Geleneksel müziğin yitimi ve yeni müzik dinleme tercihlerine tesir eden sosyo-kültürel faktörler: Elazığ ilindeki kahvehane müdavimleri örneği
Musical listening preferences, criteria and hierarchies of taste in the context of coffeehouses in Elazığ province
- Tez No: 945837
- Danışmanlar: PROF. DR. NESRİN FEYZİOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Müziği Çalışmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 163
Özet
Amaç: Bu çalışmanın temel amacı, Elazığ ilindeki kahvehane müdavimlerinin görüşleri çerçevesinde geleneksel müziğin toplumsal yaşam içerisindeki yitim sürecine ve yeni müzik dinleme tercihlerine etki eden sosyo-kültürel faktörlerin belirlenmesidir. Bunun yanı sıra, geleneksel müziklerin günümüzdeki konumunu değerlendirmek, bu türlerin dinleyici kitlesinde yaşanan daralma ile genç kuşakların ilgisindeki azalma gibi olguları anlamlandırmak da araştırmanın öncelikli amaçları arasındadır. Bu bağlamda, Elazığ'daki kahvehane müdavimlerinin günlük yaşantısında popüler müzik türlerinin geleneksel formların yerini alması gibi gözlemler üzerinden, kültürel değişim süreçlerine dair yorumlar geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Yöntem: Araştırma, nicel ve nitel verilerin birlikte kullanıldığı karma yönteme dayanmaktadır. Nicel boyutta, Elazığ merkez, ilçe ve köylerinde ikamet eden 314 kahvehane müdaviminden toplanan anket verileri betimsel istatistikler yoluyla analiz edilmiştir. Anket; demografik özellikler, kahvehane alışkanlığı, müzik dinleme alışkanlıkları ve sosyo-kültürel etkenler başlıklarında toplam 41 maddeden oluşmuştur. Nitel boyutta ise nicel evrenden amaçlı örneklemle seçilen 40 katılımcıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilerek derinlemesine içerik analizi yapılmıştır. Bulgular: Nicel veriler, katılımcıların en yüksek oranda arabesk ve pop dinlediğini; Türk Halk Müziği ve bölgesel Harput müziğinin ise daha sınırlı kaldığını göstermiştir. Katılımcıların yarısından fazlası müzik zevklerinin zaman içinde belirgin biçimde değiştiğini belirtmiş; değişimin başlıca tetikleyicileri olarak genç kuşağın ilgisizliği, medya etkisi ve dijitalleşme öne çıkmıştır.“Duygusal etki”ve“anlam arayışı”müzik tercihlerini açıklayan en güçlü iki değişken olarak belirlenmiştir. Kahvehanelerde müzik seçiminin otomatik listelere bırakılmasını onaylayan müdavim oranı oldukça yüksektir; bu durum çatışmasız bir ortak ses alanına ihtiyaç duyulduğunu gösterirken geleneksel müziğin döngüye daha az girmesine yol açmaktadır. Nitel veriler, müziğin bireylerde kimlik göstergesi ve duygusal ifade aracı işlevi gördüğünü ortaya koymuştur. Katılımcıların ifadelerinde geçmişe özlem, aidiyet ve özgürleşme temaları belirginleşmiş; dijital medya ile küresel müzik akımlarının, geleneksel sesleri“trend”kategorilerin dışında bırakarak görünürlüğünü azalttığı vurgulanmıştır. Bununla birlikte, Harput müziği hâlâ aidiyet duygusunu canlı tutan kültürel kaynak olarak değerini korumaktadır. Kahvehane mekânı, hem modern hem geleneksel seslerin kesiştiği bir kültürel etkileşim alanı olarak tanımlanmıştır. Sonuç: Araştırma sonucunda, geleneksel müziğin dinleyici hafızasından silinmediği, fakat dinleme alışkanlıklarının değişmesine bağlı olarak dinlenme oranlarında bir düşüşün meydana geldiği görülmüştür. Duygusal bağlar ve kimlik arayışları güçlü kalmakla birlikte, dijital liste mantığı ve medya destekli popüler kültür, dinleme listelerini dönüştürmekte ve genç kuşağı küresel akımlara yöneltmektedir. Bu sonuçlar geleneksel müziğin yitiminden ziyade yeniden konumlandırılmasının gerekliliğini göstermektedir.
