Geri Dön

Ergenlerde algılanan ebeveyn tutumları erken dönem uyumsuz şemalar bilişsel esneklik ve ruh sağlığı sorunları arasındaki ilişki

The relationship between perceived parental attitudes, early period maladaptive schemas, cognitive flexibility and mental health problems in adolescents

PDF İndir

  1. Tez No: 945576
  2. Yazar: İPEK TANRIVERDİ
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ CEMİLE HÜRREM AYHAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Hemşirelik, Nursing
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
  10. Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Hemşirelik Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 97

Özet

Bu çalışma, ergenlerde algılanan ebeveyn tutumları, erken dönem uyumsuz şemalar, bilişsel esneklik ve ruh sağlığı sorunları arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla kesitsel ve ilişkisel tarama deseninde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini, 2023–2024 eğitim-öğretim yılında Van il merkezinde bulunan liselerde öğrenim gören ergenler oluşturmaktadır. Örneklem ise, olasılıklı tabakalı örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiş olup, İpekyolu, Edremit ve Tuşba ilçelerinde bulunan liselerde öğrenim gören toplam 643 ergen (320 erkek, 323 kadın) öğrenciden oluşmaktadır. Veriler; Kişisel Bilgi Formu, Young Ebeveynlik Ölçeği, Young Erken Dönem Uyumsuz Şema Ölçeği-Kısa Formu, Bilişsel Esneklik Envanteri ve Güçler ve Güçlükler Anketi kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizi SPSS 27.0 ve PROCESS makro programları aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulgularına göre, ergenlerin annelerine dair algılarında en sık görülen tutumlar Koşullu/Başarı Odaklı, Aşırı Koruyucu/Evhamlı ve Kuralcı/Kalıplayıcı iken; babalarına dair algılarda en sık rastlanan tutumların Koşullu/Başarı Odaklı, Değişime Kapalı/Duygularını Bastıran ve Kuralcı/Kalıplayıcı olduğu saptanmıştır. Katılımcıların Bilişsel Esneklik Envanteri puan ortalaması 68,01±13,82 olarak bulunmuştur. En yüksek puan ortalamasına sahip erken dönem uyumsuz şema alanları ise sırasıyla Ayrıcalıklılık/Yetersiz Öz Denetim (23,08±7,01), İç İçe Geçme/Bağımlılık (20,86±8,56) ve Cezalandırma (19,72±6,59) olmuştur. Katılımcıların Güçler ve Güçlükler Anketi'nden aldıkları toplam güçlük puanı ise 16,35±5,96'dır. Analizler sonucunda, algılanan olumsuz ebeveyn tutumları ile erken dönem uyumsuz şemalar arasında pozitif yönlü; erken dönem uyumsuz şemalar ile bilişsel esneklik arasında ise negatif yönlü ilişkiler olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, Kuralcı/Kalıplayıcı, Küçümseyici/Kusur Bulucu anne ve baba tutumlarının; Aşırı İzin Verici/Sınırsız anne tutumu ile Duygusal Bakımdan Yoksun Bırakıcı baba tutumunun bilişsel esnekliğin anlamlı yordayıcıları olduğu görülmüştür. Koşullu/Başarı Odaklı ve Cezalandırıcı anne tutumları ile Duygusal Bakımdan Yoksun Bırakıcı baba tutumunun ise olumsuz şemaların önemli yordayıcıları olduğu saptanmıştır. Bunun yanı sıra, bilişsel esneklik ve olumsuz şemaların dışsallaştırma problemlerinin yordayıcısı olduğu; Aşırı Koruyucu/Evhamlı baba tutumlarının, bilişsel esneklik ve olumsuz şemalarla birlikte içselleştirme problemlerini yordadığı belirlenmiştir. Son olarak, yapılan aracılık analizine göre, erken dönem uyumsuz şema alanlarının, olumsuz ebeveyn tutumları ile bilişsel esneklik arasındaki ilişkide aracı rol oynadığı sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçlar, hem okul temelli ruh sağlığı hizmetlerinde hem de ailelere yönelik psiko-eğitim programlarında önemli çıkarımlar sunmaktadır.

