İlgilenim düzeyi çerçevesinde reklamda yaratıcı strateji, çekicilik ve arketip kullanımlarının incelenmesi
The examination of creative strategy, appeal and archetype usages in advertising within the context of interest levels
- Tez No: 942502
- Danışmanlar: PROF. DR. VESİLE ÇAKIR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Reklamcılık, Advertising
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Reklamcılık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Reklamcılık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 386
Özet
Bu araştırmada televizyon reklamlarında yaratıcı strateji, reklam çekiciliği ve arketip kullanımı, tüketici ilgilenimi düzeyi çerçevesinde incelenmiştir. Çalışma, 2022-2023 döneminde Türkiye'de ulusal televizyon kanallarında yayınlanan ve 25 sektöre ait 726 reklamı kapsamaktadır. Çalışmada sektörler, tüketicinin satın alma sürecinde gösterdiği bilişsel ve duygusal çaba esas alınarak düşük ve yüksek ilgilenim düzeyi şeklinde iki ana gruba ayrılmıştır. Reklamlar, Frazer'ın yaratıcı stratejileri, rasyonel-duygusal-hedonik çekicilik sınıflaması ve Mark ile Pearson'ın arketip kuramı temelinde kodlanmıştır. Her bir reklamda baskın olduğu düşünülen tek bir yaratıcı strateji, çekicilik ve arketip belirlenmiş; verilerin analizinde içerik analizi yöntemi ve MAXQDA yazılımı kullanılmıştır. Bulgular her iki ilgilenim grubunda da en sık tercih edilen yaratıcı stratejinin konumlandırma olduğunu göstermektedir. Düşük ilgilenim düzeyi sektörlerinde duygusal satış önermesi ve öncü üstünlük stratejisi öne çıkarken, yüksek ilgilenim düzeyi sektörlerinde duygusal satış önermesi ile marka imajı stratejisi de öne çıkmaktadır. Reklam çekicilikleri açısından, düşük ilgilenim düzeyi reklamlarında samimiyet, mizah ve eğlence/keyif alma gibi duygusal ve hedonik çekicilikler, yüksek ilgilenim düzeyi reklamlarında ise samimiyet, bilgi aktarma, masumiyet, eğlence/keyif alma gibi rasyonel, duygusal ve hedonik çekicilikler tercih edilmiştir. Arketip kullanımında da sıradan vatandaş arketipi her iki grupta da baskın konumdadır. Yüksek ilgilenim düzeyi reklamlarında koruyucu, kral, yaratıcı; düşük ilgilenim düzeyine ise kaşif, kahraman ve aşık arketipleri yoğun olarak kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlar tüketicinin ilgilenim düzeyinin reklamın yaratıcı bileşenlerini nasıl şekillendirdiğine dair dikkat çekici bir bakış açısı sunmaktadır. Araştırma, reklamcılık ve pazarlama literatüründe ilgilenim düzeyine yönelik kuramsal tartışmalara katkı sağlamanın yanı sıra sektördeki yaratıcı uygulamalara da yol gösterici bir nitelik taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
This study examines the use of creative strategy, advertising appeal, and archetypes in television commercials within the framework of consumer involvement level. The research covers 726 advertisements from 25 sectors broadcast on national television channels in Turkey during the 2022–2023 period. Sectors were categorized into two main groups low and high involvement based on the cognitive and emotional effort consumers exert during the purchasing process. The advertisements were coded using Frazer's creative strategy typology, the rational-emotional-hedonic appeal classification, and the archetype theory of Mark and Pearson. For each advertisement, a single dominant creative strategy, appeal, and archetype was identified. The data were analyzed using content analysis methodology via the MAXQDA software. Findings indicate that positioning is the most frequently employed creative strategy in both involvement groups. In low-involvement sectors, emotional selling proposition and preemptive strategies are prominent, while in high-involvement sectors, emotional selling proposition and brand image strategies stand out. Regarding advertising appeals, low-involvement advertisements predominantly use emotional and hedonic appeals such as sincerity, humor, and enjoyment. In contrast, high-involvement advertisements commonly employ a mix of rational, emotional, and hedonic appeals including sincerity, information delivery, innocence, and enjoyment. In terms of archetypes, the“Everyman”archetype is dominant across both groups. However, in high-involvement advertisements, the“Caregiver,”“Ruler,”and“Creator”archetypes are more frequent, whereas in low-involvement advertisements, the“Explorer,”“Hero,”and“Lover”archetypes are commonly used. The findings of this research provide valuable insights into how consumer involvement levels shape the creative components of advertisements. Beyond contributing to theoretical discussions on consumer involvement in advertising and marketing literature, the study also offers practical implications for creative practices in the industry.
Benzer Tezler
- Gayrimenkul pazarlaması temelinde uluslararası tüketicilerin Türkiye'de gayrimenkul satın alma karar süreçlerinin incelenmesi ve İstanbul'da bir araştırma
The investigation and research on the decision of purchasing process of the foreigner consumers with the settlement of international marketing of real estate in Istanbul
BURCU TERZİ
- Özel spor merkezi üyelerinin spor ilgilenimi ve algıladıkları değerin sosyal medya kullanımı üzerine etkisi
The effect of sports participation and value perception on social media use for private sport center
ENGİN IŞIK ABANOZ
Doktora
Türkçe
2018
SporSakarya ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FİKRET SOYER
- Adolesan dönemi farklı yaş gruplarındaki futbolcuların taktiksel beceri düzeylerin incelenmesi
Tactical skills of footballers of different age groups in the adolescent period examining levels
CAFER ELEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
SporMuş Alparslan ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Eğitimi Anabiilim Dalı
PROF. DR. ALPER KARADAĞ
- Atatürk Üniversitesinde dosyalama işlemleri ve personelin farkındalığı
Filing processes and staff awareness about the filing processes at Atatürk University
AYŞE BAYRAKTAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
ArşivAtatürk ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DÜNDAR ALİKILIÇ
- Evli bireylerin evlilikte sorunla başa çıkma yöntemlerinin cinsiyet rolleri çerçevesinde incelenmesi
Examining coping efforts in mariage within the framework of gender roles
SELMA KEPENEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
PsikolojiErciyes ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. EVRİM ÇETİNKAYA YILDIZ