Hayes process yöntemi ile aracı (mediator) değişken analizi: Sağlık alanında bir uygulama
Veriable analysis using the hayes process method: An application in the fi̇eld of health
- Tez No: 944893
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SADİ ELASAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Biyoistatistik, Biostatistics
- Anahtar Kelimeler: Aracılık analizi, Hayes Process, bootstrapping, moderasyon analizi, Mediation analysis, Hayes Process, bootstrapping, moderation analysis
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyoistatistik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Biyoistatistik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 55
Özet
Çetinel, M.S., Hayes Process Yöntemi ile Aracı (Mediator) Değişken Analizi: Sağlık Alanında Bir Uygulama, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Van, 2025. Bu çalışma, sağlık alanında bağımsız değişkenler ile bağımlı değişkenler arasındaki ilişkilerde aracı (mediator) değişkenlerin rolünü incelemekte ve bu ilişkileri Hayes Process yöntemi kullanarak analiz etmektedir. Geleneksel aracılık analiz yöntemleri, normal dağılım varsayımı, düşük istatistiksel güç ve dolaylı etkilerin doğrudan test edilememesi gibi sınırlılıklara sahiptir. Buna karşın, Hayes Process yöntemi, bootstrapping tekniği sayesinde normal dağılım varsayımı gerektirmeden dolaylı etkileri test edebilmekte ve daha güvenilir sonuçlar sunmaktadır. Araştırmada, açık erişimli veri setleri kullanılarak basit ve çoklu aracılık modelleri uygulanmıştır. Çalışmada, yaş değişkeninin biyokimyasal belirteçler (CREA, KAL, ALT, NAT, PCR, GLU, AST) üzerindeki etkisinin LDH seviyeleri ile nasıl bağlantılı olduğu analiz edilmiştir. Bulgular, aracı değişkenlerin bağımsız değişken ile bağımlı değişken arasındaki ilişkide kritik bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. Elde edilen sonuçlar, Hayes Process yönteminin, sağlık araştırmalarında karmaşık ilişkileri belirlemek, dolaylı etkileri test etmek ve istatistiksel modellemelerde güvenilir çıkarımlar yapmak açısından güçlü bir analiz aracı olduğunu göstermektedir. Ayrıca, bu yöntemin geleneksel istatistiksel yaklaşımlara kıyasla daha esnek, geçerli ve güvenilir sonuçlar sunduğu görülmüştür. Sonuç olarak, bu çalışma, sağlık alanında istatistiksel analizlerin etkinliğini artırmayı, aracı değişkenlerin rolünü daha iyi anlamayı ve sağlık politikalarının geliştirilmesine yönelik önemli metodolojik ve uygulamalı katkılar sunmayı amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
Çetinel, MS, Mediator Variable Analysis Using the Hayes Process Method: An Application in the Field of Health, Van Yuzuncu Yil University, Institute of Health Sciences, Faculty of Medicine, Department of Biostatistics, Master's Thesis, Van, 2025. This study examines the role of mediator variables in the relationships between independent and dependent variables in the field of health and analyses these relationships using the Hayes Process method. Traditional mediation analysis methods have limitations such as normal distribution assumption, low statistical power, and inability to directly test indirect effects. In contrast, the Hayes Process method can test indirect effects without requiring a normal distribution assumption and provides more reliable results thanks to the bootstrapping technique. In the study, simple and multiple mediation models were applied using open access data sets. In the study, how the effect of the age variable on biochemical markers (CREA, CAL, ALT, NAT, PCR, GLU, AST) is related to LDH levels was analyzed. The findings reveal that mediating variables play a critical role in the relationship between the independent variable and the dependent variable. The results obtained show that the Hayes Process method is a powerful analysis tool in health research in terms of determining complex relationships, testing indirect effects and making reliable inferences in statistical modelling. In addition, it has been observed that this method provides more flexible, valid and reliable results compared to traditional statistical approaches. In conclusion, this study aims to increase the effectiveness of statistical analyses in the field of health, to better understand the role of mediating variables and to provide important methodological and practical contributions to the development of health policies.
Benzer Tezler
- Antrenör-sporcu arasındaki ilişki kalitesinin spora bağlılığa etkisinde iletişim becerilerinin aracı rolü
The mediatory role of communication skills in the effect of the relationship quality between coach and athlete on commitment to sports
SUHA KARACA
Doktora
Türkçe
2025
SporAydın Adnan Menderes ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Eğitimi Anabiilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ULUKAN
- Üniversite öğrencilerinde algılanan ebeveynler arası çatışma ile duygu düzenleme güçlüğü arasındaki ilişki: Algılanan ebeveyn tutumu ve yetişkinlikte bağlanma değişkenlerinin aracı rolleri
The relationship between perceived parental conflict and difficulties in emotion regulation: The mediator roles of perceived parenting and adult attachment
MERYEM TEMEL
- Yetişkinlerde maneviyatın erteleme davranışı ve yetersizlik duygusuyla ilişkisi
The relationship between spirituality, procrastination behavior and feelings of inadequacy in adults
HİLAL SENA TEKE
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinSivas Cumhuriyet ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMA YILMAZ
- Çevresel duyarlılığın, yeşil satın alma ve marka savunuculuğuna etkisi: Yeşil satın almanın aracı, demografik değişkenlerin düzenleyici rolünün incelenmesi
The effect of environmental sensitivity on green purchase and brand advocacy: Investigation of mediator role of green purchase and moderator role of demographic variables
BURAK RESUL EROL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
İşletmeİstanbul Ticaret ÜniversitesiKüresel Pazarlama ve Marka Yönetimi Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET SAĞLAM
- Çocukluk çağı travmalarının dissosiyatif yaşantılar ile ilişkisi: Zaman perspektifi ve duygu düzenlemenin aracı rolü
The relationship between childhood traumas and dissociation: The mediator role of time perspective and emotion regulation
ASLI KARAN