Geri Dön

Trabzon ağızlarından derlenen metinlerin söz varlığında cinsiyete bağlı dil kullanımı

Gendered language use in the vocabulary of texts compiled from Trabzon dialects

  1. Tez No: 942513
  2. Yazar: FATMA KAR
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ASİYE MEVHİBE COŞAR
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 116

Özet

Bir dilin söz varlığı; sözcükleri ve kalıp sözleri ile kültürün göstergesi olma özelliğindedir. Bu bakımdan halk dilinin yansıdığı ağız metinleri; ait olduğu milletin kültürünü, yaşayış ve algılayış biçimlerini, dolayısıyla da bu özellikleri dile getirme biçimlerini yansıtması önemlidir. Ağız metinleri, söz varlığı açısından dil kullanım özelliklerinin incelenebilirliği, bu çalışmanın problem cümlesini oluşturmaktadır. Sözlü ortamdan derlenerek elde edilen mevcut metinlerin içerik analizine tabi tutulması ile söz varlığının niteliği ve niceliği, çözümlemeye yönelik verilerin teminini sağlayacaktır. Böylece ağız metinlerindeki anlatıcıların dil kullanımı, toplumsal rolleri açısından değerlendirilip, ayırt edici nitelikler tespit edilmeye çalışılmıştır. Nitel analiz yöntemlerinden doküman analizi kullanılacak çalışmada, Necati Demir'in Trabzon İli ve Yöresi Ağızları (2006), adlı eserindeki metinler incelemeye alınmıştır. Sözlü ortamdan derlenen metinler taranarak söz varlığından hareketle sözcük türleri bakımından anlatıcıların dil kullanım özellikleri değerlendirilmiş; bireylerin kullandıkları dilin ayırıcı özellikleri tespit etmek istenmiştir. Bu sayede hem ağız metinlerine yönelik kullanım bilimsel bir içerik analizi yapılacak hem de farklı bölgelerden derlenmiş/ derlenecek metinler üzerinden karşılaştırmalara olanak verecek yeni çalışmalara örnek oluşturabileceği düşünülmüştür. Araştırmada, toplum dil bilimi bağlamında dil kullanımını ele alan çalışmalarla ağız metinleri üzerine yapılan yayınlar genel anlamda değerlendirmeye alınarak ilgili literatür ortaya konulmuştur. Söz varlığı incelemeleri ve dil kullanımı örnekleri üzerinden çalışmanın teorik arka planı oluşturulmuş; birinci aşama tamamlandıktan sonra adı geçen eserdeki metinler, kadın ve erkek anlatıcıların dil kullanımında tercih ettikleri sözcük türleri bakımından taranarak, ilgili söz varlığı ortaya konulmuştur; sözcük türleri cinsiyet farkına göre karşılaştırılarak inceleme aşaması tamamlanmıştır. İnceleme sonucu çıkan veriler yorumlanarak değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Özet (Çeviri)

Vocabulary of a language; It is an indicator of culture with its words and phrases. In this respect, dialect texts that reflect the folk language; It is important in terms of reflecting the culture of the nation to which it belongs, their way of living and perceiving, and therefore their way of expressing these characteristics. Dialect texts, which differ from the standard language and maintain relatively contact with the historical phases of the language, include the vocabulary and world perception as well as the grammatical features of the region they represent. The problem statement of this study is the examineability of the narrators' language use characteristics in terms of vocabulary, word choice, sound and form grammatically in the context of sociolinguistic variables. Subjecting existing texts compiled from the oral environment to content analysis and evaluating the vocabulary in terms of grammatical and lexical usage features, the quality and quantity of the vocabulary will provide data for analysis. Thus, in the context of sociolinguistic variables, the language use of narrators in dialect texts having been evaluated in terms of the their social roles, and distinctive qualities will be tried to be determined. In the study where document analysis, one of the qualitative analysis methods, will be used, the texts in Necati Demir's work titled Trabzon Province and Region Dialects (2006) will be examined in the context of the sociolinguistic variables of the source persons. By scanning the texts compiled from the oral environment, word types, form and phonetics are determined based on vocabulary; The language use characteristics of the narrators will be evaluated in terms of syntax and semantic features; The distinctive features of the language used by individuals in terms of their social roles will be tried to be determined, taking into account their age and educational status. In this way, a scientific content analysis of the dialect texts will be carried out and it will be an example for new studies that will allow comparisons on texts compiled/to be compiled from different regions. In the research, studies on language use in the context of sociolinguistics and publications on dialect texts will be evaluated in general terms and the relevant literature will be presented. The theoretical background of the study will be created through vocabulary studies and language use examples. After the first stage is completed, the texts in the mentioned work will be scanned in terms of the word types preferred by male and female narrators in language use, and the relevant vocabulary will be determined; The analysis phase will be completed by comparing word types and syntactic features according to age, gender, education and region differences. The data resulting from the analysis will be interpreted and the definition styles will be evaluated in terms of semantics and usage science.

Benzer Tezler

  1. Türkiye Türkçesi ağızlarından Trabzon Köprübaşı Beşköy ve çevresi ağızlarının incelenmesi

    Analysis of the dialects of Trabzon Köprübaşı Beşköy and its surroundings from Turkish di̇alects of Turkey

    MERT CAN KURU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesi

    Türkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MESUT ŞEN

  2. Torul ve Kelkit yöresi ağızları

    Başlık çevirisi yok

    MURAT AKÇAM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    DilbilimGazi Üniversitesi

    Türk Dili Bilim Dalı

    DOÇ. DR. LEYLA KARAHAN

  3. Türkçe ağızların tanınmasında derin öğrenme tekniğinin kullanılması

    Identification of Turkish dialects using deep learning techniques

    GÜLTEKİN IŞIK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolHacettepe Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HARUN ARTUNER

  4. Doğu Karadeniz Bölgesi ağızlarında Arapça, Farsça kökenli sözlerin ses bilgisi

    Phonetics of words of Arabic and Persian origin in the dialects of the Eastern Black Sea Region

    HÜLYA MALKOÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Türk Dili ve EdebiyatıKaradeniz Teknik Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BAHADIR GÜNEŞ

  5. Trabzon örneğinde Rumca-Türkçe dil ilişkisi

    Greek-Turkish language contact using the example of Trabzon

    TUĞÇE GENÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    DilbilimHacettepe Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İBRAHİM AHMET AYDEMİR