Geri Dön

Coğrafi bilgi teknolojileri kullanarak değişen iklim ve çevre koşullarında sel-kuraklık analizi ve mücadele stratejileri: Gediz havzası örneği

Flood-drought analysis and coping strategies in changing climate and environmental conditions by using geographical information technologies: The case of Gediz basin

PDF İndir

  1. Tez No: 942352
  2. Yazar: KEMAL YURDDAŞ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MURAT KARABULUT
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Coğrafya, Geography
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Fiziki Coğrafya Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 391

Özet

Sel ve kuraklık, hidrolojik döngünün iki uç noktasını temsil eden doğal afetlerdir. Her iki olay da suyun mekânsal ve zamansal dağılımında yaşanan dengesizliklerden kaynaklanmakta olup, özellikle iklim değişikliği ve arazi kullanımındaki dönüşümler bu afetlerin görülme sıklığını ve şiddetini giderek artırmaktadır. Sel ve kuraklığın birlikte değerlendirildiği, entegre bir hidrolojik analiz yaklaşımı sürdürülebilirlik açısından kritik önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama teknolojileri kullanılarak Türkiye'nin önemli tarım havzalarından biri olan Gediz Havzası'nda, sel ve kuraklık afetlerine karşı hassas alanların belirlenmesi ve mekânsal açıdan değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma sel analizleri ve kuraklık analizleri olmak üzere iki aşamadan oluşmaktadır. Sel analizleri kapsamında, ilk olarak Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) üzerinden morfometrik indisler hesaplanmış, elde edilen sonuçlar arasında karşılaştırmalar yapılarak, havzanın sel üretme potansiyeli ortaya konmuştur. İkinci olarak ise sel duyarlılığının mekânsal dağılımını belirlemek amacıyla, Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) entegre edilerek kapsamlı bir metodoloji uygulanmıştır. Morfometrik analizlerle Gediz Havzası'nın sel üretme potansiyeline sahip olduğu, alt havzalar karşılaştırıldığında ise Yukarı Gediz Alt Havzası'nın sel üretme potansiyelin diğer alt havzalara göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Sel duyarlılık analizleri kapsamında ise Manisa, Ahmetli, Turgutlu, Salihli, Saruhanlı, Alaşehir, Çiğli ve Menemen gibi bölgelerde sel duyarlılığının yüksek olduğu tespit edilmiştir. Kuraklık analizleri kapsamında, 2000–2023 periyodunu kapsayan analizlerde istasyon verilerine dayalı Standart Yağış İndeksi (SPI) ile, uydu tabanlı Normalleştirilmiş Fark Vejetasyon İndeksi (NDVI), Gelişmiş Vejetasyon İndeksi (EVI), Vejetasyon Durum İndeksi (VCI) ve Standart Vejetasyon İndeksi (SVI) kullanılmıştır. Elde edilen bulgular mekânsal ve zamansal olarak karşılaştırılmıştır. SPI sonuçlarına göre 2004, 2008 ve 2022 yılları en kurak dönemler, 2009, 2010 ve 2021 yılları ise en nemli dönemler olarak öne çıkmaktadır. SPI analizine göre kuraklık yaşanan yıllarda, NDVI, EVI, VCI ve SVI değerlerinde de belirgin negatif sapmalar ve vejetasyon yoğunluğunda azalmalar gözlemlenirken, SPI analizine göre nemli yıllarda ise pozitif sapmalar ve vejetasyon yoğunluğunda artışlar tespit edilmiştir.

Özet (Çeviri)

Floods and droughts are natural disasters that represent the two extremes of the hydrological cycle. Both events are caused by imbalances in the spatial and temporal distribution of water, and climate change and land use transformations are increasing the frequency and severity of these disasters. An integrated hydrological analysis approach that considers flood and drought together is critical for sustainability. In this study, Geographic Information Systems (GIS) and Remote Sensing technologies are used to identify and spatially evaluate the areas vulnerable to flood and drought disasters in the Gediz Basin, one of the important agricultural basins of Türkiye. The study consists of two stages: flood analysis and drought analysis. Within the scope of flood analyses, firstly, morphometric indices were calculated separately on the Digital Elevation Model (DEM) and comparisons were made between the results obtained and the flood generating potential of the basin was revealed. Secondly, in order to determine the spatial distribution of flood susceptibility, a comprehensive methodology was applied by integrating Analytic Hierarchy Process (AHS) and Geographic Information Systems (GIS). Morphometric analyses showed that the Gediz Basin has the potential to produce floods, and when sub-basins were compared, it was observed that the Upper Gediz Sub-basin has a high flood production potential. Within the scope of flood susceptibility analysis, it has been determined that flood susceptibility is high in regions such as Manisa, Ahmetli, Turgutlu, Salihli, Saruhanlı, Alaşehir, Çiğli and Menemen. Within the scope of drought analyses, Standard Precipitation Index (SPI) based on station data, satellite-based Normalized Difference Vegetation Index (NDVI), Enhanced Vegetation Index (EVI), Vegetation Condition Index (VCI) and Standard Vegetation Index (SVI) were used in the analyses covering the period 2000-2023. The findings were analyzed by comparing them spatially and temporally. According to the SPI results, 2004, 2008 and 2022 stand out as the driest periods, while 2009, 2010 and 2021 stand out as the wettest periods. According to SPI analysis, significant negative deviations in NDVI, EVI, VCI and SVI values and decreases in vegetation density were observed in drought years, while positive deviations and increases in vegetation density were observed in humid years according to SPI analysis.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    847190

    Prediction of COVID 19 disease using chest X-ray images based on deep learning

    Derin öğrenmeye dayalı göğüs röntgen görüntüleri kullanarak COVID 19 hastalığının tahmini

    ISMAEL ABDULLAH MOHAMMED AL-RAWE

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolGazi Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ADEM TEKEREK

  2. Tez No

    574451

    A methodology to develop smart spatial management for natural hazard resilience: the case of duzce province

    Doğal tehlikelere dayanıklılık için akıllı mekansal yönetimi geliştiren bir yöntem: düzce ili örneği

    EBRU SATILMIŞ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AZİME TEZER

  3. Tez No

    961749

    Smart sustainable building-city integration evaluation model (SSB-CIEM)

    Akıllı sürdürülebilir bina-şehir bütünleşmesi değerlendirme modeli (ASB-ŞBDM)

    FATMA HANDAN SARIGÜL

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2025

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HÜSNÜ MURAT GÜNAYDIN

  4. Tez No

    357002

    Hotamış gölü çevresinin arazi kullanımının uydu görüntüleri yardımıyla zamansal analizi

    Geo-temporal analysis of Hotamis lake and surrounding with the help of satellite imagery

    ELİF KIRTILOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Jeodezi ve FotogrametriSelçuk Üniversitesi

    Harita Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HAKAN KARABÖRK

  5. Tez No

    935198

    Makina öğrenmesi ve 3B modelleme teknikleriyle yer yüzey sıcaklığı ve kentsel ısı adası değişikliklerinin kent dokusu bağlamında değerlendirilmesi: Çankaya-Ankara örneği

    Evaluation of land surface temperature and urban heat island changes within the context of urban form using machine learning and 3D modeling techniques: the case of Çankaya-Ankara

    DİLARA YILMAZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    Peyzaj MimarlığıKastamonu Üniversitesi

    Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı

    PROF. SEVGİ ÖZTÜRK

Geri Dön