu underwent major changes in terms of the frets, resolution, equipment and progression used in the process until Arel theory, the Acem Aşîran composition did not undergo any change. It is suggested that other compositions in Turkish music, other than galat-ı meşhûriyet, be used in 21st century theoretical explanations by revealing their change processes with the method used in the study.
Benzer Tezler
- Tarihsel süreçte bestecilerin kullanımları doğrultusundaevcara makamının değişimi
Change of evcara position in the direction of the use ofcomposers in the historical process
ELİF KARABAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MüzikTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTürk Müziği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEVAHİR KORHAN IŞILDAK
- Neyzen Ali Doğan Ergin'in Ferahnâk Aşîran Mevlevî Âyîn-i'nin makam, usûl ve ezgisel yönden incelenmesi
The observation Ferahnak Asiran Mevlevi ritual by ney player Ali Doğan Ergin in terms of style and pattern
MUHAMMET SEFA POLAT
- 18. yüzyılda tertip edilen üç güfte mecmuasının edebi açıdan incelenmesi (Derviş Avnî güfte ve şiir mecmuası, Hasan Gülşenî mecmuası, dürbînîzâde güfte ve şarkı mecmuası)
The examination of three lyric mecmuas in 18th century in a literary sense (Derviş Avnî, Hasan Gülşenî, dürbînîzâde lyric and song mecmuas)
NURSEDA ÖĞRETEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ EMRE ÖZYILDIRIM
- Cinuçen Tanrıkorur'un müzik anlayışı ve Türk müziğine katkısı
Cinuçen Tanrıkorur's music appreciation and his contribution to the Turkish Music
SENEM ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
MüzikOndokuz Mayıs Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ÇAKIR
- Şevkefzâ ve Tarz-ı Nevin makamlarının seyir özellikleri ve karar perdeleri açısından benzerliklerinin ve farklılıklarının incelenmesi
The similarities of Şevkefzâ and Tarz-i Nevin maqams interms of their progression characteristics and decisive pitches examining the differences
TUNCAY TUNCAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MüzikHaliç ÜniversitesiTürk Musikisi Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MURAT SALİM TOKAÇ