6306 sayılı afet kapsamındaki alanlarda yürütülen kentsel dönüşüm uygulamalarında bir yöntem olarak imar durumu hakkı transferi: Avcılar ilçesi Merkez Mahallesi örneği
Transfer of development rights as a method in urban transformation applications in disaster-affected areas under law no. 6306: A case study of Merkez Neighborhood in Avcılar district
- Tez No: 942330
- Danışmanlar: PROF. DR. EVRİM ÖZKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Kültür Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 121
Özet
Bu çalışma, Türkiye'de son yıllarda artan kentsel dönüşüm uygulamalarının alternatif modellerle değerlendirilmesini amaçlamakta ve özellikle Avcılar İlçesi Merkez Mahallesi örneğinde İmar Hakkı Transferi (İHT) yönteminin uygulanabilirliğini incelemektedir. 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında yürütülen dönüşüm uygulamalarının büyük ölçüde parsel bazlı, mevcut imar hakkı çerçevesinde ve fiziksel yenileme odaklı ilerlediği gözlemlenmektedir. Ancak bu yaklaşım, hem planlama ilkeleri açısından bütüncül bir dönüşüm sağlayamamakta hem de sosyal, ekonomik ve hukuki sorunlara yol açmaktadır. Araştırma, nitel araştırma yöntemiyle yapılandırılmış olup, Avcılar ilçesinde sürece dahil olan hak sahipleri, yüklenici firmalar, belediye müdürlükleri ve hukukçularla yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler üzerinden yürütülmüştür. Görüşme verileri tematik analiz yöntemiyle değerlendirilmiş ve beş temel tema ortaya konmuştur: dönüşüm sürecinin planlama ve uygulama zorlukları, ekonomik eşitsizlikler ve hak kayıpları, hukuki belirsizlikler ve güvence eksikliği, bilgi eksikliği ve kurumsal rehberlik ihtiyacı, ve İHT'ye duyulan potansiyel gereksinim. Elde edilen bulgular, mevcut dönüşüm modelinin özellikle düşük gelirli kesimlerin katılımını sınırlandırdığı, hak kayıplarına neden olduğu ve yatırımcıların dönüşüme olan ilgisini azalttığı yönündedir. Parsel ölçekli uygulamaların planlama bütünlüğünü bozduğu ve altyapı entegrasyonunu engellediği tespit edilmiştir. Bu kapsamda, İHT yöntemi, hem maliklerin yapılaşma hakkını korunabilir ve esnek biçimde kullanmalarını sağlamakta hem de kamu yararını gözeten yeni planlama stratejilerinin geliştirilmesine olanak tanımaktadır. Çalışmada ayrıca, deprem riski yüksek alanlardan yapılaşma haklarının, daha güvenli ve planlı gelişim bölgelerine transfer edilmesini öneren modeller geliştirilmiştir. Sonuç olarak, Avcılar Merkez Mahallesi özelinde İHT uygulaması hem kentsel dönüşüm sürecinin hızlandırılması hem de sosyal adalet ve mekânsal denge ilkelerinin güçlendirilmesi açısından güçlü bir alternatif olarak değerlendirilmektedir. Çalışma, benzer yapısal sorunlara sahip diğer kentsel alanlar için de örnek oluşturabilecek bir model sunmakta ve İHT'nin yerel düzeyde uygulanabilirliğini hem kuramsal hem de ampirik düzeyde ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to evaluate the growing urban transformation practices in Turkey through alternative models, focusing specifically on the applicability of the Transfer of Development Rights (TDR) method in the case of the Avcılar District, Merkez Neighborhood. Within the scope of Law No. 6306 on the Transformation of Areas Under Disaster Risk, the implementation of urban transformation has largely progressed through parcel-based, legally compliant, and physically focused redevelopment processes. However, such an approach fails to ensure a holistic transformation in terms of urban planning principles and gives rise to social, economic, and legal complications. The research adopts a qualitative methodology and is based on semi-structured interviews conducted with stakeholders involved in the transformation process, including property owners, construction firms, municipal officials, and legal experts. The data obtained were analyzed through thematic analysis, resulting in the identification of five key themes: challenges in planning and implementation, economic disparities and loss of rights, legal uncertainties and lack of assurance, lack of information and institutional guidance, and the perceived necessity for the implementation of TDR. Findings indicate that the current transformation model restricts the participation of low-income groups, leads to rights losses, and diminishes investor interest. Parcel scale interventions have been found to disrupt planning integrity and hinder infrastructure continuity. In this context, the TDR method enables property owners to utilize their development rights in a protected and flexible manner and facilitates the development of new planning strategies that prioritize public benefit. The study also proposes models in which development rights from high-risk seismic zones are transferred to safer and better-planned development areas. In conclusion, the application of the TDR method in Avcılar offers a strong alternative that can both accelerate the transformation process and reinforce the principles of social equity and spatial balance. The study provides a model that can serve as an example for other urban areas with similar structural problems and demonstrates the theoretical and empirical feasibility of TDR at the local level.
Benzer Tezler
- 6306 sayılı Kanun kapsamında kentsel dönüşüm uygulaması: Karabük ili ve Safranbolu ilçesi örneği
Urban transformation according to the Law No. 6306: The case of Karabuk Province and Safranbolu district
SEVİLAY DOĞDU KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Kamu YönetimiKarabük ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KEMAL YAMAN
- A study on physical resilience of urban transformation implementations in Turkey under the law numbered 6306
Türkiye'deki 6306 sayılı kanuna dayalı kentsel dönüşüm uygulamalarının fiziksel dirençliliği üzerine bir çalışma
UMUTCAN ÜSTÜNCAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Şehircilik ve Bölge PlanlamaOrta Doğu Teknik ÜniversitesiDeprem Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELTEM ŞENOL BALABAN
- Kentsel dönüşüm uygulamalarına eleştirel bakış Bursa örneği
Urban transformation criticial applications overview Bursa sample
ELİF DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Jeodezi ve FotogrametriBahçeşehir ÜniversitesiKentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NİLGÜN CAMKESEN
- 'Sağlıklı Kent Projeleri' diğer adıyla 'Kentsel Dönüşüm' ve 'Bursa'da Kentsel Dönüşüm adı altında gerçekleştirilmiş ve gerçekleştirilecek projeler
'The projects of comprehensi̇ve city' in other words urban renewal, the projects completed and will be completed on behalf of urban renewal in Bursa
ERVA KIYIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Teknik EğitimSüleyman Demirel ÜniversitesiYapı Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜMİN FİLİZ
- Mevcut emsal ve değişken emsal kullanılarak kentsel dönüşüm projesinin yapılabilirliğinin analizi: Yalova örneği
Feasibility analysis of an urban transformation project using existing and variable floor area ratios: The case of Yalova
TUĞBA AYDIN GÜMÜŞEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Okan ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BİROL ALAS