Toplum ve siyasî iktidarın gözünden ilk zühtçüler ve erken sûfiyye
The first ascetics and early sufis from the perspective of society and political power
- Tez No: 943592
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NAGİHAN DOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 120
Özet
SERT, Rasim, Toplum ve Siyasî İktidarın Gözünden İlk Zühtçüler ve Erken Sûfiyye, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2025. Mistisizm insanlık tarihinde, hemen hemen her toplumda gözlemlenebilen bir olgudur. Bu olgunun İslam dünyasındaki karşılığı olan ve ilk nüvelerine bir züht hareketi olarak rastladığımız tasavvuf, müntesiplerinin insan, evren ve Allah'a dair kendini şeriatla sınırlandırmayan, daha karmaşık ve X. yüzyıldan itibaren giderek daha da sistematikleşen bir düşünce biçimi geliştirmeleriyle birlikte kaçınılmaz olarak Müslümanlara yeni sayılabilecek ve ulemanınkinden farklı bir dindarlık modeli takdim etti. Diğer tüm dindarlık modellerini belirleyen en önemli şey büyük ölçüde mezhep farklılıkları ve köken olarak Müslümanların imamet konusundaki farklı duruşlarıydı. Tasavvufî dindarlık modeli, imamet konusundan –büyük ölçüde- bağımsız şekilde gelişti. Bu çalışmada öncelikle tasavvufun geliştirdiği bu bağımsız dindarlık modelleri işlenerek geliştirilen yeni ve orijinal dini pratiklere karşı ulema, toplum ve siyasetin tepkileri incelenecektir. Daha sonra tasavvufî dindarlık modelinin erken sûfiyyenin devlet ve toplum ile olan ilişkilerini nasıl etkilediği, siyasî iktidarın ve halkın bu dindarlık modelini nasıl yorumladığı, ilk zühtçüler ve erken sûfiyyenin siyaset ve siyasî iktidar ile toplum hakkındaki görüş ve beyanları, siyasî iktidar-sûfiyye ilişkilerinin Gulâmu Halîl soruşturması ve Hallâc-ı Mansûr'dan önce onun akıbetini haber veren işaretler taşıyıp taşımadığı irdelenecektir. Anahtar Kelimeler Tasavvuf, Sûfî, Züht, Sûfiyye, Zâhid, Kerâmet, Toplum-Tasavvuf İlişkileri, Siyaset-Tasavvuf İlişkileri.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT SERT, Rasim, The First Ascetics and Early Sufis from the Perspective of Society and Political Power, Master's Thesis, Ankara, 2025. Mysticism, observable in nearly all societies, has been a recurring phenomenon throughout human history. Sufism, which represents the counterpart of this phenomenon in the Islamic world and whose earliest traces can be identified as an ascetic movement, inevitably introduced a new form of religiosity—distinct from that of traditional religious scholars—as its adherents developed an increasingly complex and, from the 10th century onward, more systematic mode of thought that did not confine itself strictly within the boundaries of Sharia in its reflections on the human being, the cosmos, and God. What primarily shaped other models of religiosity within Islam were, to a large extent, sectarian differences and the divergent stances Muslims held regarding the issue of imams. The Sufi model of piety, however, developed largely independently of debates surrounding the imams.This study first examines the independent models of religiosity developed within Sufism, focusing on the responses of religious scholars, society, and political authorities to the new and original religious practices that emerged from these models. Subsequently, the study explores how the Sufi model of piety influenced the early Sufis' relationship with both the state and society; how political authorities and the general public interpreted this model; how early ascetics and early Sufis expressed their views on politics, political power, and the broader community; and whether the dynamics between Sufis and political authority contained signs that foreshadowed the investigation of Ghulām Khalīl and the eventual fate of Ḥallāj al-Manṣūr. Keywords Sufism, Sufi, Ascetic, Sufiyya, Asceticism, Oracle, Society-Sufism Relations, Politics-Sufism Relations.
Benzer Tezler
- Demokrat Parti Döneminde ordu-iktidar ilişkileri
Military government relations during Democrat Party Period
TAMER NALBANT
Doktora
Türkçe
2019
Siyasal BilimlerAnkara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİGE SÜKAN
- Almanya'daki Türk diasporası ve Türkiye-Almanya ilişkilerine etkisi
Turkish diaspora in Germany and the effects of Turkey-Germany relations
İLKNUR ŞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
GazetecilikMarmara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN BARIŞ DOSTER
- Tommaso Campanella ve Thomas More'un ütopyalarının karşılaştırılması
Comparing Thomas More and Tommaso Campanella's utopias
MAHMUT AVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
FelsefeAtatürk ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. OSMAN ELMALI
- Cumhuriyet ve öğretmen: Aydınlanma politikası ve öğretmen kimliği (1923-1960)
Turkish Republic and its teacher: Enlightenment policy and teacher's identification (1923-1960)
BEDİ GÜMÜŞLÜ
- XVIII. yüzyıl Osmanlı siyasi ve sosyal örgüsünde bir devlet adamı biyografisi: Hekimoğlu Ali Paşa (1689-1758)
Biography of a state man in the 18th century Ottoman political and social context: Hekimoglu Ali Pasha (1689-1758)
MEHMET YILMAZ AKBULUT
Doktora
Türkçe
2020
Biyografiİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL BEYDİLLİ