Osmanlı'dan Cumhuriyet'e kimsesiz çocuklarla ilgili politikalar: Darüleytamların şehir yatı mekteplerine dönüştürülmesi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 946120
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE YANARDAĞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyal Hizmet, Tarih, Social Work, History
- Anahtar Kelimeler: Darüleytam, Öksüz, Yetim, Şehir Yatı Mektepleri
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 209
Özet
19.yüzyılda Osmanlı Devleti dağılma sürecine girmiştir. Uzun süren savaşlar ve Fransız İhtilali'nin yaydığı milliyetçilik fikri ile azınlık isyanları bu sürecin önde gelen sebepleri arasındadır. Savaşlar ve toprak kayıpları sosyal yapıda birçok sorunlara sebep olmakla birlikte şüphesiz kimsesiz kalan çocuklar bu sürecin en mağdurları arasında yer almıştır. Gerek savaşlarda kimsesiz kalan çocuklar gerekse kaybedilen topraklardan gelen göçmenlerle birlikte kimsesiz çocukların sayısı artmıştır. Osmanlı'nın hâkimiyetinden çıkan yerlerden İstanbul başta olmak üzere Anadolu'ya yapılan göçler nedeniyle ülkenin her yerinde kimsesiz çocukların ne olacağı önemli toplumsal bir sorun haline gelmiştir. Osmanlı bu toplumsal soruna çözüm bulmak üzere Islahhane, Darüşşafaka gibi çeşitli kurumlar kurmuştur. Ancak Osmanlı'nın dağılma süreci devam etmiş, 20.yüzyıldaBalkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı ile memleketteki öksüz ve yetim sayısı artmış, söz konusu bu toplumsal sorun derinleşmiştir. Bu dönemde Darülaceze içerisinde ırzahane (Emzirme evi), Darülhayr-ı Ali, Himaye-i Etfal Cemiyeti (Çocuk Esirgeme Kurumu)gibi kurumlar kurulmaya devam etmiştir. Çalışmanın konusunu oluşturan Darüleytamlar ise 1917 yılında Birinci Dünya Savaşı sırasında şehitlerin geride kalan öksüz ve yetim çocuklarının barınma, eğitim ve iaşelerini sağlamak için kurulmuştur. Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaş'ından sonra Mondros Mütarekesi ile işgal altına düşmüş, işgallere karşı Türk milleti Mustafa Kemal Paşa liderliğinde Millî Mücadeleye başlamıştır. Ankara'da 23 Nisan 1920'de açılan TBMM ve onun hükümetleri, Millî Mücadele sürecinde öksüz ve yetimlerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere öteden beri çalışan Himaye-i Etfal Cemiyeti, darüleytamlar gibi kurumlara destek vermiştir. Millî Mücadele'nin kazanılması ve 1922'de saltanatın ilgasıyla Osmanlı resmen ortadan kalkmış ve Osmanlı'ya ait kurum ve kuruluşlar yeni Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne miras kalmıştır. Bu miras içerisinde darüleytamlar da yer almıştır. Yeni Türk devleti Osmanlı'dan aldığı kurumların bazısını ilga etmiş, bazısını ise yeni bir şekle dönüştürerek inkılâplar yapmıştır. Nitekim darüleytamlara da yeni bir şekil verilmek istenilmiş, şehir yatı mekteplerine dönüştürülmüştür. Bu çalışma esasen iki temele dayandırılmıştır. Öncelikle Millî Mücadele yıllarında kimsesiz çocuklar hakkında izlenen genel politika ve uygulamalar ile Cumhuriyet döneminde darüleytamlarda yapılan genel düzenlenmeler ve şehir yatı mekteplerine dönüştürülme süreci incelenmiştir. Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Kimsesiz Çocuklarla İlgili Politikalar: Darüleytamların Şehir Yatı Mekteplerine Dönüştürülmesi adlı bu tez 1917 yılında açılıp Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne devredilen darüleytamların şehir yatı mekteplerine dönüşme sürecini tarihsel bir bakışla ve sebep sonuç ilişkisi içinde açıklamayı amaçlamıştır. Amaca uygun olarak çalışmanın birinci bölümde, Osmanlı döneminde toplumsal bir sorun olarak öksüz ve yetimlere yönelik çalışmalar ve açılan çeşitli kurumlara kısaca değinilmiştir. Ayrıca bu bölümde çalışmanın asıl konusu olan darüleytamların kuruluşuna yer verilmiştir. İkinci bölümde, Millî Mücadele döneminde memlekette öksüz ve yetim çocuklarla ilgili faaliyetler ve darüleytamlarla ilgili tartışmalar TBMM zabıtları ve arşiv kaynaklarına göre açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, yeni kurulan Türk Cumhuriyeti Devleti'nin öksüz ve yetimlere bakış açısı ve darüleytamlarla ilgili çalışmaları TBMM zabıtlarına, arşivlerde ulaşılan belgelere göre açıklanmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde, darüleytamların şehir yatı mekteplerine dönüştürülmesi ve şehir yatı mektepleri ile ilgili bilgiler verilmiştir. Sonuçta ise elde edilen bilgilere dayanılarak genel bir değerlendirme yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