Özet (Çeviri)

Sciences, Department of Mental Health and Disease Nursing, Master's Thesis, VAN, 2025. This study was conducted in a cross-sectional and relational survey design to examine the relationship between perceived parental attitudes, early maladaptive schemas, cognitive flexibility and mental health problems in adolescents. The population of the study consisted of adolescents studying in high schools in Van city center in the 2023-2024 academic year. The sample was determined using stratified random sampling method and consisted of 643 adolescent students (320 male, 323 female) studying in high schools in İpekyolu, Edremit and Tuşba districts. Data were collected using Personal Information Form, Young Parenting Scale, Young Early Maladaptive Schema Scale-Short Form, Cognitive Flexibility Inventory and Strengths and Difficulties Questionnaire. The data were analyzed using SPSS 27.0 and PROCESS macro programs. According to the findings of the study, the most common attitudes in adolescents' perceptions of their mothers were Conditional/Achievement-Oriented, Overprotective/Accepting, and Regulative/Indulgent, while the most common attitudes in their perceptions of their fathers were Conditional/Achievement-Oriented, Closed to Change/Suppressing Emotions, and Regulative/Indulgent. The mean score of the participants on the Cognitive Flexibility Inventory was found to be 68.01±13.82. The early maladaptive schema areas with the highest mean scores were Privilege/Inadequate Self-Control (23.08±7.01), Introversion/Dependency (20.86±8.56) and Punishment (19.72±6.59), respectively. The participants' total difficulty score from the Strengths and Difficulties Questionnaire was 16.35±5.96. As a result of the analyses, it was determined that there were positive relationships between perceived negative parental attitudes and early maladaptive schemas, and negative relationships between early maladaptive schemas and cognitive flexibility. In addition, it was also found that Prescriptive/Modifying, Contemptuous/Flaw Finding mother and father attitudes; Overly Permissive/Unlimited mother attitude and Emotionally Depriving father attitude were significant predictors of cognitive flexibility. Conditional/Achievement-Oriented and Punitive mother attitudes and Emotionally Depriving father attitudes were found to be significant predictors of negative schemas. In addition, cognitive flexibility and negative schemas were found to be predictors of externalizing problems, while Overprotective/Paternal Attitudes predicted internalizing problems along with cognitive flexibility and negative schemas. Finally, according to the mediation analysis, it was concluded that early maladaptive schema domains played a mediating role in the relationship between negative parental attitudes and cognitive flexibility. The results obtained have important implications for both school-based mental health services and psycho-education programs for families.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    547126

    Ergenlerde algılanan ebeveyn tutumu ve erken dönem uyumsuz şemaları arasındaki ilişkinin incelenmesi

    Examinaton of the relationship between adolescents' parental attitudes and early maladaptive schemas

    ÖZLEM ÖLMEZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    PsikolojiÜsküdar Üniversitesi

    Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MİNE ELAGÖZ YÜKSEL

  2. Tez No

    940073

    Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan hastalarda erken dönem uyumsuz şemaların, ebeveyn tutumunun, algılanan hastalık yükünün major depresif bozukluk komorbiditesi gelişimine etkisi

    The impact of early maladaptive schemas, parenting styles, and perceived illness burden on the development of major depressive disorder comorbidity in patients with attention deficit and hyperactivity disorder

    BEYZA ŞALLI

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    PsikiyatriSağlık Bilimleri Üniversitesi

    Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET TEKDEN

  3. Tez No

    958336

    Exploring the roles of emotional reminiscing and perceived parenting in the pathway from maternal early maladaptive schemas to adolescents' behavioral problems

    Annenin erken dönem uyumsuz şemalarından ergenlerin davranış sorunlarına giden yolda duygusal anı konuşması ve algılanan ebeveynlik rollerinin araştırılması

    SENAY YÜKSEL

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2025

    PsikolojiTED Üniversitesi

    Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İBRAHİM YİĞİT

  4. Tez No

    819801

    Algılanan ebeveyn tutumlarına göre ergenlerde görülen öz-denetim sorunları ve kişilerarası ilişkilerde bağlanma stillerinin incelenmesi

    Examination of self-regulation problems in adolescents and attachment styles in interpersonal relationships based on perceived parental attitudes

    ALMİNA SENA ZEYBEL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Eğitim ve Öğretimİstanbul Medipol Üniversitesi

    Çocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İBRAHİM HALUK YAVUZER

  5. Tez No

    646246

    Ergenlerde algılanan ebeveyn tutumu ve duygusal zeka arasındaki ilişkide, dijital oyun bağımlılığının aracı rolünün incelenmesi

    The mediator effect of digital game addiction on the relationship between perceived parental attitudes and emotional intelligence among adolescents

    GİZEM TETİK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    PsikolojiIşık Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEKERİYA DENİZ AKTAN

Geri Dön