Kazak yazı dilinin oluşum dönemi (1861-1884 yılları arası) üzerine bir inceleme
An investigation on the formation period of the Kazakh written language (between 1861-1884)
- Tez No: 945812
- Danışmanlar: PROF. DR. HİKMET KORAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 593
Özet
Çalışmada Kazak yazı dilinin oluşmaya başladığı ilk dönemlerde verilen eserler incelenmiştir. Bunlar, N. İ. İlminskiy tarafından 1861 yılında yayımlanan Samouçitel' Russkoy Gramotı Dlya Kirgizov' (Kırgızlar [Kazaklar] İçin Kendi Kendine Rusça Öğrenme Kılavuzu) kitabının sonundaki yirmi beş sayfalık Kazakça nesir metinler, 1862 yılında yayımlanan Er Targın kitabı ve İbiray Altınsarin tarafından 1884 yılında yayımlanan Şerayitü'l-İslam - Musulmanşılıktın Tutkası adlı kitaptır. Kazakçanın Çağatay yazı dilinden ayrılarak ayrı bir yazı dili olmaya başlaması sürecinde metinlerde görülen Kazakça özellikler ortaya konulmuştur. Çalışmanın ilk kısmında Kazaklar, Çağatay yazı dili, çalışma kapsamında incelenen metinler, N. İ. İlminskiy ve İ. Altınsarin ile ilgili bilgiler verilmiş, Kazak yazı dilinin oluşmaya başladığı dönemde yapılan Kazakça yayınlara değinilmiştir. Sonraki kısımlarda incelenen metinlerin ses bilgisi, şekil bilgisi ve kelime türleri üzerine yapılan inceleme yer almıştır. Ardından metinlerin transkripsiyonu ve üç metnin ayrı ayrı dizini yer almıştır. İncelemeler sonucunda Kazakların 1860'lara kadar Çağatay yazı dilini kullandıkları, 1860'lardan başlayarak Kazakça özelliklerin yazıda yer almaya başlamasıyla Kazakçanın Çağatay yazı dilinden ayrılarak müstakil bir yazı dili olma sürecinin başladığı, bu sürece öncülük eden en önemli isimlerin N. İ. İlminskiy ve İbiray Altınsarin olduğu sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study examines the works published during the initial periods of the emergence of the Kazakh written language. The primary texts analyzed include the twenty-five-page collection of Kazakh prose located at the end of Samouçitel' Russkoy Gramotı Dlya Kirgizov' (“A Self-Instruction Guide to learn Russian for the Kirghiz [Kazakhs]”) published by N. I. Ilminsky in 1861, the epic Er Targın published in 1862, and Sharayitü'l-Islam – Musulmanşılıktın Tutkası, a work by Ibiray Altınsarin published in 1884. The study aims to identify linguistic specific features in Kazakh language that appear in these texts during the evolution of the Kazakh written language into an independent literary language.by separating from from Chagatai Turkish. The first part of the study provides background information on the Kazakh people, the Chagatai literary language, the texts under examination, and the contributions of N. I. Ilminsky and I. Altınsarin and other early Kazakh-language publications from the period in which the Kazakh written standard began to take shape. The following sections include detailed analyses of phonological, morphological, and lexical features observed in the texts. Then full transcriptions of the texts and individual indexes for each of the three texts are examined. The findings indicate that until the 1860s, Kazakhs predominantly utilized Chagatai as their literary language. However, beginning in the 1860s, Kazakh features increasingly appeared in written form, signifying the emergence of Kazakh as a separate written language. N. I. Ilminsky and Ibiray Altınsarin are identified as key figures in this linguistic transition.
Benzer Tezler
- Tatar şair ve yazarı Abdullah Tukay'ın eserlerinden seçmeler ve bunlardaki dil özellikleri
The Selections from Tatar poet and writen Abdullah Tukay and their language specialities
MUSTAFA AKBAŞ
- Cohesion in Turkish a survey of cohesive devices in prose literature
Başlık çevirisi yok
FUAT ALTUNKAYA
- Kazak yazı dilinin kuruluşu (1870-1926)
The foundation of Kazakh written language (1870-1926)
MEHMET GÜNEŞ ŞAHBAZ
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEHAN DENİZ ABİK
- Berdibek Sokpakbayev'in 'Meniñ Atım Koja' adlı eseri üzerinde dil incelemesi (Metin-aktarma-inceleme-dizin)
Berdibek Sokpakbayev's 'Meniñ Atim Koja' book on grammatical study (Text-translation-analysis-index)
TUĞBA AKTAŞ ÖZKAN
Doktora
Türkçe
2017
DilbilimSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA TOKER
- Mir Yakup Duwlatof'un Oyan Kazak isimli eserinin kelime hazinesi bakımından incelenmesi
This is analysis about word richness the book named as Oyan Kazak which was written by Mir Yakup Duwlatof
SEVİLAY ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. FERHAT TAMİR