Özet (Çeviri)
Objective: The main aim of this study is to determine the socio-cultural factors that influence the loss of traditional music and new music listening preferences within the framework of the opinions of coffeehouse regulars in Elazığ province. To put it in broader terms, this study aims to understand the emotions, thoughts, and atmosphere of a society through music. Music is considered an indicator of social change and transformation because it is an area that expresses an individual's emotional world, social identity, and relationships with their environment. Method: The research is based on a mixed method that uses both quantitative and qualitative data. In the quantitative dimension, survey data collected from 314 coffeehouse regulars residing in the center, districts, and villages of Elazığ were analyzed using descriptive statistics. The survey consisted of a total of 41 items under the headings of demographic characteristics, coffeehouse habits, music listening habits, and socio-cultural factors. In terms of qualitative data, in-depth content analysis was conducted through semi-structured interviews with 40 participants selected from the quantitative universe through purposive sampling. Findings: Quantitative data showed that participants listened to arabesque and pop music at the highest rates, while Turkish folk music and regional Harput music remained more limited. More than half of the participants stated that their musical tastes had changed significantly over time; the main triggers for this change were the indifference of the younger generation, media influence, and digitalization.“Emotional impact”and“search for meaning”were identified as the two strongest variables explaining music preferences. A high percentage of regulars approve of leaving music selection in coffeehouses to automatic playlists; while this indicates a need for a conflict-free common sound space, it also leads to traditional music being played less frequently. Qualitative data revealed that music serves as an identity marker and a means of emotional expression for individuals. Themes of nostalgia for the past, belonging, and liberation emerged in participants' statements; it was emphasized that digital media and global music trends have reduced the visibility of traditional sounds by excluding them from“trend”categories. However, Harput music still retains its value as a cultural resource that keeps the sense of belonging alive. The coffeehouse space has been defined as a cultural interaction area where both modern and traditional sounds intersect. Conclusion: The research revealed that traditional music has not been erased from the listeners' memory, but there has been a decline in listening rates due to changes in listening habits. While emotional bonds and identity searches remain strong, digital playlist logic and media-supported popular culture are transforming listening lists and directing the younger generation toward global trends. These results indicate the necessity of repositioning traditional music rather than its loss.
Benzer Tezler
- The role of the timbral manipulation in electroacoustic composition in historical context
Tını manipülasyonun elektroakustik kompozisyonda tarihsel bağlamdaki rolü
CEMAL BARKIN ENGİN
- Geleneksel sohbet toplantıları bağlamında Şanlıurfa sıra geceleri üzerine bir inceleme
In the context of traditional chat meetings an analysis of Şanliurfa queue nights
FAHRİ ÇEPİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıGaziantep ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EROL
- Anatomy of Bosnian war songs: Narrative analyses of wartime songs in Bosnia and Herzegovina 1992-1995
Bosna savaş şarkılarının anatomisi: 1992-1995 yılları arasında Bosna Hersek savaş şarkılarının anlatımsal analizi
KAAN SANCAKTAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OZAN BAYSAL
- Türkiye'deki caz müziği pratiklerinde folklorik öğeler: Geleneksel Anadolu müzik kültürlerinden devşirilenlerden konvansiyonel stratejiler ekseninde icat edilenlere yerellikler ve temsiliyetler
Folkloreic element in jazz music practices in Turkey: Localities and representations of inventions gathered from traditional Anatolian music culture within conventional strategies
İSMET AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
MüzikBahçeşehir ÜniversitesiSes Teknolojileri Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKKI ALPER MARAL
- Türk halk müziği formlarından zeybeklerin çok sesli koro müziğine uyarlanması
Zeybek forms of Turkish folk music adaptation to polyphonic choral music
EREN BAYRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MüzikİSTANBUL NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİMüzik ve Sahne Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VERDA KARAÇİL CERİT