Yükseköğretı̇mde neolı̇beral dönüşümler çerçevesı̇nde akademı̇k kı̇mlı̇k ve özgürlük bağlamında akademı̇k dı̇renı̇şı̇n çözümlenmesı̇
Analyzing academic resistance in the context of academic identity and freedom within the framework of neoliberal transformations in higher education
- Tez No: 945241
- Danışmanlar: PROF. DR. ERKAN TABANCALI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Neoliberalizm, Akademik Kimlik, Akademik Özgürlük, Akademik Direniş, Neoliberalism, Academic Identity, Academic Freedom, Academic Resistance
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 338
Özet
Bu araştırmada, üniversitelerde gözlemlenen neoliberal yansımalar çerçevesinde akademik kimlik ve akademik özgürlük bağlamında akademik direnişin incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın amacı doğrultusunda, araştırmada nitel yaklaşım benimsenmiş ve durum çalışmalarının derinlik, karşılıklı ilişkiler ve çoklu faktörler arasındaki etkileşimleri derinlemesine inceliyor olması sebebiyle araştırmanın deseni bütüncül çoklu durum olarak belirlenmiştir. Araştırmanın amacına ulaşmak amacıyla, Türkiye'nin 3 farklı şehrinde bulunan 3 farklı kamu üniversitesi örneklem olarak belirlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu belirlenen kamu üniversitelerinde çalışan 28 akademisyen oluşturmaktadır. Araştırma verileri araştırmacı tarafından yürütülen yarı yapılandırılmış görüşmelerle toplanmıştır. Görüşmelerde, veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılmıştır. Veriler içerik analizi ve söylem analizi tekniğiyle incelenmiştir. İçerik analizinin yanı sıra söylem analizinin uygun görülmesinin sebebi araştırmanın ana odaklarından olan direnişin yalnızca davranışsal boyutlarıyla değil, aynı zamanda bu direnişin nasıl anlamlandırıldığı, nasıl temsil edildiği ve söylemsel olarak inşa edildiği süreçleriyle de ilişkili olmasıdır. Yapılan analizler sonucunda piyasa odaklı akademi, akademik ikilem, akademik kimlik çıkmazı ve direniş stratejileri temalarına ulaşılmıştır. Piyasa odaklı akademi teması, akademisyenlerin akademide piyasa odaklı değerlerin arttığına dair anlatılarını incelemektedir. Akademik ikilem teması, üniversitelerde görülen neoliberal değerler ekseninde performatiflik kültürünün artmasıyla birlikte akademik derinliğin ve değerlerin nasıl aşındırıldığına yönelik vurguyu incelemektedir. Akademik kimlik çıkmazı, üniversitelerde neoliberal yansımalar bağlamında akademisyenlerden beklenen rollerin çeşitlenmesinin sebep olduğu iş yüküne, iş yükündeki dengesizlik, akademik kimliğin artan çoklu rolleri ve başarının metrik odaklı bir yöne kayması bağlamında pedagojik kimliğin erozyonuna ve akademik özgürlüğün kısıtlanmasına odaklanmaktadır. Direniş stratejileri teması ise, akademisyenlerin deneyimlemiş oldukları neoliberal yansımalar ekseninde ortaya çıkan ve yıkıcı söylem ve karşı davranış olarak olarak kategorize edilen çeşitli direniş stratejilerini ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda, araştırma, Türkiye'deki kamu üniversitelerinde akademik kimlik ve özgürlüğün üniversitelerdeki neoliberal izdüşümler ekseninde nasıl yeniden şekillendiğini ve akademik direnişin hangi biçimlerde tezahür ettiğini çok boyutlu bir şekilde ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine academic resistance within the framework of academic identity and academic freedom, in the context of neoliberal transformations observed in universities. In line with this purpose, a qualitative research approach was adopted, and the research design was determined as a holistic multiple-case study due to its capacity to deeply investigate the interactions between depth, interrelations, and multiple factors. To achieve the research objectives, three public universities located in three different cities in Türkiye were selected as the sample. The study group consisted of 28 academics working at public universities. Data were collected through semi-structured interviews conducted by the researcher. Semi-structured interview forms prepared by the researcher were used as the data collection tool. The collected data were analyzed using content analysis and discourse analysis techniques. The reason why discourse analysis is deemed appropriate alongside content analysis is that it is related not only to the behavioral dimensions of resistance, which is one of the main focuses of the research, but also to the processes of how this resistance is given meaning, how it is represented and discursively constructed. As a result of the analyses, four main themes were identified: market-oriented academia, academic dilemmas, the paradox of academic identity, and resistance strategies. The theme of market-oriented academia examines academics' narratives regarding the increasing dominance of market values in academia. The theme of academic dilemmas explores how the rising culture of performativity, associated with neoliberal values, erodes academic depth and academic values. The theme of paradox of academic identity focuses on the diversification of expected roles for academics within the neoliberal restructuring of universities, the resulting workload imbalance, the proliferation of multiple academic roles, the erosion of pedagogical identity due to the shift toward metric-based success, and the restriction of academic freedom. The theme of resistance strategies reveals various forms of academic resistance categorized as subversive discourse and counter-action, which emerged in response to the neoliberal pressures experienced by academics. Accordingly, this research demonstrates, in a multidimensional manner, how academic identity and academic freedom have been reshaped under the neoliberal projections prevailing in Turkish public universities and in what forms academic resistance manifests itself.
Benzer Tezler
- Neo liberal öznenin inşası olarak Türkiye'de yükseköğretim ekosistemi ve akademisyenler
Higher education ecosystem and academics in Turkey as the construction of neo-liberal subject
MURAT ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2024
İletişim BilimleriHacettepe Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET SERHAT KAYMAS
- Yükseköğretim kurumlarında akademik ve sosyal konumların kurulumu ve sürdürülmesi
Establishing and sustaining academic and social positions in higher education institutions
ORHAN KAHYA
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMAL ERGİN EKİNCİ
- Yükseköğretimde neoliberal dönüşümler ve uluslararası öğrencilik: Ondokuz Mayıs Üniversitesi örneği
Neoliberal transformations in higher education and international studentship: The case of Ondokuz Mayıs University
BARIŞCAN KAYA
Doktora
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimOndokuz Mayıs ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELİM EREN
- Türkiye'de ?kamu reformu? sürecinde uygulanan eğitim politikalarının çözümlenmesi
Analyzing educational policies applied during ?public reform? in Turkey
TARIK SOYDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Eko. Ana Bilim Dalı
PROF. DR. L. IŞIL ÜNAL
- Türkiye'deki neo-liberal devlet anlayışının yükseköğretimdeki yapısal ve işlevsel dönüşümündeki rolü: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi örneği
Role of neoliberal state of turkey regarding structural and functional transformation in higher education: Case study of Çanakkale Onsekiz Mart Universty
FİLİZ DENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ASSİYE AKA