Geri Dön

Depremzede yetişkin kadınlara yönelik bilişsel davranışçı yaklaşım temelli psikolojik destek programının belirsizliğe tahammülsüzlük ve umutsuzluk düzeylerine etkisi

The effect of a cognitive behavioral approach-based psychological support program on intolerance of uncertainty and hopelessness levels among adult women earthquake victims

  1. Tez No: 946523
  2. Yazar: ELİF YILDIZ
  3. Danışmanlar: DR. ABDULLAH YALNIZ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Bilişsel davranışçı terapi, deprem, belirsizliğe tahammülsüzlük, umutsuzluk, depremzede kadınlar, Cognitive behavioral therapy, earthquake, intolerance of uncertainty, hopelessness, women earthquake victims
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 175

Özet

Araştırmanın genel amacı, Bilişsel Davranışçı Yaklaşım Temelli Psikolojik Destek Programının depremzede yetişkin kadınların depresyon, anksiyete, stres, belirsizliğe tahammülsüzlük ve umutsuzluk düzeyleri üzerindeki etkililiğinin incelenmesidir. Bu bağlamda gerçekleştirilen yarı deneysel uygulama, deney ve kontrol gruplu, ön-test, son-test ve izleme ölçümleri içeren 2*3 split-plot karışık desen kullanılarak yapılandırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 6 Şubat 2023 tarihli Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen Hatay ili Antakya ilçesinde bulunan bir konteyner kentte yaşamakta olan yetişkin kadınlar (Deney=12, Kontrol=14) oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak, Kişisel Bilgi Formu, Depresyon Anksiyete Stres Ölçeği (DASS-21), Belirsizliğe Tahammülsüzlük Ölçeği (BTÖ-12) ve Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ) kullanılmıştır. Deney grubunda yer alan katılımcılara 10 haftalık bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı psikolojik destek programı uygulanmış; kontrol grubuna ise herhangi bir müdahalede bulunulmamıştır. Verilerin analizinde Mann-Whitney U Testi, Friedman Testi ve Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçları, Bilişsel Davranışçı Yaklaşım Temelli Psikolojik Destek Programının, depresyon, belirsizliğe tahammülsüzlük ve umutsuzluk değişkenlerinde deney grubu ile kontrol grubu arasında müdahale sonrası anlamlı bir farklılık yarattığını; anksiyete ve stres düzeyleri arasında ise anlamlı bir farklılık oluşturmadığını göstermektedir. İzleme ölçümlerinde gruplar arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Deney grubunun kendi içerisinde müdahale sonrasında umutsuzluk hariç tüm değişkenlerinde anlamlı bir azalma gözlemlenmiştir. Kontrol grubununsa kendi içerisinde depresyon, stres ve belirsizliğe tahammülsüzlük değişkenlerinde zamanla azalma gözlemlenmiştir. Araştırma bulguları, Bilişsel Davranışçı Yaklaşım Temelli Psikolojik Destek Programının kısa vadede etkin olduğunu, fakat uzun vadede etkinliğinin geliştirilmesi gerektiğine yönelik veriler sunmaktadır.

Özet (Çeviri)

The general aim of the study is to examine the effectiveness of a Cognitive Behavioral Approach-Based Psychological Support Program on the depression, anxiety, stress, intolerance of uncertainty, and hopelessness levels of adult women who are affected by earthquakes. In this context, the quasi-experimental application was structured using a 2*3 split-plot mixed pattern including experimental and control groups, pre-test, post-test, and follow-up measurements. The study group consists of adult women (Experiment = 12, Control = 14) living in a container city in Antakya, which is a district in Hatay province, where people were affected by the earthquakes that were Kahramanmaraş-centered on February 6, 2023. In the research, as data collection tools, the Personal Information Form, Depression Anxiety Stress Scale (DASS-21), Intolerance of Uncertainty Scale (IUS-12), and Beck Hopelessness Scale (BHS) were used. Participants in the experimental group received a 10-week psychological support program based on the cognitive behavioral approach, while the control group received no intervention. The Mann-Whitney U Test The Friedman test and the Wilcoxon signed-rank tests were used in the analysis of the data. The results of the study show that the Cognitive Behavioral Approach-Based Psychological Support Program created a significant difference between the experimental group and the control group in factors of depression, intolerance of uncertainty, and hopelessness after the intervention. However, it showed that there was no significant difference between the anxiety and stress levels. No significant difference was found between the groups in the follow-up measurements. A significant decrease was observed in all factors except hopelessness in the experimental group after the intervention. A decrease was observed in the factors of depression, stress, and intolerance of uncertainty in the control group over time. The research findings provide data indicating that the Cognitive Behavioral Approach-Based Psychological Support Program is effective in the short term, but its effectiveness needs to be improved in the long term.

Benzer Tezler

  1. Kahramanmaraş merkezli depremi yaşayan yetişkinlerin psikolojik sağlamlık ve çok boyutlu algıladıkları sosyal desteğin travma sonrası büyüme ile ilişkisinin incelenmesi

    Examining the relationship between psychological resilience and multidimensional perceived social support of adults who experienced the Kahramanmaraş earthquake and post traumatic growth

    HACER KUTAR DEĞER

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Aile Hekimliğiİnönü Üniversitesi

    Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BURCU KAYHAN TETİK

  2. The effects of being 'neighborhood disaster volunteer' on psychological distress and posttraumatic growth among the survivors of the 1999 Marmara Earthquake

    1999 Marmara Depremi yaşayan yetişkinlerde 'mahalle afet gönüllüsü' olmanın psikolojik stres düzeyine ve travma sonrası gelişime etkileri

    ZEYNEP CEREN TANRIDAĞLI

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2005

    PsikolojiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NURAY KARANCI

  3. 6 şubat 2023 kahramanmaraş depremlerinin depremzedeler üzerindeki psikolojik etkisi: malatya örneği

    Psychological impact of February 6, 2023 Kahramanmaraş earthquakes on earthquake

    AHMET FARUK GÜNDOĞAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    PsikolojiİSTANBUL NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ METİN ÇINAROĞLU

  4. 6 Şubat 2023 depremi sonrası Hatay'da konteyner kentlerde yaşayan depremzedelerde travma sonrası stres bozukluğu prevalansı ve prediktörlerinin ICD-11 ve DSM-5 kriterlerine göre karşılaştırması

    A comparative study of post-traumatic stress disorder prevalence and predictors among earthquake survivors living in container cities in Hatay after the February 6, 2023 earthquake according to ICD-11 and DSM-5 criteria

    SENA KÜÇÜKHAZAR

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    PsikiyatriHatay Mustafa Kemal Üniversitesi

    Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ERTAN YILMAZ

  5. Depremzede bireylerde travma sonrası stres bozukluğu ile yaşam anlamı arasındaki ilişkide umut duygusunun aracı rolü: Kahramanmaraş örneği

    The mediating role of hope in the relationship between post-traumatic stress disorder and meaning of life in earthquake survivors: The example of Kahramanmaraş

    İLKE EREN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    PsikolojiİSTANBUL NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ BAHAR AKOĞLU