Öğretmenlerin iş ilgisizliği, iş yeri ruhsallığı ve psikolojik iyi oluş algılarının incelenmesi
An investigation of teachers' perceptions of job apathy, workplace spirituality and psychological well-being
- Tez No: 944765
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET KAYA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 535
Özet
Bu araştırmada; öğretmenlerin iş yeri ruhsallığı ile iş ilgisizliği algıları arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi, PERMA Model'inin bu ilişkideki aracılık rolünün test edilmesi, demografik ve meslekî değişkenlere göre farklılaşmaların incelenmesi ve öğretmenlerin iş ilgisizliğine yönelik deneyimlerinin nitel olarak detaylandırılması amaçlanmıştır. Araştırma, karma yöntem desenlerinden açımlayıcı sıralı desenle yürütülmüş; nicel veriler, 2023–2024 eğitim-öğretim yılında Şanlıurfa ve Isparta illerinde görev yapan 538 öğretmenden; nitel veriler ise iş ilgisizliği düzeyi ortalamanın üzerinde çıkan 19 öğretmenden elde edilmiştir. Yapılan analizler; iş yeri ruhsallığı düzeyinin genel olarak yüksek olduğunu, öğretmenlerin özellikle özalgı ve anlamlı iş boyutlarında güçlü algılar taşıdığını göstermiştir. PERMA bileşenlerinde bağlanma ve başarı boyutları öne çıkarken, olumlu ilişkiler görece daha zayıf bulunmuştur. İş ilgisizliği düzeyinin ise çok düşük düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Yapısal eşitlik modellemesi, PERMA'nın iş yeri ruhsallığı ile iş ilgisizliği arasındaki ilişkide anlamlı bir aracılık rolü üstlendiğini ortaya koymuştur. PERMA'nın alt boyutları, özellikle bağlanma ve başarı, iş ilgisizliğini güçlü biçimde yordarken, iş yeri ruhsallığının aşkınlık ve anlamlı iş boyutlarının iş ilgisizliğini anlamlı biçimde yordadığı tespit edilmiştir. Ayrıca analizler; cinsiyet, yaş, medenî durum, öğrenim düzeyi, okul kademesi, meslekî kıdem, branş, görev ili, aylık gelir memnuniyeti ve branş türü gibi demografik ve meslekî değişkenlere göre öğretmenlerin iş yeri ruhsallığı, PERMA ve iş ilgisizliği düzeylerinde anlamlı farklılıklar bulunduğunu göstermiştir. Özellikle kadın, genç, bekâr, lisans mezunu, düşük kıdemli, sınıf öğretmeni olan ve Şanlıurfa ilinde görev yapan öğretmenlerin; iş yeri ruhsallığı ve psikolojik iyi oluş algılarının daha yüksek; iş ilgisizliği algılarının ise daha düşük olduğu görülmüştür. Nitel bulgular, öğretmenlerin iş ilgisizliği deneyimlerinin ekonomik doyumsuzluk, yapısal tıkanmalar, öğrenci/veli profili, okul koşulları, liderlik eksikliği ve meslekî özerklik yoksunluğu gibi faktörlerle şekillendiğini ortaya koymuştur. Araştırma bulguları doğrultusundan politika yapıcılar ve uygulayıcılar ile araştırmacılara yönelik öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
This study aims to evaluate the relationship between teachers' workplace spirituality and their perceptions of job apathy. In doing so, it investigates the mediating role of the PERMA Model, examines differences across demographic and professional variables, and qualitatively elaborates on teachers' experiences of job apathy. The research employed an explânatory sequential mixed-methods design. Quantitative data were collected from 538 teachers working in primary, secondary, and high schools in the provinces of Şanlıurfa and Isparta during the 2023–2024 academic year. Qualitative data were obtained from 19 teachers whose levels of job apathy were above the sample average. The analyses revealed that overall levels of workplace spirituality were high, with particularly strong perceptions in the dimensions of self-perception and meaningful work. Within the PERMA Model, engagement and accomplishment emerged as the most prominent components, whereas positive relationships were perceived as relatively weaker. Job apathy levels were found to be very low, suggesting that teachers generally maintain strong cognitive and emotional commitment to their profession. Structural equation modeling demonstrated that the PERMA Model plays a significant mediating role in the relationship between workplace spirituality and job apathy. In particular, the PERMA dimensions of engagement and accomplishment were strong negative predictors of job apathy. Furthermore, the transcendence and meaningful work dimensions of workplace spirituality were significantly associated with reduced job apathy. Significant differences in workplace spirituality, PERMA well-being, and job apathy were observed based on several demographic and professional variables, including gender, age, marital status, educational attainment, school level, teaching experience, subject area, province of employment, perceived income satisfaction, and branch type. Specifically, teachers who were female, younger, unmarried, less experienced, held a bachelor's degree, worked as classroom teachers, and were employed in Şanlıurfa reported higher levels of workplace spirituality and psychological well-being, along with lower levels of job apathy. Qualitative findings indicated that teachers' experiences of job apathy were shaped by factors such as economic dissatisfaction, structural constraints, student and parent profiles, school conditions, lack of leadership, and limited professional autonomy. Based on the overall findings, several recommendations were proposed for policymakers, practitioners, and researchers.
Benzer Tezler
- Kalkınmada öncelikli illerde çalışan sınıf öğretmenlerinin iş doyumlarının belirlenmesi (Şırnak ili örneği)
Determination of the job satisfaction of classroom teachers working in development priority provinces (Şırnak province example)
ZEYNEP ASLAN PULAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OSMAN DALAMAN
- Okul öncesi eğitim kurumlarında öğretmen-aile işbirliği ve öğretmenlerin velilerle yaşadıkları sorunlar
The problems arising between parents and teachers and teachers-family cooperation in pre-school
SÜMEYYE ZEYNEB EKİNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NECMİ GÖKYER
- Sınıf öğretmenlerinin ilkokuma yazma öğretiminde okul olgunluğunu belirleme ve kullanma yeterliklerine ilişkin görüşleri
Elementary teachers' opinions about their competence regarding school readiness in literacy teaching
SÜLEYMAN YÜCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AYŞE NUR KUTLUCA CANBULAT
- Birleştirilmiş sınıflar ile bağımsız sınıflarda ilk okuma yazma öğretiminde karşılaşılan sorunların karşılaştırmalı incelemesi (Kayseri ili örneği)
A comparative research on the problems of teaching how to read and write in multigrade classes and independent classes
KÜRŞAT KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Eğitim ve ÖğretimErciyes ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERSOY TAŞDEMİRCİ
- Examining levels of job burnout among teachers working in Kosova in terms of different variables: Proposing a psychological and counselling group program for managing burnout based on narrative therapy
Kosova'da görev yapan öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Tükenmişlik ile baş etme amaçlı öyküsel terapi yönelimli grupla psikolojik danışma program önerisi
SERMİN TURTULLA
Doktora
İngilizce
2014
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA KOÇ