Öğretmenlerin okul iklimi algıları ve iş tatmini algıları arasındaki ilişkide öğretmen duyarlılığı ve işe angaje olmanın ardışık aracılık rolü
The sequential mediating role of teacher sensitivity and work engagement in the relationship between teachers' perceptions of school climate and job satisfaction
- Tez No: 944649
- Danışmanlar: PROF. DR. TÜRKAN ARGON
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 385
Özet
Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin okul iklimi algıları ile iş tatmini algıları arasındaki ilişkide öğretmen duyarlılığı ve işe angaje olmanın aracılık rollerinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, araştırmada açıklayıcı ilişkisel araştırma modeli benimsenmiştir. Araştırmanın çalışma evrenini, 2023-2024 eğitim öğretim yılında Bolu il merkezi ve ilçelerindeki kamuya bağlı okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise kademelerinde çalışmakta olan 1019 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verileri, araştırmacı tarafından geliştirilen“Öğretmen Duyarlılığı Ölçeği”ile birlikte“Okul İklimi Algısı Ölçeği”,“İşe Angaje Olma Ölçeği”ve“İş Tatmini Ölçeği”kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, korelasyon analizleri, regresyon analizleri, yapısal eşitlik modellemesi (YEM) ve bootstrapping işlemi kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, okul iklimi algısının öğretmenlerin iş tatmini üzerinde doğrudan anlamlı ve pozitif bir etkisinin olduğunu göstermiştir. Ayrıca okul iklimi algılarının öğretmen duyarlılığını olumlu yönde yordadığı, öğretmen duyarlılığının da iş tatmini üzerinde pozitif yönde etkisinin olduğu belirlenmiştir. İşe angaje olmanın, öğretmen duyarlılığı ile iş tatmini arasındaki ilişkide anlamlı bir aracılık rolüne sahip olduğu görülmüştür. Ayrıca okul ikliminin, işe angaje olma üzerinde de anlamlı ve pozitif etkisi bulunmuştur. Öğretmen duyarlılığının alt boyutlarının (öğrenci odaklı duyarlılık, mesleki duyarlılık, kurumsal duyarlılık ile toplumsal ve çevresel duyarlılık) okul iklimi ile iş tatmini arasındaki ilişkide farklı seviyelerde aracılık ettiği ortaya konmuştur. Araştırmanın hipotezleri kapsamında test edilen modelde, okul ikliminin iş tatminini hem doğrudan hem de öğretmen duyarlılığı ve işe angaje olmanın ardışık aracılığıyla dolaylı olarak etkilediği tespit edilmiştir. Sonuç olarak, okul yöneticileri ve politika yapıcıların okul iklimini geliştirici yöndeki çabalarını artırmalarının, öğretmenlerin işe angaje olmalarını ve duyarlılıklarını destekleyerek iş tatminlerini artıracağı vurgulanmaktadır. Elde edilen bulgulara dayanarak, eğitim kurumlarında öğretmenlerin okul iklimi, öğretmen duyarlılığı, işe angaje olma ve iş tatminlerini artıracak uygulama ve politikaların geliştirilerek hayata geçirilmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
This study investigates the mediating roles of teacher sensitivity and work engagement in the relationship between perceived school climate and job satisfaction among teachers. Grounded in organizational climate and motivation theories, the research addresses a critical gap in understanding how affective and cognitive teacher characteristics shape professional outcomes within school contexts. Employing an explanatory correlational design, the study was conducted with a sample of 1,019 teachers working in public preschools, primary, secondary, and high schools in the central and district areas of Bolu, Türkiye, during the 2023–2024 academic year. Data were collected using the Teacher Sensitivity Scale (developed by the researcher), the School Climate Perception Scale, the Work Engagement Scale, and the Job Satisfaction Scale. The analysis employed descriptive statistics, correlation and regression analyses, structural equation modeling (SEM), and bootstrapping procedures. The findings indicate that perceived school climate exerts a significant and positive direct influence on job satisfaction. Furthermore, teacher sensitivity partially mediated this relationship, whereas work engagement significantly mediated the link between teacher sensitivity and job satisfaction. The study also revealed that school climate positively predicted work engagement. Importantly, teacher sensitivity and work engagement jointly served as sequential mediators in the relationship between perceived school climate and job satisfaction. Additionally, the sub-dimensions of teacher sensitivity—student-oriented, professional, institutional, and socio-environmental—played distinct mediating roles in this relationship. These results highlight the critical role of a positive school climate in fostering teacher sensitivity and engagement, ultimately enhancing job satisfaction. Implications for school leadership and policy development are discussed, emphasizing the need for evidence-based strategies to support teacher well-being and strengthen professional commitment.
Benzer Tezler
- The examining associations between student-teacher relationships, classroom disciplinary climate and job satisfaction
Öğrenci-öğretmen ilişkileri, sınıf disiplin iklimi ve iş doyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi
SHOEEBULLAH SHIJA
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMED TURHAN
- Okul müdürü ve öğretmen etkileşiminin karşılıklı bağımlılık kuramı bağlamında incelenmesi
An examination of principal-teacher interaction in the context of interdependence theory
GÜLBAHAR MELİK
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERUDUN SEZGİN
- Okul müdürlerinin eğitimsel liderlik standartlarını karşılama düzeyleri ile öğretmenlerin okul iklimi algıları ve motivasyonları arasındaki ilişki: Sultanbeyli ilçesi örneği
The relationship between the levels of school principals meeting educational leadership standards and teachers' school climate and motivation perceptions: Example of Sultanbeyli district
MAHİR BAKKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve Öğretimİstanbul Aydın ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SOMAYYEH RADMARD
- Öğretmenlerin sosyal kaytarma davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişki
The relationship between teachers' social loafing behaviors and school climate
TÜLAY TÜRKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve Öğretimİzmir Demokrasi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜRKAY NURİ TOK
- Okul iklimi ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma
A research on the relationship between school climate and teachers' organizational citizenship behavior
ÖZLEM KUBİLAY BAYKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Eğitim ve ÖğretimYeditepe ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İRFAN ERDOĞAN