Anlatısal Maruz Bırakma Terapisi'nin travma sonrası stres, psikolojik sıkıntılar, yeti yitimi ve iyi oluş üzerine etkisi: İzmir ili itfaiyecilerinde kontrol gruplu bir karşılaştırma ile incelenmesi
The effect of Narrative Exposure Therapy on post-traumatic stress, psychological distress, functional impairment, and well-being: An investigation through a controlled group comparison among firefighters in İzmir
- Tez No: 946536
- Danışmanlar: PROF. DR. ORÇUN YORULMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Travma Sonrası Stres Bozukluğu, Anlatısal Maruz Bırakma Terapisi, İtfaiyeci Çalışanları, Yeti Yitimi, Psikolojik Sıkıntılar, PTSD, Narrative Exposure Therapy, Firefighters, Disability, Psychological Distress
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 174
Özet
ÖZET Doktora Tezi Anlatısal Maruz Bırakma Terapisi'nin Travma Sonrası Stres, Psikolojik Sıkıntılar, Yeti Yitimi ve İyi Oluş Üzerine Etkisi: İzmir İli İtfaiyecilerinde Kontrol Gruplu Bir Karşılaştırma ile İncelenmesi Zehra GEM Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı Psikoloji Programı Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) itfaiyecilerde sıklıkla görülen bir ruh sağlığı sorunudur. İşleri gereği tekrarlı bir biçimde ve farklı travmatik olaylara maruz kalmaları, itfaiyecileri ikincil travma kurbanları haline getirebilmektedir. TSSB tedavisine yönelik çeşitli müdahaleler bulunsa da tekil travmatik yaşantılara yönelik müdahalelerin çoklu travmatik deneyimlerin tedavisinde yeterli olmadığı iddia edilmektedir. Bu nedenle çalışma kapsamında, bu konuda ümit vaat eden ve çoklu travmatik yaşantıların neden olduğu sıkıntılara özgü geliştirilen Anlatısal Maruz Bırakma Terapisi'nin (AMBT) bir itfaiyeci örnekleminde etkisini incelemek amaçlanmaktadır. Bu amaçla, 21'i müdahale ve 22'si kontrol grubunda olmak üzere İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığı'nda çalışan 43 itfaiyecinin katılımıyla müdahale ve kontrol gruplu ön-son test ölçümlü yarı deneysel desenli bir çalışma yürütülmüştür. Müdahale grubuna ABMT odaklı bireysel ve 90 dk'lık oturumlar uygulanırken, kontrol grubuna tek oturumluk psikoeğitim uygulanmıştır. Katılımcılardan Sosyo-demografik Bilgi Formu, Yaşam Olayları Kontrol Listesi, DSM-5 için Travma Sonrası Stres Bozukluğu Kontrol Listesi, Depresyon Anksiyete Stres Ölçeği ve Dünya Sağlık Örgütü Yetiyitimi Değerlendirme Çizelgesi 2.0 ile Psikolojik İyi Oluş araştırma değişkenlerine yönelik veriler toplanmıştır. Araştırmanın hipotezlerini test etmek üzere karma ölçümler için varyans analizi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlarda AMBT grubunda travma belirtileri, yeniden yaşantılama, olumsuz değişim ile ikincil ölçüm olan anksiyete düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar görülmüştür. AMBT'nin çoklu travmatik deneyimleri olan gruplarda TSSB ve anksiyete üzerinde etkili olduğu söylenebilir. Ancak bu çalışmada AMBT müdahalesi sonrası stres, depresyon, yetiyitimi ve psikolojik iyi oluşta beklenen yönde değişimler olsa da istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Çalışmaya ilişkin bulgular ilgili alan yazın kapsamında tartışılmış, araştırmanın sınırlılıkları ve gelecek çalışmalara yönelik önerilere yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Doctoral Thesis Doctor of Philosophy (PhD) The Effect of Narrative Exposure Therapy on Post-Traumatic Stress, Psychological Distress, Functional Impairment, and Well-Being: An Investigation Through a Controlled Group Comparison Among Firefighters in Zehra GEM Dokuz Eylul University Graduate School of Social Sciences Department of Psychology Psychology Program Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD) is a common mental health problem among firefighters. Due to the nature of their job, firefighters are repeatedly exposed to various traumatic incidents, which may lead to secondary trauma. Although several interventions exist for PTSD treatment, approaches targeting single-event traumas are considered insufficient for addressing the effects of multiple traumatic experiences. This study aims to examine the effectiveness of Narrative Exposure Therapy (NET)—a promising intervention developed specifically for the treatment of multiple trauma—among firefighters. A quasi-experimental pretest-posttest control group design was employed, involving 43 firefighters from the İzmir Metropolitan Municipality Fire Department (21 in the intervention group and 22 in the control group). The intervention group received individual NET sessions lasting 90 minutes, while the control group received a single-session psychoeducation intervention. Data were collected using the Socio-Demographic Information Form, Life Events Checklist, PTSD Checklist for DSM-5, Depression Anxiety Stress Scales (DASS-21), WHO Disability Assessment Schedule 2.0, and a Psychological Well-Being scale. Mixed-design ANOVA was used for data analysis. Results indicated significant reductions in trauma symptoms, re-experiencing, negative alterations, and anxiety levels in the NET group. While positive trends were observed for stress, depression, disability, and psychological well-being, these changes were not statistically significant. Findings are discussed in light of relevant literature, with emphasis on study limitations and directions for future research.
Benzer Tezler
- Paul Ricoeur'ün anlatısal etik düşüncesinde edilginlik ve başkalık ilişkisi üzerine bir inceleme
An inquiry on the relationship between passivity and alterity in Paul Ricoeur's narrative ethics
MEHMET BÜYÜKTUNCAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
FelsefeDokuz Eylül ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KUBİLAY AYSEVENER
- Forgiveness in intimate partner violence: Love, self-making and justice
Yakın partner şiddetinde affetme: Aşk, kendilik inşası ve adalet
SONER CEM GÜR
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
SosyolojiSabancı ÜniversitesiKültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ASLI İKİZOĞLU ERENSÜ
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞECAN TERZİOĞLU
- Healing Narratives: Rape Trauma in Toni Morrison's Beloved, Alice Walker's The Color Purple and Maya Angelou's I Know Why the Caged Bird Sings
Şifa Anlatıları: Toni Morrison'un Sevilen, Alice Walker'ın Renklerden Moru ve Maya Angelou'nun Kafesteki Kuşun Neden Öttüğünü Biliyorum Adlı Eserlerinde Tecavüz Travması
SELİN ŞENCAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2011
İngiliz Dili ve EdebiyatıIslamic Azad Universityİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. LEYLİ JAMALİ
- Hızlı moda merkezi olarak Asya : Hızlı moda endüstrisinin gelişimi üzerine kavramsal bir inceleme
Asia as a fast fashion hub: A conceptual review of the development of fast fashion industry
BERNADETH HILONGO
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halkla İlişkilerAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EDA TURANCI
- Reklam iletişiminde hikayeleştirmeye yönelik 'nörobiyolojik' yaklaşım
A 'neurobiological' approach to storing in advertising communication
MUSTAFA AYDIN
Doktora
Türkçe
2025
ReklamcılıkSelçuk ÜniversitesiReklamcılık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AŞİNA GÜLERARSLAN ÖZDENGÜL