In the 19th century, the Ottoman Empire entered a process of disintegration. Long-lasting wars, the idea of nationalism spread by the French Revolution, and minority rebellions were among the leading causes of this process. While wars and land losses caused many problems in the social structure, children who were left without children were undoubtedly among the most victimized of this process. The number of children left without children in wars and immigrants coming from lost lands increased. Due to the migration from places that were no longer under Ottoman rule to Anatolia, especially Istanbul, what would happen to children without children became an important social problem all over the country. The Ottomans established various institutions such as theIslahhane and Darüşşafaka to find a solution to this social problem. However, the process of disintegration of the Ottoman Empire continued, and in the 20th century, with the Balkan Wars and World War I, the number of orphans in the country increased, and this social problem deepened. During this period, institutions such as nursing house, Darülhayr-ı Ali, Child Protection Institution continued to be established within almshouse. The subject of this study, orphanages, were established in 1917 to provide shelter, education and food for the orphans and children left behind by martyrs during the First World War. The Ottoman Empire fell under occupation with the Armistice of Mudros after the First World War, and the Turkish nation began the National Struggle under the leadership of Mustafa Kemal Pasha against the occupation. The Turkish Grand National Assembly, which opened in Ankara on April 23, 1920, and its governments supported institutions such as the Society for the Protection of Children and the orphanages, which had long worked to meet the needs of orphans during the National Struggle. With the victory of the National Struggle and the abolition of the sultanate in 1922, the Ottoman Empire officially ceased to exist, and the institutions and organizations belonging to the Ottoman Empire were inherited by the new Republic of Türkiye. This legacy included the orphanages. The new Turkish state abolished some of the institutions it had inherited from the Ottomans and transformed some into a new form, thus making reforms. Indeed, it was intended to give orphanages a new form and they were transformed into city boarding schools. This study is essentially based on two foundations. First of all, the general policies and practices followed regarding orphaned children during the years of the National Struggle and the general arrangements made in orphanages during the Republic period and the process of their transformation into city boarding schools were examined. This thesis, titled Policies Regarding Orphaned Children from the Ottoman Empire to the Republic: The Transformation of Darüleytams into City Boarding School aims to explain the process of transformation of the orphanages, which were opened in 1917 and transferred to the Republic of Türkiye, into city boarding schools, with a historical perspective and a cause-and-effect relationship. In accordance with this purpose, the first section of the study briefly touched upon the work regarding orphans and orphans as a social problem during the Ottoman period and the various institutions that were opened. In addition, the establishment of orphanage institutions, which is the main subject of the study, was included in this section. In the second section, the activities regarding orphanage children in the country during the National Struggle and the discussions regarding orphanage institutions were explained according to the minutes of the Grand National Assembly of Türkiye and archive sources. In the third section, the perspective of the newly established Turkish Republic towards orphans and its work regarding orphanage institutions was tried to be explained according to the minutes of the Grand National Assembly of Türkiye and the documents obtained in the archives. In the fourth section, information was given regarding the conversion of orphanage institutions into city boarding schools and the city boarding schools. Finally, a general evaluation was made based on the information obtained. KeyWords: Orphanages, Orphan, City Boarding Schools
Benzer Tezler
- Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Darüleytam Umum Müdüriyeti 1914-1927
General Directorate of Orphanage from the Ottoman Empire to the Republic of Turkey 1914-1927
HAVANUR ŞAHİN
- Osmanlı modernleşmesi sürecinde sanayi mektepleri bağlamında Ankara Sanayi Mektebi
The Ankara Industry School in the context of industry schools within the Ottoman modernization process
KÜBRA ÇEBER
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. ÇİLER BUKET TOSUN
- Tanzimat sonrası Osmanlı toplumunda çocuk
Children in the Ottoman society after tanzimat
SEVDA ÖZDEMİR KOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
SosyolojiKaradeniz Teknik ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELEK ÖKSÜZ
- Cumhuriyet Dönemi halka yönelik politikalar içerisinde 'çocuk' 1923-1938
Republican Period for public policy in the ' kids ' 1923-1938
MEHMET ÖNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
TarihDokuz Eylül ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TÜRKAN BAŞYİĞİT