Prosody in interpreting AI and human delivered speeches: The effect on output in simultaneous interpreting
Eşzamanlı çeviride yapay zeka ve insan konuşmacılarının prozodiye olan etkisi
- Tez No: 942127
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞEYDA KINCAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Sözlü Çevirinin Prozodisi, Yapay Konuşmacı, Eşzamanlı Çeviri, Sözlü Çeviride Yapay Zeka, Prosody of Interpreting, Artificial Speaker, Simultaneous Interpreting, Artificial Intelligence in Interpreting
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık (İngilizce) Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 304
Özet
Bu çalışma, İngilizce ve Türkçe dil çiftinde yapılan eşzamanlı çeviride yapay zeka konuşmacılarının prozodilerini ve yapay zeka konuşmacılarının prozodisinin çevirmenlerin çıktılarına olan etkisini araştırmaktadır. Bu dil çiftinde prozodi ve çeviribilim alanındaki çalışmalar kısıtlı olduğundan, tez kapsamında hem yapay zeka hem de insan konuşmacılarının olduğu metinler ve bu konuşma metinlerinin çevirileri prozodi bağlamında irdelenmiştir. İki aşamalı olan bu tez çalışmasına altı lisans öğrencisi ile altı profesyonel çevirmen katılmış; katılımcılardan insan ve yapay zeka konuşmacılarını iki dil yönünde de çevirmeleri istenmiş, son olarak da katılımcılara deney sonrası anket uygulanmıştır. Praat pro- gramı kullanılarak katılımcıların ses kayıtları tempo, ezgi, vurgu ve ritim açısından incelenmiştir. Deney, yapay zekanın kendine has prozodik özelliklerinin yanı sıra Türkçe ve İngilizce dil çiftine has bazı prozodik örüntüler ortaya çıkarmıştır. Profesyonellerin çıktıları konuşmacının türü değiştiğinde pek farklılık göstermese de öğrencilerin prozodileri konuşmacı değişince farklılaşmıştır. Öğrenciler konuşmacının üslubunu taklit etme eğilimi göstermiş, ritim, vurgu ve ezgi bulgularında sözdizimsel ve prozodik çeşitli anormallikler göstermiştir. Katılımcıların çevirilerindeki anormal ritim ve ezgi örüntüleri Gile'in Çaba Modellerinde ele aldığı Bellek İşleme Kapasitesinin sorunlarından kaynaklanmıştır. Yapılan ankette katılımcılar yapay zekanın robotik üslubuna, istikrarsız konuşma akışına ve duygusuzluğuna değinmiş, bunları çeviride birer zorluk olarak nitelendirmişlerdir. Bu tez çalışması, hem eşzamanlı çeviri hem de yapay zeka konuşma metinlerinin prozodisini ele alarak çeviribilim alanında prozodi, yapay zekanın kullanımı ve de çevirmen eğitimi konularında ileride yapılacak çalışmalara temel oluşturmakta, yapay zeka konuşmacılarının kullanımına dair öneriler sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study explores the prosody of AI-delivered source text speeches and their effect on interpreters' output during simultaneous interpreting in English and Turkish language pair. Due to the research gap on prosody and interpreting in this language pair, this study analyses the prosody of both AI-delivered and human-delivered source text speeches with their interpretations. A two-stage experiment was conducted in which six undergraduate students and six professionals interpreted human and AI-delivered speeches into both language directions and took part in a post-experiment questionnaire. Using Praat, the participants' voice recordings were analysed by focusing on tempo, intonation, stress and rhythm. The findings of the experiment revealed not only AI-specific prosodic characteristics but also patterns specific to interpreting in Turkish and English. Though professionals' output did not vary significantly when the type of speaker changed, the students' prosody altered as the speaker did. The students demonstrated a tendency to imitate the style of speaker and interpret using a syntactically and prosodically anomalous rhythm, stress, and intonation. The participants' anomalous rhythm, intonation and final pitch movements derived from processing capacity problems listed under Gile's Effort Models. In the questionnaire participants remarked on AI's robotic style, inconsistent flow and lack of emotional sentiment which challenged them throughout the experiment. By providing insight into the prosody of not only interpreted speech but also AI-delivered source text speeches, this study lays the basis for further research on the use of prosody, AI in interpreting settings and interpreter training, and suggests potential ways of using AI-speakers.
Benzer Tezler
- Prosody in interpreting: The effect of L1 and interpreting modalities
Sözlü çeviride prozodi: Ana dilin ve çeviri modalitesinin etkisi
ALPER ÖZKAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Mütercim-TercümanlıkHacettepe ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALPER KUMCU
- Sağlıklı yaşlanmada emosyonel prozodi algısının değerlendirilmesi
Evaluation of emotional prosody perception in healthy aging
CANSU YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimİZMİR BAKIRÇAY ÜNİVERSİTESİDil ve Konuşma Terapistliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEREN DÜZENLİ ÖZTÜRK
DR. ÖĞR. ÜYESİ İPEK PINAR UZUN
- Koca Râgıb Paşa'nın Arûz Risâlesi adlı eserinin tahkik ve tahlili
Examination and analysis on the prosody pamphlet of Koca Râgib Pasha
YASİN DURSUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN ÖZDEMİR
- Children's comprehension of presuppositions introduced by focus particles: Evidence from Turkish
Çocukların odak parçacıkları tarafından oluşturulan önvarsayımları kavrayışı: Türkçe örneği
SİMGE TOPALOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
DilbilimBoğaziçi ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAYRİYE MİNE NAKİPOĞLU DEMİRALP