Gelir eşitsizliğinin çözümüne yönelik maliye politikaları: Türkiye ve İskandinav ülkelerinin karşılaştırmalı analizi
Fiscal policies towards solving income equality: A comparative analysis of Türkiye and Scandinavian countries
- Tez No: 944460
- Danışmanlar: PROF. DR. İHSAN GÜNAYDIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Maliye, Finance
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maliye Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 200
Özet
Gelir eşitsizliği, ekonomik büyüme, sosyal refah ve toplumsal sürdürülebilirlik açısından küresel ölçekte bakıldığında önemli bir sorun olarak değerlendirilmektedir. Teknolojik değişimler, yapay zekanın varlığı, uluslararası göç gibi yapısal değişimler ve özellikler, son yıllarda artan ekonomik krizler gelir dağılımındaki adaletsizliğin daha da derinleşmesine neden olmaktadır. Bu bağlamda maliye politikalarının, özellikle kamu harcamaları ve vergiler aracılığıyla yeniden dağıtım işlevi, gelir eşitsizliğinin azaltılmasında kritik bir rol oynamaktadır. Bu çalışmanın amacı, İskandinav ülkeleri özelinde uygulanan maliye politikalarının gelir eşitsizliği üzerindeki etkilerini analiz ederek, Türkiye için uygulanabilir politika önerileri sunmaktır. Çalışma kapsamında gelir eşitsizliğine yönelik temel bilgiler verilmekte ve gelir eşitsizliğini ölçmek üzere Gini katsayısı kullanılmıştır. Çalışmada toplam kamu harcamaları, harcama türlerinin alt bileşenleri, toplam vergiler ve vergi türleri ile bazı makroekonomik göstergeler değişken olarak ele alınmıştır. İlgili değişkenlerin etkilerini test etmek amacıyla panel veri analizi yöntemi kullanılmıştır. Analiz sonuçları, toplam kamu harcamalarının gelir dağılımı üzerinde iyileştirici bir etkisinin olduğu, toplam vergilerin ise gelir dağılımı üzerindeki etkisinin belirsiz olduğunu göstermektedir. Ayrıca, bütçe açıklarının gelir dağılımı üzerinde olumsuz bir etkiye sebep olduğu, enflasyon ve işsizliğin ise gelir dağılımı üzerindeki etkisinin belirsiz olduğu, sabit sermaye oluşumlarının ise gelir dağılımında adaleti sağlayıcı bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kamu harcamalarının fonksiyonel ayrımı dikkate alındığında ise İskandinav ülkelerinde savunma hizmetleri, kamu düzeni ve güvenlik hizmetleri, iskân ve toplum refahı hizmetleri harcamalarının gelir eşitsizliği üzerindeki etkisinin belirsiz olduğu; genel kamu hizmetleri, çevre koruma hizmetleri, sosyal güvenlik ve sosyal yardım hizmetleri harcamalarının gelir dağılımında adaleti sağlayıcı bir etkisinin olduğu; ekonomik işler ve hizmetler, sağlık hizmetleri ve eğitim hizmetleri harcamalarının ise gelir dağılımında adaleti bozucu bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Son olarak analiz sonuçları gelir vergileri, sosyal güvenlik ve sosyal yardım hizmetleri katkıları ve emlak vergilerinin gelir dağılımında adaleti sağlayıcı etkileri olduğunu, dolaylı vergilerin etkisinin ise belirsiz olduğunu göstermektedir. Bu bulgular doğrultusunda, Türkiye'de gelir dağılımında adaletin sağlanabilmesi için hedef odaklı, sosyal refah temelli ve yeniden dağıtım işlevi güçlü maliye politikalarının uygulanması önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Income inequality is considered a significant issue on a global scale in terms of economic growth, social welfare, and societal sustainability. Technological changes, the presence of artificial intelligence, and structural changes and characteristics such as international migration have caused the injustice in income distribution to deepen further in recent years due to increasing economic crises. In this context, the redistributive function of fiscal policies, particularly through public spending and taxes, plays a critical role in reducing income inequality. The aim of this study is to analyze the effects of fiscal policies implemented in Scandinavian countries on income inequality and to provide applicable policy recommendations for Turkey. Within the scope of the study, basic information on income inequality is provided, and the Gini coefficient is used to measure income inequality. In the study, total public expenditures, subcomponents of expenditure types, total taxes and tax types, as well as some macroeconomic indicators were considered as variables. The panel data analysis method was used to test the effects of the relevant variables. The analysis results indicate that total public expenditures have a beneficial effect on income distribution, while the impact of total taxes on income distribution is uncertain. Additionally, it has been concluded that budget deficits have a negative impact on income distribution, while the effects of inflation and unemployment on income distribution are uncertain, and fixed capital formations have a justice-promoting effect on income distribution. When considering the functional classification of public expenditures, it has been determined that in Scandinavian countries, the impact of expenditures on defense services, public order and safety services, housing, and community welfare services on income inequality is uncertain; expenditures on general public services, environmental protection services, social security, and social assistance services have a justice-enhancing effect on income distribution; and expenditures on economic affairs and services, health services, and education services have a justice-diminishing effect on income distribution. Finally, the analysis results indicate that income taxes, social security and social assistance contributions, and property taxes have a redistributive effect on income distribution, while the impact of indirect taxes is uncertain. In line with these findings, it is recommended to implement targeted, social welfare-based, and strongly redistributive fiscal policies to ensure justice in income distribution in Türkiye.
Benzer Tezler
- Gelir dağılımı ve gelir dağılımını belirleyen sosyo-ekonomik faktörler: Türkiye üzerine bir uygulama
Income distribution and socio-economic factors determining income distribution: An application on Turkey
BENGÜ KAYAPALI ASLAN
- Küreselleşme sürecinde çalışan yoksulluğunun önlenmesi bağlamında temel gelirin sağlanması: Türkiye ve seçili OECD ülkeleri
Provision of basic income in the context of prevention of working poverty in the globalisation process: Turkey and selected OECD countries
SERKAN DEĞER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriMersin ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERHAN GÜLCAN
- Potentialities for and limits to inclusion by education: The case of Syrian children's education in Turkey and child labour
Eğitim tarafından içermede potansiyeller ve limitler: Türkiye'deki Suriyeli çocukların eğitimi ve çocuk işçiliği
YASEMİN KIZILOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Sosyal HizmetOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyal Politika Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET OKYAYUZ
- Ülkelerin gelişmişlik düzeylerine göre eğitimde yenileşme çabaları
Başlık çevirisi yok
FATMA BİRİNCİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NECDET KONAN
- Temel gelir eşitsizliğe bir çözüm getirebilir mi?
Can basic income bring a solution to inequality?
ŞEYMA NUR YÜCEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
EkonomiBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLENAY BAŞ DİNAR